نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجوئی-کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
مهار بحران آب در استان کرمان تنها با مدیریتی متمرکز که از توان اجرائی ویژه برخوردار باشد به شرح ذیل امکان پذیر است.
۱-قنوات
۱-۱. بها دادن به احیاء و مرمت کلیه قنوات دائر استان با هماهنگی و زیر نظر شوراهای محلی روستائیان صاحب نسق و مقنیان با تجربه محلی.
۱-۲. لغو قانون چاه به جای قنات آب منطقه ای کرمان، شناسائی تمامی قنواتی که مشمول این قانون شده اند و برنامه ریزی برای احیاء و مرمت آنها.
۱-۳. مطالعه صحرائی برای هر رشته قنات، کنترل قابلیتهای توسعه در محدوده مادر چاه، زدن دستکهای جانبی در بخش تران هر قنات به منظور افزایش آبدهی.
۱-۴. مشخص نمودن همه قناتهائی که در طی سالیان قبل در اختیار شرکتهای آب و فاضلاب در سراسر استان بوده، نقش شرکتهای مطروحه در حفاظت قنوات و وضعیت فعلی هر رشته قنات.
۱-۵. به رسمیت شناختن رشته قنات و قنات داری در مراکز فنی-حرفه ای و آموزش و صدور پروانه کار برای نظارت و یا کار در قنوات.
۱-۶. از آنجائیکه فشار مشکلات و مالکیت پیچیده قنوات هماهنگی و تصمیم گیری را برای تامین اعتبار دشوار می نماید. اعتبارات ملی بصورت کنترل و نظارت شده هزینه و به جای آن افزایش آبدهی به تأمین آب شرب روستاها و شهرها اختصاص داده شود.
۱-۷. بررسیهای صحرائی از بیش از هشتاد درصد قنوات استان نشان میدهد که بخش تران آنها محدود و در حد نیاز چندین قرن قبل بوده واز این گذشته بی توجهی به آنها منجر شده که با ریزشهای جانبی و مسدود شدن کوره یا تونل انتقال آب، آبدهی آنها به حد اقل ممکن رسیده است. در مواردی هم طولانی بودن بخش خشک آن قنوات که تنها نقش انتقال آب را آن هم با امکانات قرنهای قبل داشته با نفوذ آب و یا مواجه شدن با خطر سیل و پر شدن چاه های میله ای وکوره قنات و به دنبال آن بی توجهی وسهل انگاری برای احیاء قنات موجبات تخریب و بائر شدن آنها فراهم گردیده است. از آنجائیکه قنوات سرمایه های ملی کشورمان محسوب میشوند، می طلبد که برای مقابله با بحران کمبود آب تک تک آنها را شناسائی و با بهره گیری از تکنولوژی روز نسبت به راه اندازی و به روز نمودن آنها اقدام شود.
۲- چاههای کوره چاههائی هستند که با مجوز دو مترمکعب در شبانه روز با پروانه صنعتی گرفته شدند، ولی با مرور زمان تبدیل به کشاورزی و آبدهی آنها به بیست تا سی لیتر در ثانیه رسید. بحران کمبود آب حکم میکند که در خصوص این قبیل پروانه ها تجدید نظرشود.
۳-مهار آبهای سطحی، سیلابهای ناشی از بارندگی در مناطق کوهستانی در استان کرمان همیشه منشاء خسارت و خرابی بوده و هست. در پهناورترین استان کشور قادر به شناسائی کامل حوزه های آبریز و محلهای مناسب برای ذخیره سازی سیلابها، احداث سیستمهای پخش سیلاب، بندهای انحرافی، آبخیزداری متناسب با نیاز استان خصوصاً از جنبه کیفی نبوده ایم. شکی نیست که انجام اقدامات اصولی راهکار تعیین کننده ای برای تأمین آب خواهد بود.
۴- چاههای غیر مجاز مطالعه کامل چاههای غیر مجاز استان، برنامه ریزی برای ساماندهی آنها، یعنی برداشت آب در حدی که زندگی محرومترین خانواده ها را بی حق ننماید.
۵- اجرائی نمودن طرح بید انجیر(قنات-کوه) و استحصال آب شرب از دل مناطق کوهستانی آبدار با کوره و یا تونلی به قطر یک الی یک ونیم متر، در همنطقه و متناسب با نیاز منطقه.
۶- شناسائی همه چاه های عمیقی که در سطح شهر کرمان آبهای زیر زمینی را پمپاژ و از شهر خارج می نمایند و تخصیص آنها برای آب شرب.
