نویسنده: فرناز سیفی
بنا به آمار سازمان ملل متحد، اتیوپی از نظر شمار ازدواج‌های دختربچه‌ها پنجمین کشور با بدترین کارنامه است. با اینکه اتیوپی نزدیک به ۲۰ سال پیش ازدواج دختربچه‌های زیر سن ۱۶ سال را ممنوع کرد، ( چند سال بعد این رقم را به ۱۸ سال تغییر دادند) آمار رسمی نشان می‌دهد که دست‌کم ۲ میلیون دختر بچه در این کشور ناچار به ازدواج شدند و از هر ۵ دختربچه، ۱ نفر زیر ۱۵ سال ناچار به ازدواج می‌شود. جامعه مدنی اتیوپی حالا با همکاری وزارت زنان، کودکان و جوانان چند سالی است که برنامه‌های محلی دیگری را دنبال میکند که موفقیت‌‌آمیز بوده و بالاخره آمار ازدواج دختربچه‌ها در اتیوپی در حال کاهش است. یکی از این برنامه‌های محلی که به همت نهادهای غیردولتی و همکاری ریش‌سفیدان و فعالان محلی در شهرهای کوچک و روستاها شروع شده، برنامه Berhane Hewan است. آنابل ارولکار که ۲۵ سال است در زمینه حقوق زنان و دختربچه‌ها در اتیوپی فعالیت میکند، یکی از زنانی است که در طراحی این برنامه همکاری داشت. بررسی نشان می‌داد اغلب دختربچه‌ها در مناطق روستایی صرفاً به دلیل فقر خانواده است که شوهر داده می‌شوند. اغلب خانواده‌ها در قبال اینکه داماد، یک بز به آن‌ها به عنوان مهریه دهد، دختر را شوهر می‌دهند. در این برنامه وقتی به گوش فعالان این برنامه می‌رسید که خانواده‌ای در کار شوهر دادن دختربچه است، به سراغ خانواده می‌روند. وقتی می‌فهمند مسأله نیاز مالی است، به خانواده یک بز می‌دهند و در مقابل تعهد کتبی می‌گیرند که خانواده دختر را قبل از ۱۸سالگی شوهر ندهد. در بخش دیگری از برنامه، این کارزار به مدارس روستایی یا مدارس در محلات فقیر می‌رود و هزینه لوازم‌التحریر و اتوبوس‌سواری دخترها برای حضور در مدرسه را متقبل می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها صرفاً به این دلیل مانع از تحصیل دختر می‌شوند که پول وسایل مدرسه و اتوبوس را ندارند. برنامه باز در قبال این تقبل مالی، از خانواده تعهد می‌گیرد که مانع تحصیل دختران نشوند. آن‌ها همیشه ابتدا اول سراغ کدخدا یا ریش‌سفیدان روستا می‌روند و از طریق آن‌ها با خانواده‌ها ارتباط می‌گیرند تا جلب اعتماد کنند. حاصل چندین سال سیاست و تلاش این گروه این بود که بررسی‌ها نشان داد بعد یک دوره ۵ ساله، شمار دختربچه‌های ۱۰ تا ۱۴ ساله در این مناطق که در مدارس باقی ماندند و ازدواج نکردند تا ۹۰ درصد افزایش داشت. یکی دیگر از برنامه‌های نهادهای مدنی اتیوپی بود که سراغ رهبران مذهبی و محلی می‌روند. با آن‌ها صحبت می‌کنند، سعی می‌کنند اعتماد آن‌ها را جلب کنند و آن‌ها را همراه کنند. کنشگران اتیوپی می‌گویند تجربه‌ی آن‌ها نشان می‌دهد که اصلاح قانون اگرچه ضروری است، اما هرگز کافی و راهگشا نیست و تا وقتی اعتماد بزرگان محلی را جلب نکرده و تا وقتی راه‌حل فوری برای حل موقت معضل مالی خانواده دختر نداشته باشند، چیزی مانع از شوهر دادن دختربچه‌ها نمی‌شود. اما کنشگران محلی اتیوپی مشکل را ساده‌سازی نمی‌کنند و برای همه جا یک نسخه در پیش نگرفتند. اتیوپی کشوری با گوناگونی فرهنگی و مذهبی چشمگیر است و رسوم و آداب از نقطه‌ای به نقطه دیگر گاه کاملا متفاوت است. برای مثال بررسی‌ها نشان می‌دهد که در جنوب کشور، اتفاقاً این خانواده‌های متمول‌اند که بیشتر از دیگران دختربچه‌ها را شوهر می‌دهند. بخشی از فرهنگ پولدارهای این منطقه کشور است که با برگزاری عروسی بسیار مجلل برای دختر و اهدای زمین به داماد، در اجتماع محلی حسابی پز دهند و برای خود مقام و موقعیت بهتر و احترام بیشتری کسب کنند. بنابراین، دخترها را خیلی زود شوهر می‌دهند تا خیلی زود بتوانند چنین خودنمایی کرده و به موقعیت اجتماعی بالاتری در باهمستان خود برسند. در این مواقع است که کنشگران تمرکز خود را روی مصاحبت و همراه کردن بزرگان بانفوذ این باهمستان‌ها می‌گذارند. اگر آن‌ها تبلیغ کنند که بهتر است دخترها مدرسه بروند و به این زودی بساط خودنمایی و فخر فروشی برگزار نشود، افراد باهمستان خواه و ناخواه تن می‌دهند و همراه می‌شوند. اتیوپی یکی از معدود کشورهای آفریقایی است که ازدواج دختربچه‌ها در روند محسوسی در حال کاهش است و مقامات کشور آرزوی بزرگی دارند: تا سال ۲۰۳۰ به ازدواج دختربچه‌ها در سراسر کشور پایان دهند.
