نویسنده: دکتر امید نوری-پژوهشگر و استادیار دانشگاه شهید بهشتی
بر اساس پیش بینی های سازمان ملل، جمعیت جهان در نیمه قرن اخیر به حدود ۹ بیلیون نفر خواهد رسید و ۷۰ تا ۸۰ درصد این جمعیت در شهر ها زندگی خواهند کرد. حال برای تأمین غذای این مقدار جمعیت، فعالیت کشاورزی بیشتری مورد نیاز است و زمین های بیشتری باید زیر کشت بروند. همچنین، همه ساله مقدار زیادی از غذایی که تولید می شود، به هدر می رود. بر اساس تحقیقات به دست آمده، وسعت زمین های قابل کشت محدود شده است. در حال حاضر، ۸۰۰ میلیون هکتار از زمین های کره زمین زیر کشت است، یعنی چیزی به وسعت آمریکا شمالی. این به این معنی است که برای سیر کردن شکم ۳ بیلیون مردمی که تا سال ۲۰۵۰ به ما ملحق خواهند شد، زمینی به اندازه کشور «برزیل» مورد نیاز است که متأسفانه زمینی به این وسعت برای کشاورزی در کره زمین وجود ندارد؛ به علاوه کشاورزی با روش سنتی و در مراتع بزرگ با مساحت زیاد، با جاری کردن مقدار زیادی از سم ها و آفت کش های شیمیایی در رودخانه ها و دریاها، رانش و فرسایش خاک و همچنین از دست دادن خاک حاصلخیز و روان آب کشاورزی تأثیرات جبران ناپذیری روی اکوسیستم محیط زیست گذاشته است.
بنابرین، برای جبران این خسارات وارده و همچنین استفاده بهینه از زمین کشاورزی، کشاورزی عمودی یا طبقاتی، یکی از بهترین راه حل ها در پاسخ به نیازهای دنیای شهری ست که با تکیه بر آن می شود هم مشکلات جهانی غذا را در دنیای مدرن و شهرنشینی امروزه حل کرد، و هم با روش توسعه پایدار، به بهبود اکوسیستم جهانی کمک کرد. مزارع عمودی را در ساختمان های چند طبقه و در مراکز شهرهای بزرگ احداث می کنند. آنها در صورتی که به خوبی اجرا شوند، می توانند نویدبخش حیاتی دوباره، تولیدات کشاورزی پایدار و ایمنی تدارک غذاهای متنوع در تمامی فصول سال باشند و حتی قادرند اکوسیستم های موجود را که قربانی مزارع افقی هستند، به مرور ترمیم سازند.
با توجه به آنچه که صحبت شد، می توان تعریف کشاورزی عمودی را این چنین تعریف کرد. ایده اولیه کشاورزی عمودی را می توان از باغ های معلق بابل دانست. کشاورزی عمودی نوعی از کشاورزی گلخانه ای ست که برای حل مشکل کمبود زمین کشاورزی و در واقع برای صرفه جویی و استفاده بهینه از زمینهای قابل کشت، کشاورزی را به صورت طبقاتی و لایه روی لایه در داخل آسمان خراش ها و ساختمان های بلند در نظر گرفته اند. اگر چه خیلی از این زمین ها می توانند شامل زمین های رها شده شهری در مرکز شلوغ شهرهای پر تراکم یا ساختمان های قدیمی متروک باشند. در کشاورزی عمودی همزیستی مسالمت آمیزی بین گیاهان و جانوران برقرار است، در این نوع کشاورزی گیاهان، غلات، درختان با حیوانات، طیور و حتی ماهی ها و آبزیان با هم پرورش داده می شوند، در حالی که به طور عمودی روی همدیگر قرار گرفته اند. آنها قادر به تولید محصولات کشاورزی در سراسر سال می باشند.
کشاورزی عمودی یک سیستم توسعه پایدار است که همه مسائل توسعه پایدار در طراحی، ساخت و بهره برداری در آن رعایت می شود. فنون زیادی در اجرای کشاورزی عمودی وجود دارد و از شهری به شهری متفاوت می باشد، ولی همه آنها می توانند ارزان در ساخت، بادوام و ایمن و مستقل از یارانه های اقتصادی و حمایت های خارجی باشند. تکنیک به کارگیری در مزرعه عمودی دارای چرخه بسته ای است که در آن مواد ارگانیک با راه حل کارآمد و پایدار، «تولید»، «پردازش» و «توزیع» می شوند. این تولید با استفاده از سیستم آب کشت، هوا کشت و همچنین آبزی پروری اتفاق می افتد. تمام مراحل ارگانیک و بدون آفت کش یا علف کش انجام می شود. در این روش خاک حذف و مواد با استفاده از تکنولوژی ابداعی به ریشه ها می رسند. در واقع، با حذف خاک انتقال باکتری و قارچ از خاک به گیاه از بین می رود. انرژی استفاده شده از خورشید و انرژی باد است. محیط کنترل شده مزرعه عمودی می تواند فن آوری های خورشیدی و توربین های بادی را به منظور تولید نیازهای الکتریکی خود را ترکیب کند. فناوری های دیگر مانند: تهویه حرارتی و آیرو دینامیکی، ذخیره سازی جرم حرارتی و سیستمهای جمع آوری آب باران و عناصر خود تنظیم اضافی که می تواند به بهره وری از یک مزرعه عمودی اضافه کنید. آب های بازیافت شده، فاضلاب شهری یا آب های جمع آوری شده از بارش باران برای آبیاری گیاهان استفاده می شود. فاضلاب شهری بازیافت و مواد زائد جامد باقی مانده همراه ضایعات گیاهی غیر قابل خوردن سوزانده و برای ایجاد بخار که در توربین تبدیل به برق برای تولید نور مصنوعی در مزرعه عمودی می شود. زباله های باقی مانده از گیاهان به کود مایع یا جامد و یا سوخت زیستی تبدیل می شوند که برای تولید برق استفاده می شوند .استفاده از نور خورشید در اطراف بنا و نور مصنوعی در داخل بنا برای تولید فتوسنتز گیاهان مورد استفاده است.
