نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
کوکائین، یک محصول طبیعی استخراج شده از برگ کوکا است. این درختچه گرمسیری به طور گسترده ای در منطقه آند – آمازون – کشت می شود. کوکا به عنوان یک برگ مقدس توسط برخی از جوامع بومی آمریکا در رشته کوه های آند و آمازون شناخته شده است. منطقه آند قدرت تولید کل کوکائین را دارد. دو شکل از کوکائین وجود دارد: پودر کوکائین و کوکائینی که کمتر رایج است، بنام کرک که یک شکل قابل تدخین می باشد. این ماده مخدر بطور معمول به حالت استنشاقی و یا تدخینی (کرک) مصرف می شود، در حالی که تزریق آن کمتر شایع است. تقریباً کل تولید جهانی کوکا به طور انحصاری فقط در سه کشور متمرکز شده است: بولیوی، کلمبیا و پرو. در سال ۲۰۱۰، تولید کوکا بین ۷۸۸ تا ۱۰۶۰ تن توسط دفتر جرم و مواد مخدر سازمان ملل و حدود ۸۵۰ تن توسط ایالات متحده تخمین زده شد.
در حال حاضر، بخش قابل توجهی از کوکائین جهانی به مقصد اروپا حمل می شود. برآوردهای موجود از دهه گذشته، سطح تولید ثابت سالیانه کوکائین را نشان می دهد که بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تن بوده است. در این ارتباط مسیرهای قاچاق جدیدی بوجود آمده اند. استفاده از کوکائین و معضلات مربوط به بهداشت و جامعه، به طور قابل توجهی در اروپا از اواسط دهه ۱۹۹۰ افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۰، تعداد تقریبی کاربران کوکائین در جهان بین ۱۳-۲۰ میلیون نفر و یا در حدود ۰.۳-۰.۴ درصد از جمعیت بزرگسال ۱۵-۶۴ ساله برآورد شده است. بیشترین کاربران در شمال آمریکا، آمریکا جنوبی، غرب و مرکز اروپا زندگی می کنند که تخمین زده می شود بزرگترین بازار کوکائین در جهان آنجاست. تخمین زده شده است که مقدار کوکائینی که در اروپا مصرف می شود، از ۶۳ تن در سال ۱۹۹۸ به ۱۲۴ تن در سال ۲۰۰۹ رسیده و ۲ برابر شده است. هرچند این برآورد باید با احتیاط تفسیر شود، با این حال آنچه که قطعی است، اروپا در حال حاضر به بازار بزرگتری برای مصرف کوکائین نسبت به ۱۵ سال پیش تبدیل شده است.
پرمنگنات پتاسیم یک ماده شیمیایی ضروری برای تولید کوکائین غیر قانونی است. این ماده بطور عمده به عنوان ماده پایه برای تبدیل کوکا به کوکائین بکار برده می شود. این فرآیندی است که عمدتا در «بولیوی»، «کلمبیا» و «پرو» انجام می شود، اما احتمالا در کشورهای همسایه نیز در سطح محدودتر صورت می گیرد. پرمنگنات پتاسیم، در جدولI سازمان ملل متحد کنوانسیون ضد قاچاق؛ باعنوان ماده مخدر و روانگردان ( ۱۹۸۸) قید شده است. پرمنگنات پتاسیم یک ماده شیمیایی است که به طور گسترده در صنعت و در سراسر جهان استفاده می شود که تلاش برای کنترل غیر قانونی قاچاق را پیچیده می سازد. بطور کلی، کشف و ضبط محموله های غیر قانونی پرمنگنات پتاسیم به شدت از سال ۲۰۰۵ کاهش یافته است و این نشان می دهد که قاچاقچیان نظارت ها را دور زده اند. آنها ممکن است این کار را به روشهای مختلف انجام دهند: ۱- استفاده از یک ماده شیمیایی جایگزین به عنوان یک پیش ماده (اما شواهد کمی در ارتباط با آن وجود دارد.) ۲- تولید پرمنگنات پتاسیم در کشور های تولید کوکائین، به خصوص از دی اکسید منگنز و منگنات پتاسیم. ۳- انحراف محموله های قانونی پرمنگنات پتاسیم در کشورهای همسایه آمریکای جنوبی و یا ساخت آن در آن کشورها و قاچاق آن را به «بولیوی»، «کلمبیا» و «پرو». ۴- تولید غیر قانونی پرمنگنات پتاسیم در کشورها لزوما برای تولید کوکائین نیست، لذا مسئولین کمتر قادر (یا کمتر تمایل) به کنترل محموله های پرمنگنات پتاسیم هستند.
قاچاقچیان برای جاسازی کوکائین قبل از ارسال آن را در موادی از جمله: موم، کود، انواع مختلفی از پلاستیک، لباس، سبزی، مایعات، کود و لوازم خانگی مخفی می کنند. در این مورد، یک فرآیند شیمیایی معکوس برای استخراج کوکائین از پلاستیک صورت خواهد گرفت. پس از استخراج ثانویه، کوکائین تقلبی می تواند با انواع مختلف برش داده شده و به قالب های تجاری کوکائین با آرم های نقش برجسته تبدیل شود. این کار برای متقاعد کردن خریداران جهت اینکه این محصول کوکائین اصل با خلوص بالاست، صورت می گیرد. به کوکائین “شامپاین مواد مخدر” لقب می دهند که قیمت آن بالاست و مخصوص افراد ثروتمند است. کوکائین در میان مصرف کنندگان تفریحی مواد مخدر، به صورت پودر و یا به طریق استنشاق مصرف می شود. اغلب مصرف کنندگان مبتدی حین درمان مشکل خود را پنهان می کنند. از مشخصات مصرف کنندگان پر مشکل اعتیاد به چند ماده مخدر، تزریق ماده مخدر، و یا کشیدن آن بصورت کرک است که تصویر متضاد و تیره ای از کوکائین ارائه می دهد. بر اساس آخرین نظرسنجی، حدود ۵ درصد از اروپایی ها ۱۵-۶۴ ساله، حدود ۱۵ میلیون نفر حداقل یک بار در عمر خود کرک استفاده کرده اند. از آنالیز فاضلاب به منظور برآورد مصرف کوکائین استفاده می شود که یک رشته علمی است و به سرعت جهت ارزیابی اثر بخشی مداخلات کنترل مواد مخدر در حال توسعه است. دانشمندان با نمونه برداری از یک منبع فاضلاب کل مواد مخدر مصرف شده توسط یک جامعه را با برآورد سطح متابولیت های مواد مخدر دفع شده در ادرار، اندازه گیری کنند.
گروههای جرائم سازمان یافته، از جمله: گروه های بالکان و ایتالیای غربی، حضور خود را در جنوب آمریکا و آفریقا افزایش داده اند. گروههایی از کلمبیا، و همچنین آرژانتین، بولیوی، برزیل، پرو و ونزوئلا، در قاچاق کوکائین به سمت غرب آفریقا درگیر شده اند. مرزهای نفوذپذیر، کنترل ضعیف مرزها، حاکمیت دولت ضعیف و سطح بالای فساد فعالیت های گروههای جرائم سازمان یافته را تسهیل می کند. تحقیقات اخیر تأیید می کنند که گروههای جرائم سازمان یافته اغلب از غرب بالکان هستند، به ویژه کسانی که متشکل از صربستان، کرواسی یا مونته نگرو بودند، موقعیت های مهم در تجارت کوکائین به دست آوردند. اطلاعات موجود نشان می دهند که برخی از آنها در اقتصاد قانونی در غرب بالکان و کشورهای اتحادیه اروپا سرمایه گذاری کرده اند. با پوشش تجارت قانونی در مسیرها، آنها شرکای خوبی برای گروههای جرائم سازمان یافته در آمریکای لاتین شدند. افراد روس زبان مقیم در آمریکای لاتین، قاچاق کوکائین را به روسیه و اتحادیه اروپا سازمان دهی و تسهیل می کنند. شهروندان اتحادیه اروپا بوسیله گروههای تبهکار روسی به عنوان پیک موادمخدر استخدام می شوند. گروههای گرجستانی نیز در حمل کوکائین از آمریکای جنوبی به روسیه و قفقاز دخیل هستند. شمال غرب اروپا همچنان به عنوان مرکز توزیع اصلی برای محموله های عمده کوکائین مورد استفاده قرار می گیرد. تحقیقات نشان می دهد که در برخی موارد کوکائینی که از جنوب غرب اروپا وارد می شود، ابتدا به شمال غرب اروپا حمل می شود. این می تواند بدان معنی باشد که گروههای فعال جرائم سازمان یافته شبکه های توزیع مجدد را بطور کارآمدی گسترش داده و زیر ساخت های حمل و نقل در منطقه را بطور گسترده ای جهت استفاده خود توسعه داده اند. نفوذ در کسب و کار قانونی برای تسهیل روند قاچاق مواد مخدر و پول شویی فصل مشترک اجرایی برای اکثر گروههای جرائم سازمان یافته است. گروههای جنایتکار سازمان یافته برای حمل محموله های خود یا مالک شرکت هایی هستند که در ماهیگیری، صادرات میوه ها، سبزیجات و دیگر کالاها دخیل هستند و یا بر آن شرکت ها نظارت دارند. باندهای جرائم سازمان یافته از کانتینرها نه تنها برای حمل کوکائین بلکه هروئین، حشیش، و پیش سازهای مواد مخدر مصنوعی نیز استفاده می کنند. یکی از روش های ارجح حمل کوکائین در کانتینر است که به اصطلاح به آن روش “غارت در غارت” می گویند که بیانگر نفوذ فساد در کارکنان گمرک بنادر با هماهنگی و سازماندهی در سطح بالا می باشد. مهر و موم کانتینرها بطور غیر قانونی حذف می شوند و مواد مخدر درون آنها جاسازی شده، سپس مجدداً به طور تقلبی مهر و موم می شوند. این روش بطور مشابه در مقصد هم دنبال می شود.
