نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجوئی-کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
صدها سال قبل در این مکان بیست کیلومتری شهر کرمان چاه گمانه ای با عمق کم در حد پنج متر حفاری و با سه چاه میله ای دیگر، قنات بندر والی آباد معروف شد. بعدها به آن چشمه امام رضا هم گفتند. اینجا مرکزیتی بود برای نذر و نذورات مردم، کم کم ساختمانی هم ساختند که برای ذبح گوسفندان یا تهیه آبگوشت نذری گروه گروه مردم اینجا می آمدند. از دامنه گسترده کوهستانی مجاور قنات کمتر باخبر بودند و چون اطلاعاتی در این مورد نداشتند هرگز فکر نمی کردند که قنات قابلیت توسعه هم دارد. فقط و فقط به همان چند فقره چاهی که صدها سال قبل حفاری شده بود اکتفاء شد. همه بازدید کنندگان از مظهر و یا چاه های میله ای از زمانیکه قنات راه اندازی شده، این تصور را نداشتند که می توان آبدهی قنات را چند برابر نمود. فقط در این فکر بودند که آب آزاد شده را چگونه به محل مصرف هدایت نمایند. یک زمان مهندسین برنامه ریزی نمودند که کانالی مسقف در هرنج احداث نمایند، پس از ساختن و آماده شدن، مشخص شد که آب در کوره پس می زند، مدتها همه حق آبه بران بی خیال ماندند، ولی روز به روز بد و بدتر شد تا اینکه نمایندگان حق آبه بران به خشم آمدند و با اپیکور به جان بتن ریزی کف کانال مسقف افتادند، آنرا متلاشی و از دریچه های کانال به بیرون فرستادند. یعنی کانال بی کانال، تلفات آبی یعنی نفوذ آب از بستر رودخانه را به کف بتنی کانال که آب را در کوره پس می زد ترجیح دادند. مهندسین مجدداً به فکر افتادند که در بخش پائین دست کانال مسقف بندی سنگ و سیمانی احداث نمایند تا اینکه زه آبهای بستر رودخانه را مهار و به کانال هدایت نمایند. از آنجائیکه سودجویان در قالب مهندس و پیمانکار به جای وصل نمودن سنگ و سیمانها به بستر سنگی رودخانه، سر هم بندی نموده و سنگ وسیمان را به بستر رودخانه و تکیه گاه ها ندوختند. آبی پشت سد سنگ و سیمانی جمع نشد که به کانال هدایت گردد. داستان کارهایی که گروههای مهندسی در حوالی قنات انجام داده اند یکی دوتا نیست، منتظر بودند، زمانی را که به اهمیت توسعه قنات پی برده و برای افزایش تعداد چاه ها یا احداث دستک در کوره و پیدا کردن ترک های زهدار وآبدار زیر کوه، و این قبیل موارد برنامه ریزی و کار کنند، که با خبر شدند می خواهند بندی سنگ و سیمانی در فاصله یکصد و پنجاه متری بالادست قنات احداث نمایند. بند سنگ و سیمانی به نام M2 به سرعت اجرا شد تا اینکه روز ۳۱ فروردین ماه سال جاری رگبار شدیدی آمد و با جمع شدن آب پشت بند و شستن و انتقال مصالح زیر بند و ساحل چپ بیش از یک سوم بند ساخته شده تخریب و به داخل مخزن واژگون شد. بلافاصله بدون توجه به مشکلات قسمت تخریب نشده و برنامه ریزی برای اصلاح زیر سازی جامع بند، قسمت تخریب شده را بازسازی نموده و وانمود می کنند که اتفاقی نیافتاده، کمی بعد هم مراسم با شکوهی برای افتتاح آن می گذارند. بی خبر از آنکه قسمت تخریب نشده و ساحل راست هم وضعیتی مشابه ساحل چپ دارد، پس از ذخیره شدن آب در نوبت های بعدی قطعاً ناپایداری آن تشدید و تخریب خواهد شد. لازم به توضیح است که فاصله مادر چاه قنات بندر والی آباد تا محل بند سنگ و سیمانی دره سنگی همراه با بستر سنگی می باشد، این بند هیچگونه اثر بخشی بر روی تغذیه کوره قنات ندارد. تحلیلها بیشتر از طرحهای آب و خاک اقصی نقاط استان کرمان روشن مینماید که کارشناسی و اثر بخشی پروژه در این استان جایگاهی ندارد، آنچه حائز اهمیت است، اعتبار گرفتن است.
