نویسنده: دکتر حامد عابد، پژوهشگر حوزه علوم تربیتی و مدرس دانشگاه
ابتدا باید متذکر شویم که نخستین گام در جهت گره گشایی، شناسایی دقیق عوامل پدید آورنده «عقده ها» یا «گره های روانی» است. در برخی افراد ممکن است عامل بوجود آورنده عقده، موارد پیش پا افتاده و ساده ای مثل خوراک، پوشاک و مواردی از این دست باشد. مثلاً فردی که دوست دارد خوراک یا پوشاکی را برای خود یا متعلقین خود تهیه کند، ولی توان خرید آن خوراک یا پوشاک را ندارد می تواند نسبت به این موضوع دچار گره روانی شود. اینکه چرا واکنش های افراد نسبت به محرومیت هایشان مختلف است می تواند ریشه در علل متفاوتی داشته باشد، اما یقیناً مهمترین علت میزان «مناعت طبع» افراد است که تعیین کننده نوع واکنش افراد به محدودیت هایشان است. پس نیاز است تا والدین، معلمان و اساتید خودشان را به زیور «مناعت طبع» آراسته گردانند تا بتوانند به عنوان یک «الگو» برای فرزندان یا متعلمین قلمداد شوند.
پدر و مادر یا معلم و استادی که مدام در حضور مخاطبان خود (فرزندان، دانش آموزان و دانشجویان) از وضع زندگی خود ابراز نارضایتی می کند و حسرت های زندگی اش را مدام بازگو می کند، چگونه می خواهد به مخاطب خود درس «مناعت طبع» دهد؟ در کنار این اصل مهم راهکارهای زیر نیز پیشنهاد می شوند:
- به فرزندان، دانش آموزان و دانشجویان خود اجازه اظهار نظر بدهید و از آنان مشورت بگیرید.
- ارائه نظر مخالف خود را از سوی آنان، چنانچه با دلیل و برهان باشد؛ ترغیب و تشویق کنید.
- به آنان مسئولیت دهید تا احساس شخصیت و مهم بودن کنند.
- به آنان توجه کنید. این توجه لزوماً با اجابت تمام درخواست های آنها نیست، بلکه باید ببینند که برای کلامشان ارزش قائل می شوید.
- آنان را تا جایی که امکان دارد از محبت پدرانه یا مادرانه ی خود سیراب کنید. اجازه ندهید در بیرون از محیط خانه به دنبال «گدایی محبت» بروند.
- به آنان در امورشان، حق انتخاب بدهید. البته، این حق انتخاب به معنای واگذاری بی قید و شرط و بدون نظارت و راهنمایی شما نخواهد بود. یادتان باشد، شما در هر حال نسبت به فرزندان یا دانش آموزان یا دانشجویان خود، مسئولیت دارید.
اینگونه است که افراد انسانی در پرتو هدایت والدین، معلمان و اساتید آگاه و بابصیرت می توانند به سلامت و اعتلای نفس دست پیدا کنند تا درصدد نباشند که عقده های خود را در قالب «دزدی»، «جنایت»، «فحشا»، «اختلاس» و «ظلم و ستم به دیگران» نشان دهند و جامعه را به ورطه تباهی بکشانند.
