نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجویی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
مسائل انتقال آب قنوات هشتگانه سرآسیاب فرسنگی از مظهر قنات بندر بعلیاباد، با عدم دقت در طراحی اولیه کانال بتنی مسقف و پس زدن آب در کوره قنات تا آنجائیکه کشاورزان و حق آبه بران ناگزیر به شکستن بخش بتنی کف کانال شدند، آغاز می گردد. از آن به بعد آبدهی قنات به میزان ۳۰ درصد در طول مسیری که بتن تخریب شده نفوذ و فرار آب را به همراه داشت. کانال سازی از بعد از مظهر قنوات بعلیاباد در قسمت هائیکه پیمانکاران تشخیص می دادند که سود آوری بهتری دارد، انجام شده به صورتیکه ژوئنها یا قطعات بتن در محل اتصال به خوبی آب بندی نشده و منشاء فرار آب از کانال می باشند. در ادامه مسیر، قنات انجوجکی به کانال وصل می گردد، این کانال بر روی دامنه ادامه می یابد و در محل آبادی ده یاری کانال خاکی و از دامنه قلعه عبور تاجائیکه به کانال بتنی اتصال می یابد. در تمامی فاصله هائی که کانال خاکی است با توجه به درشت دانه بودن رسوبات نفوذ پذیری آن بالاست، در این نقطه تلفات آبی زیادتر بطوریکه تبدیل به نیزار شده است، مجاورت رودخانه فصلی با کانال انتقال آب خاکی تلفات آبی را چند برابر می کند. در دامنه قلعه وقتی که آب قنوات از کانال خاکی به کانال بتنی هدایت می شود، از این به بعد مجدداً نفوذ و فرار آب از بین ژوئنها محسوس و به تدریج شدت می یابد. در بخش خروجی دره گورشکن، رسوبات درشت دانه رودخانه ای وجود دارد و آب مظهر شده قنات کهن بلند به آن می پیوندد، جریان آب در داخل کانال متناسب با آبدهی قنواتی که به این کانال مظهر شده اند به شدت کاهش می یابد. از این جهت که رسوبات درشت دانه رودخانه ای سبب جذب و مکش آب از بین ژوتنها می گردند. وقتیکه کانال به روستای گینه کان می رسد که اطراف کانال محصور و در حین عبور از روستا از آن بهره برداری می شود. کانال پس از فاصله گرفتن از این روستا وارد روستای حسین آباد ترابی شده که تمامی خانه های ویلایی در طرفین کانال، ممر با مسیر آب برای ورود آب و خروج فاضلاب از منازلشان را دارند. بهره برداری از آب کانال در این روستا حداکثر ممکن می رسد، برای استفاده بیشتر استخرهایی دارند که با ذخیره آب به موقع باغها و زراعتهای خود را آبیاری می نمایند. نیز روستای ده یاسائی، معادن شن و ماسه طول مسیر پادگان همه و همه از آب کانال بصورتی غیر منصفانه استفاده می نمایند. بهره برداری غیرمجاز در طول ده ها سال گذشته برای بهره وران بصورت انتظاری نهادینه شده در آمده که تغییر آن به سادگی امکانپذیر نمی باشد. تحلیل همه مشکلات و مسائل کانال انتقال آب، اولویتهای اجرائی را در توسعه قنوات بندر بعلیاباد یا انجوجکی، عباس آباد کهن بلند و انتقال آب آنها را همراه با قنات تروده قرار می دهد. عملکرد سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان در خصوص کانال سازی و احیاء و مرمت قنوات در این منطقه در مجاورت شهر کرمان قابل تعمق و پیگیری می باشد. بهتر است ریاست محترم سازمان جهاد کشاورزی که کار خود را در سازمان جدیداً شروع نمودند، بازدید نموده و بی توجهی و ترک فعل مدیریت آب و خاک را بررسی و ارزیابی نمایند. شاید به این ترتیب تحولی در عملکرد مدیریت آب و خاک سازمان از شروع کار جنابعالی ایجاد گردد.
