به اعتلای کشورمان معتقدیم

مفهوم توسعه سیاسی / یادداشتی از زنده یاد دکتر سعید رجائی خراسانی

توسعه سیاسی، مفهومی پر مجادله در عرصه نظری و شاید دور از دسترس در حوزه عمل اجتماعی است. رسیدن به دروازه های توسعه سیاسی، مستلزم عبور از یک دوران گذرا سیاسی است، که اگر بیش از حد طولانی شود، احتمال بازگشت به عقب افزون تر می شود. دستیابی به «توسعه سیاسی»، یعنی؛ فرایندی که در آن نظام های ساده اقتدارگرای سیاسی، جای خود را به نظام های «حق رأی همگانی»، «احزاب سیاسی»، «نمایندگی»، و «بوروکراسی های مدنی» دهند، که نیازمند آگاهی و حرکت عمومی شهروندان از یکسو و پذیرش و اراده حاکمان از سوی دیگر است. مطبوعات، در تمام کشورهای جهان نقش تعیین کننده ای در «توسعه سیاسی» جامعه دارند. «توسعه سیاسی» کشورها هرگز بدون مطبوعات و تاثیر تعیین کننده آنها صورت نگرفته است. برخی گمان می کنند که کشورهای قدرتمند غربی که رادیو و تلویزیون های بسیار قوی و متنوعی دارند، که به همه زبانهای زنده دنیا و متناسب با نیازها و شرایط فرهنگی آنان برنامه پخش می کند، نیاز چندانی به مطبوعات توسعه یافته ندارند. این پندار «نادرست» و «عامیانه» است. آرشیو رسانه های این قبیل کشورها بطور مستند گواهی می دهد، که نقش آن کشورها و تصمیم های سرنوشت سازشان، پیوند ناگستنی با «مطبوعات» داشته و دارد. یکی از وقایع بسیار مهم کشور انگلیس مربوط به اوائل دهه ۱۹۵۰ میلادی و تصمیم گیری درباره پیوستن یا نپیوستن به اتحادیه اروپا بود. برای پاسخگویی به نیازهایی که به خاطر آن وضعیت پیش آمده بود، تلویزیون BBC کانال مستقلی برای مدت چهار ماه راه اندازی کرد، تا با دعوت از سیاستمداران، احزاب، اساتید دانشگاه، ارباب مطبوعات و شخصیتهای آگاه، مردم انگلیس را طوری مطلع کنند، که بتوانند درباره سرنوشت کشورشان درست تصمیم بگیرند. در این زمان مطبوعات انگلیس کنار زده نشدند، برعکس وظیفه ملی خود را با کمک مخبرین با تجربه و توانمند به اجرا درآوردند، بطوریکه BBC و جرائد همچون دو یار صمیمی و مکمل همدیگر در خدمت اهداف و منافع ملی کشورشان قرار گرفتند و هیچ یک از این دو مصالح ملی کشورشان را وسیله ای برای رقابت سیاسی قرار ندادند.

در کشور ما، ایران عزیز بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال  ۱۳۵۷ شمسی، روزنامه ها نقش اساسی در آگاهی دادن مردم نسبت به وقایع روز ایران و جهان داشتند. بعد از انقلاب اسلامی کلیدی بودن شعار “نه شرقی و نه غربی” به عنوان رمز عزت و اعتبار کشور مورد تاکید قرار گرفت و این ملاک از طریق رسانه ها، بالاخص؛ جرائد که ارزان تر و در دسترس تر بودند، ترویج شد. آنان در هر مرحله از انقلاب با آگاه ساختن مردم و بالا بردن مشارکتشان در صحنه های مختلف «سیاسی» و «اجتماعی» نقش عمده ای در «توسعه سیاسی» ایفا نمودند. از آنجا که مطبوعات یکی از فاکتورهای مهم توسعه فرهنگی هستند، و یکی از ارکان دموکراسی در یک جامعه محسوب می شوند، به توسعه همه جانبه در کشور و سطح بین المللی کمک کردند. امروزه با وجود رسانه های مدرن هنوز جرائد جایگاه خود را حفظ کرده اند. آنان با کارکرد «اطلاع رسانی»، «آموزشی»، «تفریحی» و «سرگرمی» خود، به توسعه همه جانبه کمک می کنند. در عین حال با مشارکت دادن تمامی افراد جامعه در «فرهنگ آفرینی» و «تقویت و گسترش رقابت های سازنده»، راه «توسعه فرهنگی» را می گشایند. آنچه مشخص است این است که باید با تدوین یک برنامه ریزی جامع، شرایط رشد و شکوفایی جامعه را فراهم کنیم. در این میان باید از «قدرت رسانه» به عنوان تأثیرگذارترین شیوه جذب مخاطب استفاده کرده، تا شاهد آینده ای درخشان و پر امید در به ثمر نشاندن زیر ساخت های فرهنگی ایران اسلامی باشیم.

Email
چاپ
آخرین اخبار