آبتاب– محمد زابلی یکی از فعالین اجتماعی استان کرمان طی یادداشتی که برای آبتاب ارسال کرده اند، در مورد شهر بم اینگونه نوشته اند که میخواهم مروری داشته باشم به تاریخ و فرهنگ شهر جهانی بم، زیرا مدتی است که استان شدن جنوب استان کرمان بر سر زبانها افتاده؛ اما سخنی از شرق استان شامل شهرستانهای بم، ریگان، فهرج و نرماشیر نیست. این بنده حقیر محمد زابلی نه اهل سیاست هستم و نه نویسنده، فقط نظرشخصی خود را بیان میکنم و می پرسم که چرا مسئولین استان کرمان از مستقل شدن جنوب استان حرف میزنند، ولی از شرق استان چیزی به زبان نمی آورند. اگر بخواهیم استان کرمان را به یک خانواده بزرگ تشبیه کنیم، بم بزرگ به عنوان فرزند بزرگ یا به اصطلاح محلی فرزند ارشد و نان آور خانواده میباشد. من در اینجا چند سطری در مورد فرهنگ، تاریخ و اقتصاد بم بزرگ مینویسم، قضاوت با شما!
دوستان عزیز و فهیم! هرچند صحبت کردن این بنده حقیر زیره به کرمان بردن است، چون همه شما عزیزان هم تاریخ و هم فرهنگ این شهرستان را بهتر از بنده می دانید. بنده فقط و فقط بنا به علاقه ایی که به این شهر دارم، لذا بر خود لازم و واجب میدانم تا از مسئولین گلایه کنم.
شهر بم در ۱۹۵ کیلومتری مرکز استان قرار دارد و جاده ابریشم در سالیان قدیم از بم گذر میکرده و در حال حاضر، محل عبور جاده ترانزیتی بین المللی شرق آسیا به اروپا می باشد یا به اصطلا ح محلی چهارراه اروپا و آسیا است.
نام قدیم بم کجاران ذکر شده که در هفتواد شاهنامه از آن نام برده شده است. از سوغات بم میتوان از خرما، مرکبات، حنا، کماچ سهن، کلمپه و قاووت نام برد. شهر قدیم بم یکی از پنج کوره ایالت فارس بوده و به دروازه شرق ایران شهرت داشته است. بم در مقطع حساسی از تاریخ برای مدت کوتاهی پایتخت ایران شد. باید گفت که شهر بم یکی از کهن ترین مراکز شهرنشینی در ایران بوده است. وجود تپه های تاریخی بیدرون در ده کیلومتری شمال و تل آتشین دارستان در فاصله سی کیلومتری شرق بم است که متعلق به هزاره های دوم تا چهارم قبل از میلاد مسیح است. این شهر از قدیم الایام یکی از مراکز تجاری ایران بوده است؛ بطوریکه وقتی “پاتی نجر” جهانگرد انگلیسی در حدود ۱۱۸۹ خورشیدی وارد بم شد و قلعه مستحکم ارگ بم را دید، گفته که بقدری آن قلعه را مستحکم کرده اند که شاید در همه ایران از این جهت بی نظیر باشد.
به قولی دیگر، بم مرکز صنعتی کرمان بوده است و پارچه های نخی که در بم میبافتند به همه جا حتی مصر هم صادر میشد. مرغوبترین رطب جهان که شامل کروت مضافتی قندشکن ربی و خریک و هلیله ایی میباشد، در بم تولید می شود. ارگ بم را به بهمن پسرگشتاسب نسبت میدهند. تل آتشین دارستان بم طی کاوشهایی که در بخش دارستان نشانهایی از دوران نوسنگی کشف شده که به هزاره هفتم قبل از میلاد مسیح میرسد و از مناطق سردسیر این شهرستان میتوان از روستاهایی مانند دهبکری که الان تبدیل به بخش شده و مرغک، جزین، دریجان و بندر میج اشاره کرد و منطقه ادوری و کوههای چهل تن یا به اصطلاح محلی از آب گرم چهل تن و سد نسا را نام برد. در مورد فرهنگ این شهرستان باید بگوییم که حتی روستاهای این شهرستان هم مدرسه داشته اند؛ از جمله مدرسه ای در روستای کرک که در سال ۱۳۲۷ تأسیس شده و حتی بیمارستان زایشگاه در روستای کرک که در دوران پهلوی ساخته شد، و زمان افتتاح آن مصادف شد با انقلاب ۱۳۵۷ و بعد شروع جنگ تحمیلی که منجر به فراموشی آن شد و متأسفانه، به مرور زمان تخریب شد و فقط ساختمان مخروبه ایی از آن بجای ماند. بیمارستانی دیگر در روستای یوسف آباد سالار که تا دهه پنجاه مشغول به کار بود و پذیرای بیماران از سراسر منطقه بود که اکنون مخروبه ایی بیش نیست.
به لحاظ اقتصادی مجموعه ارگ جدید با مساحت ۱۱۰۰ هکتار و در ده کیلومتری جاده بم زاهدان واقع شده است. این مجموعه از سال ۱۳۷۶ بطور رسمی آغاز به کار کرد و اولین همکاری خود را با شرکت خودروسازی دوو آغاز کرد و در این مجموعه بیش از ده هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار میباشند و اگر بخواهیم هر نفری که در این مجموعه کار میکند (با احتساب اینکه هر خانوداه ۴ نفر باشند) بیش از پنجاه تا شصت هزار نفر نانخور این مجموعه میباشند و در حال حاضر، با کیفیت ترین خودروهایی که تولید داخل هستند. در این مجموعه تولید میشوند، من عرض کردم اوائل عرایضم بم نان آور خانواده میباشد. منظورم این است که بزرگترین کارهای اقتصادی در مجموعه ارگ جدید انجام میشود؛ ولی بنام کرمان میباشند؛ حتی نام شرکتهای خودروسازی هم بنام کرمان میباشند مثل شرکت خودروسازی کرمان موتور که چندین مدل خودرو تولید میکنند یا شرکت دیزل کرمان که بزرگترین تولید کننده کامیون و تریلی میباشد و اگر از شاخصه های کشاورزی بم نام ببریم تولیدات محصولات سردسیری و گرمسیری که هرکدام به نوبه ی خود صاحب رتبه های برتر هستند از خرمای مضافتی گرفته تا گردو و پسته که سطح زیر کشت محصول خرما در شهرستان بم بیش از ۱۰ هزار هکتار و به طور میانگین، سالانه هفتاد و پنج هزار تن خرما در این شهرستان برداشت میشود و خرمای این شهر به کشورهای اتریش، بلژیک، آلمان، فرانسه، اندونزی، مالزی، امارات، متحده عربی، روسیه، پاکستان، افغانستان و هندوستان صادر میشود. حالا شما یک لحظه فکر کنید شرق استان با این همه ظرفیت مستقل بشود؛ آیا مرکز استان چیزی برایش می ماند؟ حتی در زمینه توریست و گردشگری هم سالانه صدها هزار گردشگر و توریست از ارگ قدیم و ارگ جدید دیدن میکنند و جزو شهرهای برتر گردشگری در ایران میباشد. بنده بطور خلاصه از ظرفیتهای بم سخن گفتم. اگر فقط بخواهیم ارگ جدید را معرفی کنیم و تمام شرکتها و کارخانجات معرفی کنم باید ماهها فقط در مورد ارگ جدید بنویسم و این صرفاً گلایه یک شهروند است تا به گوش مسئولین برسد.
