به قلم دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
آبتاب– هنگامیکه از گیاه آفتابگردان سخن بمیان می‌آید، معمولاً تخم آفتابگردان در ذهن تداعی میشود، زیرا که همه ما با تخم آن آشنایی داریم. تمام قسمت‌های این گیاه آفتاب دوست از ریشه، ساقه، شاخه و گل آن گرفته تا مغز ساقه، دارای خواص بسیاری هستند. سرخ پوستان آمریکا تخم این گیاه را بعنوان غذا مصرف میکردند. آفتابگردان گیاهی است یکساله و تا حدود سه متر رشد میکند. گل آن درشت و زیبا و به قطر ۳۵ سانتیمتر می‌باشد. در وسط گل قرمز رنگ آن، دایره‌ای قهوه‌ای رنگ وجود دارد که تخم‌های آفتابگردان سطح آن را گرفته‌اند. این گیاه در اکثر نقاط دنیا وجود دارد. از تخم آفتابگردان روغنی اشباع نشده استخراج میشود که برای پخت و پز مناسب است. از اسانس گل آفتابگردان برای التیام زخم‌ها و پایین آوردن فشار خون استفاده میشود. اسانس برگ‌های آفتابگردان خاصیت میکروب کشی دارند. در طب قدیم ایران و در طب چینی از تمام قسمت‌های گیاه آفتابگردان استفاده می شده است.
تخمه آفتابگردان بسیار مقوی است و دارای ۲۴% مواد پروتیینی، ۴۷% روغن، ۲۰% مواد هیدروکربنی، ۸% فسفر، ۹% پتاسیم و بغیر از این مواد دارای ویتامین‌های A و B می‌باشد. روغن تخم آفتابگردان دارای ۷۰% اسید لینوئیک و مقداری فسفو لیپید و ویتامین E می‌باشد بهمین دلیل چربی خون را پائین آورده و کلسترول را تنظیم میکند. کاهش کلسترول بدلیل خاصیت فیتواسترول تخمه آفتابگردان است. فیتواسترول، ماده‌ای است که ساختار شیمیایی بسیار شبیه به کلسترول دارند و وقتی این مواد در رژیم غذایی به اندازه کافی باشند، به کاهش کلسترول و همچنین، کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک میکنند. مصرف این گیاه دارویی به اشکال زیر توصیه می شود:
دم کرده: برای رفع زنگ زدن گوش مغز ساقه آفتابگردان را در آب جوش ریخته و مانند چایی دم کنید و روزی سه فنجان از این چای بنوشید. برای تقویت معده و پائین آوردن فشار خون، ۳۰ گرم برگ‌های خشک آفتابگردان را دم کرده و سه فنجان در روز بنوشید. برای رفع سرگیجه و ورم صورت، ۲۰ گرم از گل‌های خشک آفتابگردان را در آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از این دم کرده را بنوشید.
جوشانده: برای تسکین درد معده و یبوست، ۳۰ گرم ریشه خشک شده آفتابگردان را در آب جوش ریخته و مدت ۵ دقیقه بگذارید بجوشد، سپس سه فنجان در روز بنوشید. برای درمان سردردی که همراه با سرماخوردگی است ۳۰ گرم تخم آفتاب گردان را در دو لیوان ریخته و بگذارید بجوشد تا مقدار آن به نصف لیوان تقلیل یابد، این جوشانده را دو بار در روز بنوشید. برای درمان فتق ۳۰ گرم ریشه تازه آفتابگردان را با آب و شکر قهوه‌ای بجوشانید و جوشانده را سه بار در روز بنوشید.
پختن: برای درمان اسهال خونی تخم آفتابگردان را به مقدار ۳۰ گرم در آب ریخته و حدود یک ساعت با حرارت ملایم بپزید، سپس آن را با نبات یا قند شیرین کرده و به بیمار بدهید.
ضماد: برای مداوای زخم، بریدگی و جراحت بایستی مغز ساقه آفتابگردان را له کرد و مانند ضماد روی زخم گذاشت تا خونریزی را بند آورد و بهبودی را تسریع کند.
توصیه میشود که گیاه آفتابگردان را در حیاط خانه خود بکارید و از خواص درمانی آن استفاده کنید. تخم آفتابگردان را باید بصورت خام استفاده کنید چون بو داده و نمک زده آن دارای خواص ذکر شده در این مبحث نمی‌باشد.
