نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
زنان زندانی با مشکلات زیادی مواجه هستند، برخی از آنها هرگز نتوانسته اند به زندگی خانوادگی قبل از حبس بازگردند. این زنان اغلب قربانی محیط های ناامن خانوادگی، ورشکستگی و بیکاری، سوء مصرف مواد مخدر و مشکلات درمان نشده روانی هستند. باید بدانیم که عواملی که زنان را به حاشیه اجتماع میراند، در افزایش تعداد زنان زندانی نیز دخیل هستند. افراد فقیر، زنان تنها و بی خانمان بیشتر در معرض آسیب هستند. جرم شناسان عنوان می کنند که سیستم زندان برای مقابله با جرم در نظر گرفته شده است، در حالیکه پیشگیری و حل معضلات اجتماعی می تواند کمک بهتری نسبت به مجازات زندان بنماید. اکثر زنان زندانی از محیط زندان راضی نیستند و از طرف دیگر پس از گذراندن دوران محکومیت خود، قادر به مدیریت چالش های زندگی جدید خود نمیباشند و آسیب پذیری آنان بیشتر می شود. مادران زندانی مشکل جدی تری نسبت به سایر زنان زندانی دارند و آن جدایی ایشان از فرزندانشان می باشد. فاصله زیاد بین خانه تا زندان، هزینه های حمل و نقل در کنار محدودیت بودجه برای این افراد، روابط مادر و فرزند را به خطر می اندازد. از سوی دیگر، فرزندان یک مادر زندانی سختی های زیادی متحمل می شوند، در حالی که هیچ جرمی مرتکب نشده اند. واکنش های احساسی از قبیل: خشم، اضطراب، افسردگی و پرخاشگری در این گروه از کودکان دیده می شود، هرچند بیشتر این کودکان با پدربزرگ و مادربزرگ ها و یا سایر بستگان زندگی می کنند و درصد کوچکی از آنان به بهزیستی سپرده می شوند. برخی از مادران حین گذراندن دوران حبس حاضر به ملاقات فرزند خود نیستند. برخی از زنان باردار که به زندان می روند و درآنجا وضع حمل می کنند، در ارتباط با نوزادشان دچار مشکل می شوند. کشورهای مختلف سیستم های اصلاحی متعددی برای حفظ رابطه مادر زندانی با فرزندش پیاده کرده اند و در هر منطقه نوآوری های خاصی بسته به شرایط در نظر گرفته شده است. ایجاد شرایط مناسب برای ملاقات مادر با فرزند، استفاده از خدمات حمایتی، تخصیص مکان های ویژه ای برای ملاقات مادر با کودک، ایجاد کلاس های آموزشی برای مادران زندانی، تنظیم و اجرای برنامه های صحیح اجتماعی به همراه حفظ حق سرپرستی؛ نمونه هایی از این قبیل نوآوری ها هستند. بسیاری از متخصصین اعتقاد دارند که توجه به حفظ بنیان خانواده باید در اولویت باشد و همیشه پیشگیری از جرم آسان ترین راهکار و مؤثرترین آن می باشد. در کنار آن اتخاذ تصمیم های صحیح قضائی و در نظر گرفتن شرایط خانوادگی یک مادر حین صدور حکم نیز می تواند از بروز آسیب های جدی تر در نسل آینده جلوگیری کند. به راستی زندان جای مادران نیست.
