نویسنده: دکترمحمدرضا سرگلزایی_روانپزشک
زنانی می توانند مدعی فمینیست بودن (زن باوری) باشند که بتوانند با بالا بردن دانش اقتصادی و مهارت فنی خود کارآفرین و ثروت آفرین باشند. چگونه ممکن است زنی که گذران اقتصادی او بر پایه “مهریه” و “نفقه” است ادعای فمینیست بودن نماید؟ فرهنگ “مرد سالاری” در ازدواج مبتنی بر دوگانه تمکین/نفقه تجلی می یابد. معنای “تمیکن” این است که لازم است زن در اغلب امور به طور عام و در رابطه جنسی بطور خاص از شوهرش اطاعت کند و رضایت او را جلب نماید. معنای “نفقه” هم این است که مرد لازم است مخارج اساسی و ضروری زندگی همسرش را تأمین نماید و در واقع بابت آن اطاعت به او مزد بدهد. امروزه در جامعه شترمرغی ما ازدواج مردسالارانه به شکل “مثله شده” در جریان است. این که می گویم مثله شده به این خاطر است که مردان “امروزی” بخش تمکین آن را می پسندند و بخش نفقه را نمی پسندند و زنان “امروزی” بخش نفقه را می پسندند و بخش تمکین را نه! زنی که از شوهرش “نفقه” می گیرد تا اتومبیلی بخرد و با آن جایی برود که شوهرش رضایت و موافقت ندارد نمونه ای از فمینیسم شترمرغی است، همان طور که مردی که در خانه نشسته تا به علایق هنری اش بپردازد و همسرش را که بار اقتصادی خانه را به دوش دارد بابت یک ساعت دیر رسیدن به خانه بازخواست می کند دچار مردسالاری شترمرغی است.
“آسیب شناسی” را به اختصار بیان کردم و اما راه حل ها:
۱- زنان زن باور باید دغدغه فرهنگ و اقتصاد و سیاست داشته باشند. هنوز در مهمانی و نشست ها می بینیم که فقط محور گفتگوهای مردها سیاست و اقتصاد است و زنان تنها راجع به روابط بین فردی شان به گفتگو می نشینند. اولین گام برای زن باوری جهادی این است که زن ها به اوضاع کلان اقتصادی و سیاسی نظر داشته باشند و خود را “به روز” و تحلیل گر نگه دارند.
۲- زنان زن باور باید به “استقلال اقتصادی” برسند. طبعاً اقتصاد دو بخش دارد: درآمد و هزینه. زنان زن باور باید هزینه های خود را پایین بیاورند و درآمد خود را افزایش دهند. پیش از این در مقاله دیگری در همین سایت تحت عنوان “آیا فمینیسم بدون سوسیالیسم ممکن است؟” به این مهم اشاره کرده ام که نظام سرمایه سالار (کاپیتالیسم) هیچگاه زن باور نبوده و نخواهد بود. الگوی سرمایه سالار هزینه کردن زنانی که “یک لباس را در دو مهمانی نمی پوشند” قطعاً با اقتصاد فمینیستی جور در نمی آید. علاوه بر کاهش هزینه ها زنان زن باور باید مهارت های خود را افزایش دهند و از مصرف کنندگی صرف به تولید کنندگی ارتقاء یابند.
۳- پس از رسیدن به استقلال اقتصادی، زنان زن باور باید به تشکیل تشکل های مستقل اقدام کنند. تشکل هایی که به هیچ کدام از نهادهای مرد سالار چه از نظر ایدئولوژیک، چه از نظر سیاسی و چه از نظر اقتصادی وابسته نباشند و بتوانند با “نقد کارشناسانه” و سازماندهی “فعالیت های مدنی” نهاد های مردسالار را به چالش بکشانند. من به طور قطع زن باوری را گام بزرگی در جهت توسعه متوازن کشورمان در تمام عرصه های سیاسی- فرهنگی و اقتصادی می دانم و از آن سو به نمایش شترمرغی شبه فمینیست هایی که اوج آرمان شان “نفقه بدون تمکین” است به تلخی پوزخند می زنم!
پی نوشت: کتاب رضا جاوید با عنوان “صادق هدایت، تاریخ و تراژدی” توسط نشر نی در سال ۱۳۸۸ منتشر شده است.
