رفتار مشارکت جویانه =تابع (امکان مشارکت،احتمال موفقیت، پاداش مناسب و نتیجه مثبت) یافتهها حاکی از آن است که جامعه ایران امروز به خصوص نسلهای دهه شصت به بعد، در هر سه متغیر کمابیش دچار تردید و ابهام هستند و در بیشترین گزاره، در متغیر سوم «دریافت نتیجه مثبت» اشاره به بنبست دستاوردهای منتخبین پیشین ریاستجمهوری دارند و در دو متغیر اول و دوم، امکان مشارکت و موفقیت، به عملکرد شورای نگهبان در انتخابات «۹۸ مجلس» و «۱۴۰۰ ریاستجمهوری» اشاره و بر تنگ شدن محدوده انتخاب و بیفایده بودن مشارکت تأکید میکنند. این پدیده را میتوان بحران مشارکت نامید. امید به مشارکت در جامعه ایران به شدت کاسته شده است.
از سوی دیگر، در نظامهایی شبیه به ایران، صندوقهای رأی به مثابه صندوقهای امنیتزا عمل میکنند. احساس مردم از برآورده شدن آمال خود در پای صندوقها و حتی احساس تغییرخواهان اجتماعی و نسلی برای تحقق دیدگاههایشان در پای صندوقها هم امنیتساز بوده و هم باعث پویایی، نشاط و تحول جامعه میشود. در فرآیند انتخابات پیشرو، به طور کلی دولت و نهادهای حاکمیتی به ویژه صدا و سیما بسیار دیرهنگام، آن هم پس از بیانات رهبری به مساله انتخابات پرداختند. تا همین چند روز پیش، انگار نه انگار که انتخاباتی در پیشرو است. اکنون که قضاوتها و تصمیمها برای رفتار رایدهندگان در افکار عمومی شکل گرفته، ایجاد تغییرات ذهنی بسیار دشوار به نظر میرسد.
با این وصف، چنانچه اعتقادی به صورت گرفتن مشارکت بالا به عنوان تنها مسیر حلکننده مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و الگوی بیبدیل برای جامعه باثبات همراه با آرامش و حتی به عنوان مانعی در برابر تهدیدات خارجی مورد پذیرش قرار دارد، برای انتخابات آتی خصوصا ریاستجمهوری باید از هماکنون فهم کرد که درصد بزرگی از مسوولیت افزایش یا کاهش مشارکت در انتخابات، به شیوه مواجهه مسوولان برگزاری انتخابات و مراجع تعیین صلاحیتها مرتبط است. در این صورت نهادهای مدنی، روشنفکران و فعالان سیاسی و اجتماعی و همچنین رسانهها هم میتوانند بر بسیج رفتار مشارکتجویانه تاثیر داشته باشند.