به قلم دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
آبتاب– آقطی سیاه که در همدان انگور کولی نامیده می‌شود، از زمانهای قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده می‌کرده‌اند. آقطی سیاه، درختچه‌ای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می‌رسد. این درختچه معمولاً در کنار جاده‌ها، حاشیه جنگلها، در نواحی مرطوب و سایه می‌روید. برگ‌های آن سبز رنگ، بیضوی، دندانه‌دار و مرکب از ۵ تا ۷ برگچه می‌باشند. اگر برگ‌ها شکسته و مالش داده شوند بوی بدی از آنها متصاعد می‌شود.
گل‌های آن سفید و خوشه‌ای است که، در اواخر بهار ظاهر می‌شوند. میوه آقطی، سیاه گوشتی، ریز و به رنگ آبی سیر است. قسمتهای مورد استفاده این درختچه: گل، برگ و پوست داخلی ساقه است. آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. پوست ثانویه ساقه و ریشه گیاه از نظر طبی مؤثرترین قسمتهای این گیاه است و در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است. این گیاه ادرارآور است. ملین می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.
پوست این درختچه و برگ آن دارای موادی مانند «ساوبوسین»، «سامبو نیگرین»، «کولین»، «سیکوتین» و مقدار کمی «نیترات پتاسیم» می‌باشد. در گل‌های آن «الدرین» و مقدار کمی «اسانس» وجود دارد. میوه آقطی سیاه دارای «کریزان تمین»، «مواد قندی»، «صمغ»، «اسید والریانیک» و «اسید استیک» می‌باشد. مصرف این گیاه دارویی به اشکال زیر توصیه می شود:
جوشانده: مقدار ۶۰گرم پوست ساقه، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد، سپس آن را صاف کنید و سه بار در روز میل کنید. جوشانده گل‌های خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت مفید است. اگر پوستی حساس دارید، برای شستن صورت یا پاک کردن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید.
دم کرده: مقدار ۱۰۰ گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. از این دم کرده می‌توانید برای شستشوی زخم‌ها استفاده کنید. دم کرده برگ‌های خشک شده آقطی در رفع اسهال موثر است. دم کرده گل‌های خشک شده آقطی سیاه درمان کننده سرماخوردگی، بیماریهای دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.
شیرابه یا آب میوه: میوه‌های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیرابه آن خارج شود. مقدار مصرف این شیرابه یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می‌باشد.
ضماد: برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر، برگ‌های تازه این گیاه را له کرده و از آن ضماد تهیه کنید و روی موضع دردناک بگذارید.
کمپرس: جوشانده گل‌های خشک شده آقطی سیاه را به صورت کمپرس روی زخم‌های اگزما و سوختگیها بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.
توجه داشته باشید که استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم روده شود. آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتماً باید آن را با عسل بخورند. این گیاه شیر مادران را زیاد میکند.
