نویسنده: علی حاتم
فیلم سیمون صحرا (۱۹۶۵) شاهکار ناتمام بونوئل است. وی بدلیل مشکلات مالی ناچار میشود سر و ته فیلم را هم بیاورد. با این وجود حاصل کار که اثری ۴۵ دقیقه ای است، در جشنواره فیلم ونیز پنچ جایزه دریافت میکند.
فیلم داستان واقعی زاهدی مسیحی است به نام سیمون که در قرون وسطی بیش از چهل سال از عمرش را بالای یک ستون در دل صحرا سپری میکند. خیلی از دینداران برای گرفتن شفا و برآورده شدن حاجت خود دور ستون تجمع کرده و سیمون برایشان دعا می خواند. در روایت سورئال بونوئل از زندگی سیمون، شیطان ( در سیمای یک زن) در صدد است تا او را بفریبد و با خود به دنیای غرق در لذت های مادی، یعنی دنیای مدرن ببرد . جهانی که در آن دیگر کسی توجهی به یک زاهد ندارد و زن هم شیطان نیست.
بنا به اعتقاد هگل، فرد زاهد و ریاضت کش با نادیده گرفتن لذت های جسمانی و طرد غرایز شهوانی خویش، شکل دیگری از لذت را تجربه میکند. در واقع زاهد ازطریق سرکوب ارضا شهوانی ارضا میشود که از منظر روانشناختی نوعی رفتار انحرافی است. در رابطه خدایگان و بنده، این استراتژی ای است که بنده انتخاب می کند تا بتواند بندگی خود را تاب آورد.
در عرصه سیاست و اجتماع ممنوع ساختن و سرکوب لذت ها و آزادی های طبیعی از سوی نظام های توتالیتر، غالب مردم را به سوی روش های پنهانی و گاه منحرف لذت بردن سوق می دهد. تن دادن و عادت کردن به چنین روش هایی برای کسب لذت در خفا – که نظام حاکم بدان واقف است و پس از مدتی آگاهانه در مورد آن سختگیری نمیکند – خطر پذیرش وضع موجود را از سوی گروه کثیری از مردم در پی دارد که حاصلش دوام و بقای نظام سرکوب است.
وجه دیگر قضیه، وضیعت سیاسی اجتماعی یکسره متفاوتی است که لذت بردن به هر بهایی تنها هدف زندگی محسوب میشود. جامعه ای چنان غرق در لذت که شکاف ها و ترک های ایجاد شده در حوزه سیاست ، اقتصاد، محیط زیست و… برایش کوچکترین اهمیتی ندارد. مثل جماعتی که در سکانس رقص فیلم بونوئل گویی در اوج لذت مسخ شده اند. این نوع لذت جویی در عمل روی دیگر سکه ی ریاضت کشی و لذت حاصل از آن است. برای همین شیطان به سیمون می گوید” من و تو خیلی شبیه هم هستیم”. شباهتی که در عرصه سیاست به تداوم وضع موجود می انجامد.
