نویسنده: دکتر رحیم زایرکعبه – جامعه شناس
بر اساس رویکرد سیستمی، جامعه از اجزای مختلفی تشکیل شده که برای رسیدن به اهداف مشترک با یکدیگر تعامل و همکاری دارند. بر مبنای این رویکرد، خرده نظام سیاسی که مسئولیت دستیابی به اهداف جامعه را برعهده دارد، تلاش می کند تا از بروز عدم تعادل اجتماعی یا مسائل اجتماعی در جامعه جلوگیری کند. مسائل اجتماعی، در واقع بیانگر وضعیت نا مطلوبی هستند که موجب بی نظمی اجتماعی شده، ارزش های اجتماعی را کم اعتبار یا بی اعتبار می سازند؛ بنابراین خرده نظام سیاسی (چه در سطح دولتی، سازمانی و یا گروهی) سعی می کند با حل مسائل اجتماعی، آسیب های ناشی از آنها را بر جامعه از بین ببرد. دولتها، سازمانها و یا گروهها به چهار روش زیر می توانند به حل مسائل اجتماعی اقدام کنند. برای درک بهتر روشهای مذکور، فرض کنید معلمان از دولت، تقاضای افزایش حقوق خود را دارند، دولت در برخورد با این مسأله می تواند به چهار روش زیر به تقاضای معلمان پاسخ داده، آن را حل نماید:
- رها کردن مسأله (Absolution): در واقع در این روش، حل مسأله به صورت منفعلانه انجام می گیرد، یعنی مسأله با گذشت زمان و به طور طبیعی و خود به خود، حل می شود. برای مثال دولت، افزایش حقوق معلمان را در دستور کار خود قرار نمی دهد تا اینکه معلمان خسته شده و از پیگیری تقاضای خود منصرف شوند.
- رفع کردن مسأله(Dissolution): یعنی وضعیت به گونه ای تغییر داده می شود که پیگیری مسأله، منتفی شود. به این ترتیب که یا تقاضای ذینفعان تغییر داده می شود یا شرایط محیطی که مسأله را به وجود آورده، تغییر می یابد. مثلاً دولت به جای افزایش حقوق معلمان، با دادن کارت خرید اعتباری به آنها، مسأله را برای مدتی رفع می کند.
- فیصله دادن به مسأله (Resolution): سعی می شود در وضعیت مسأله، بهبود نسبی ایجاد شود تا رضایت نسبی افراد درگیر در مسأله، حاصل شود. مذاکره و سازش بین طرفهای درگیر در مسأله از ابزارهای متداول در این روش است. مثلاً دولت، حقوق معلمان را در حد نسبی افزایش می دهد؛ به حدی که از شدت اعتراضات تند آنان بکاهد.
- حل کردن مسأله (Solution): یعنی سعی می شود وضعیت مسأله به وضعیت مطلوب برگردانده شود تا رضایت کامل افراد درگیر در مسأله فراهم شود. مثلاً دولت، حقوق معلمان را به حدی افزایش می دهد که موجب تغییر وضعیت نامطلوب شان شده، رضایت آنان را به وجود آورد.
