نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجوئی-کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
برای برنامه ریزی و انتقال آب قنوات سرآسیاب فرسنگی به وسیله لوله، برای تأمین آب شرب شهر کرمان با مکانیزمی به شرح ذیل پایدار و ماندگار خواهد شد.
۱- هماهنگی با مالکین و حق آبه بران مجموعه قنوات هشتگانه و تنظیم قرارداد.
۲- برنامه ریزی برای احیاء و مرمت و افزایش آبدهی قنوات به این ترتیب که:
۲-۱. قنات بند والی آباد به طول ۵۰ متر یعنی فاصله مادر چاه تا مظهر قنات آبدهی آن در حد پنجاه لیتر در ثانیه در حال حاضر می باشد. این قنات چندین قرن قبل با امکانات قلم و چکش راه اندازی شده، تحقیقات گسترده زمین شناسی از جنبه های گستردگی مناطق کوهستانی، جنس لایه بندی، شیب لایه ها چشمه سارها نشان میدهد، که در صورت تداوم کوره قنات به طول یکصد متر در راستای کوره قنات موجود می توان آبدهی آن را به ۲۵۰ لیتر در ثانیه افزایش داد.
۲-۲. قنات انجوجکی یا باغ عشق از مجاورت ساحل سمت چپ دره در فاصله ۲۰۰ متری مادرچاه قنات بندر والی آباد مظهر می گردد. مسیر انتقالی آب از مظهر تا کانال انتقال آب سرآسیاب فرسنگی پس از هر بار بارندگی مسیر انتقال آب این قنات را مختل می نماید. آبدهی این قنات در حال حاضر در حد ۲۰ لیتر در ثانیه است. با توجه به امکانات عصر فن و تکنولوژی با احداث کوره قنات در دل کوهستان به عمق ۸۰ متر می توان تا ۲۰۰ لیتر در ثانیه از این قنات آب استحصال نمود.
۲-۳. قنات عباس آباد، مادر چاه این قنات در دامنه کوهستان و در مجاورت چشمه سارها طوری طراحی و اجرا گردیده که پشتوانه ای برای تأمین آب بخش تران قنات می باشد. این قنات در حال حاضر در اختیار آب و فاضلاب است، با احداث دستکهای جانبی، اجرای طرح آبخیز داری در مسیر رودخانه فصلی که از روی کوره قنات عبور می کند، می توان آبدهی آن را به یکصد لیتر در ثانیه رساند.
۲-۴. قنات کهن بلند با داشتن بهترین مسیر کوره قنات از لحاظ تولید زه آب با ریزش های داخلی و عدم توجه در مسیر کوره قنات گرفتگی های ایجاد شده، مانع از تخلیه کامل زه آبها می گردند، در بعضی از چاههای بالا دست مظهر قنات تا ۳ متر آب بر روی هم جمع شده است. با احیاء و مرمت کامل می توان تا یکصد لیتر در ثانیه از آن آب تخلیه نمود.
۲-۵. قنات فتح آباد، مادرچاه این قنات در دره گورشکن واقع شده است. از مجاورت گینه کان می گذرد، محلی که بر روی کوره و چاههای میله ای آن با نادیده گرفت حریم قنات حصارکشی نموده اند. با احیاء و مرمت این قنات می توان آبدهی آن را به ۵۰ لیتر در ثانیه افزایش داد.
۲-۶. قنات باریکو، این رشته قنات هم از مجاورت گینه کان می گذرد با احیاء و مرمت آن آبدهی تا ۲۰ لیتر در ثانیه خواهد داشت.
۲-۷. قنات وکیل آباد مظهر آن در پایین دست مزار گینه کان واقع شده و با احیاء و مرمت، آبدهی آن به ۳۰ لیتر در ثانیه می رسد.
۲-۸. قنات تروده، این قنات از سه نخ تشکیل شده که پس از یکی شدن از مجاورت اردوگاه ارتش مظهر می گردد. متأسفانه با برداشت بی رویه از شن و ماسه های مسیر رودخانه فصلی نخ هایی از آن کور گردیده. با احیاء و مرمت این قنات آبدهی آن به یکصد و بیست لیتر در ثانیه می رسد.
در شرایطی که تأمین آب شرب شهر کرمان از هر راهی به بن بست می خورد، احیاء و مرمت قنوات فوق الذکر و استحصال رقمی در حد ۸۷۰ لیتر در ثانیه، رقم قابل ملاحظه ای برای این منطقه خواهد بود. قطعاً افزایش آبدهی پس از احیا و مرمت متعلق به دستگاهی است که هزینه ها را تقبل می نماید و یا بطور خلاصه مدیریت و برنامه ریزی آب در اینصورت دست ارگانی است که افزایش آبدهی سبب و هزینه نموده است. و به این ترتیب اقتدار خواهد داشت که برای همه مسائل ناشی از کمبود آب تصمیم و حد اکثر آنرا برای آب شرب شهر اختصاص داده و با لوله منتقل نماید.
