محیط زیست

تأمین آب شرب شهرستان عنبرآباد

آبتاب، مهندس حسن اشرف گنجویی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب – پس از هماهنگی های انجام شده زیر نظر جناب آقای افشار پور فرماندار محترم و آقای مهندس دیده ور مدیریت محترم آبفا به منطقه گمرکان و از آنجا به دره کماچی مراجعه و مشاهدات به شرح ذیل می باشند: 

     ۱-  دره کماچی زیر حوزه آبریزی از مناطق کوهستانی جبال بارز می باشد، رودخانه کماچی که  که سر منشاء آن کوههای جبال بارز هستند، سیلاب های ناشی از ریزش های جوی را به پایین دست هدایت می نماید، نیز ذوب تدریجی برفهای این منطقه کوهستانی مرتفع و یا هدایت زه آبهای ذخیره شده از ابتدائی ترین نقطه دره کماچی، جریان آب پایه یا دائمی را راه اندازی می نماید. آب پایه که به تدریج در طول مسیر با اضافه شدن وسعت زیز حوزه افزایش می یابد. در طول مسیر دره آثار سنگ چینها از دامنه ها، نیز آسیاب های آبی  که در مسیر جریان آب پایه وجود داشته، نشان دهنده ارزش و اهمیتی است که ساکنین روستاها بصورت آباء و اجدادی برای آب قائل بوده اند. از آبهای پایه دره هر روستائی از نقطه ای از دره چه در ساحل سمت راست و یا ساحل سمت چپ در حد توان بخشی از  آب را منحرف و وسیله کانالهای خاکی روی خط تراز و با سنگ چینهای طولانی آب را به روستای مورد نظر هدایت می نمودند. عریض بودن بستر رودخانه، و وسیله و کانالهای خاکی روی خط تراز و با سنگ چین های طولانی آب را به روستای مورد نظر هدایت می نمودند. عریض بودن بستر رودخانه، دبیهای سیلابی بسیار بالا و حمل تخته سنگ ها و سنگ های درشت در طول و عرض رودخانه کار انحراف آب های پایه را به کانالهای خاکی روستاها بسیار دشوار و گاهاً غیرممکن می نموده است. 

این رویه آبگیری از آب پایه و یا دائمی و بهره برداری برای کشت و کار و باغکاری یعنی روش سنتی آبگیری، در حال حاضر هم وجود دارد و با ورود لوله برای انتقال آب از نقاط مختلف بستر رودخانه زمینه اختلاف نظر برای چگونگی انتقال آب به روستاها را روز به روز دشوارتر و مسبب بسیاری از نزاعها و اختلافات بین روستاها نیز شده است. بررسی های کارشناسی بیشتر از سرتاسر دره مطروحه ضرورت مطالعه و طراحی و اجرای بند انحرافی از جهت مهار کلیه زه آبهای جاری در بستر رودخانه و هدایت برنامه ریزی شده، منطبق بر حق آبه روستاها را تاکید و تائید می نماید. برای اینکار در نقطه با یو، تی، ام  ۳۱۶۷۰۷۵ و  ۷۶۵۰۵۲۲۷X= Y که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۹۶ متر می باشد، برای مطالعه و اجرای بند انحرافی پیشنهاد می گردد. 

   ۲- تامین آب شرب روستاها، قرنها بواسطه وجود چشمه سارها و آب پایه یا دائمی این زیر حوزه آبریز مسئله ای برای تامین آب شرب نداشته اند،و یا اینکه از آب موجود بهره مند شده اند. در حال حاضر بحث و اختلافات شکل گرفته پیشین بر سر چگونگی تقسیم آب، مسئله تامین آب شرب را از ذهنشان خارج و مانع از این شده که با اتحاد و هماهنگی محلی چشمه ای را برای تامین آب شرب روستاها اختصاص و به آبفای شهرستان تضمین تامین آب شرب بدهند. بطوریکه مسئولین و برنامه ریزان تامین آب روستاها ناگزیر  به حفر چاه و تامین آب شرب به این صورت شده اند.  در چنین شرایطی هم عدم همکاری روستائیان باز هم در کار ساماندهی تامین آب شرب اختلال ایجاد نموده است. 

۳-پیشنهاد برای تامین آب شرب پایدار و تضمین شده، در بررسی های صحرائی بیشتر از سرتاسر دره مشخص شد که چند دهه قبل، بندی سنگ و سیمانی در بالادست همه روستاها درگزینه ای با پی و تکیه گاههای سنگی و کم عرض با کیفیت ساختمانی خوب و ارتفاع بیش از بیست و پنج متر ساخته شده است. حجم مخزن آن محدود بوده بطوریکه با رسوبات رودخانه ای حمل شده وسیله سیلابهای فصلی بصورت کامل پر شده است.  

در چنین شرایطی آب مجموعه چشمه سارهای بالادست بند و همچنین آب پایه پس از رسیدن به این رسوبات و اشباع نمودن مصالح موجود در مخزن مازاد آن از روی تاج بند و یا سرریز منظور شده در تکیه گاه سمت راست تخلیه می شوند. 

احداث سیستم آبگیری مناسب بالادست در مجاورت تکیه گاه سمت چپ و نیز فیلتر بندی مناسب در عمق رسوبات مخزن یعنی بستر سنگی مخزن، قادر خواهد بود تا حد بیست لیتر در ثانیه آب تسویه شده با عالی ترین کیفیت را بصورت ثقلی به منابع بتنی آب شرب آبفا، ثقلی هدایت و بصورت ماندگار آب شربی که با زندگی و حیات روستائیان سازگاری دارد تامین و تضمین نماید. 

آب رودخانه هیرمند بنابر تصاویر ماهواره‌ای در سد کمال‌خان نگهداری می‌شود

آبتاب، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: برخلاف آنچه دولت افغانستان اعلام کرد تصاویر ماهواره‌ای ماهواره خیام و دیگر ماهواره‌ها نشان داد که آب رودخانه هیرمند در سدهایی مانند سد کمال‌خان نگهداری می‌شود تا به خاک ایران نرسد.

حسینعلی شهریاری در گفت و گو با خبرنگار پارلمانی ایرنا با اشاره به حقابه ایران از رودخانه هیرمند گفت: امروز جمهوری اسلامی ایران از توانایی‌های قابل توجهی در حوزه ماهواره‌ها برخوردار است و افغانستان نمی‌تواند با صدور بیانیه واقعیت را کتمان کند.

وی ادامه داد: طبق قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین ایران و افغانستان منعقد شده افغانستان باید حقابه ایران را به رسمیت بشناسد و آن را اجرایی کند.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی افزود: متاسفانه در سال‌های متمادی افغانستان این حق ملت ایران را نادیده گرفته و حقابه ملت ایران از رودخانه هیرمند را نداده است.

شهریاری با اشاره به مواضع اخیر رئیس جمهور درباره حقابه ایران از این رودخانه اظهار داشت: مواضع آیت‌الله رئیسی در مورد حقابه ایران از رودخانه هیرمند بسیار خوب و قابل تقدیر و حمایت است و باید در ادامه مسیر همین مواضع و رفتار ما مقتدرانه ادامه پیدا کند تا ملت ایران به حق خود از این مسئله برسد.

وی خاطرنشان کرد: برخلاف آنچه دولت افغانستان اعلام کرد تصاویر ماهواره‌ای ماهواره خیام و دیگر ماهواره‌ها نشان داد که آب رودخانه هیرمند در سدهایی مانند سد کمال‌خان نگهداری می‌شود تا به خاک ایران نرسد.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: امروز جمهوری اسلامی ایران از توانایی‌های قابل توجهی در حوزه ماهواره‌های و فضایی برخوردار است و شرایط به گونه‌ای نیست که دولت افغانستان بتواند با صدور اینگونه بیانیه‌ها واقعیت را کتمان کند.

شهریاری اظهار داشت: علاوه بر سدسازی‌های قبل همچون سد کمال‌خان روی رودخانه هیرمند به تازگی نیز دولت افغانستان اقدام به سدسازی روی فرارود کرده تا جلوی انتقال آب آن را به ایران بگیرد.

نقش معادن ذوب آهن اسد آباد راور بر روی قنات بریم 

آبتاب، مهندس حسن اشرف گنجویی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب – با توجه به هماهنگی ها و بازدید انجام شده مورخه ۲۹/۲/۱۴۰۲ با دهیار و رئیس شورای محل گزارش بازدید به شرح ذیل می باشد: 

قنات بریم متعلق به روستای بریم واقع در کوهساران راور و در مسیر رودخانه فصلی به گونه ای طراحی و اجرا شده است، که مظهر قنات در بالادست روستا مشرف به اراضی کشاورزی و باغها قرار دارد. مادر چاه قنات بواسطه ورود سیلابها و پر شدن بخشی از کوره قنات در حال حاضر پر از رسوبات رودخانه ای و از مدار تولید زه آب خارج شده است، ولی آخرین چاه میله ای. با یوتی ام  ۵۹۰-۵۹-۴۹ =x و ۵۷۰-۰۹-۳۴=y 

چاه های میله ای قنات 

مادر چاه قنات بریم در ساحل سمت راست رو دخانه فصلی اجرا شده، بطوریکه با داشتن دستک جانبی زه آبهای جاری در بستر رودخانه را مهار و وارد کوره قنات می نموده است. با پر شدن مادر چاه و تعدادی از چاه های میله ای بخش تران قنات باقیمانده چاه های میله ای تا مظهر قنات بیست و نه حلقه شمارش شدند. عمق اولین چاه میله ای بیش از پانزده متر و در طول چهارصد متر (طول قنات) در مظهر قنات به صفر و آب جاری در کوره قنات به سطح زمین می رسد. 

     پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

     عکس/ نفر دوم سمت چپ، مهندس حسن اشرف گنجویی به همراه دهیار، مسئول شورا، حق آبه بران قنات بریم کوهساران راور

    مهندسی طراحی و اجرای قنات 

مسیر کوره قنات متأثر از مسیر رودخانه فصلی زیر حوزه آبریز بریم در خم و پیچها استادانه عبور داده شده است. این کوره قادر است که حداکثر زه آبهای جاری شده در خط القعر مسیر رودخانه را جذب و به سمت مظهر هدایت نماید. برای حفاظت تمامی چاه های میله ای از خسارت سیلابهای فصلی، طوقه چینی و یا کمر بن شده اند. بنا به اظهار نظر حق آبه بران قسمتی از مسیر کوره قنات که سیلاب به آن ورود و پرشده، ناگزیر به دور زدن آن و انتخاب مسیر مستقیم به سمت مظهر قنات شده اند. 

بررسی داغ آبها، و سطح زیر کشت نشان می دهد که آبدهی قنات در حد سی و پنج لیتر در ثانیه بوده، ولی در حال حاضر قطع شده است. این قنات بیش از پنجاه نفر سهامدار دارد، که کاهش آبدهی همه آنها را مأیوس و اکثراً ناگزیر به مهاجرت از روستا شده اند. 

انواع کشت 

 کشت های زراعی اراضی آبخور قنات شامل گندم، جو، عدس، نخود، ذرت، لوبیا، شلغم، هویج، زعفران و باغکاری آنها شامل زردآلو، گردو، سیب، انار، گلابی، هلو، آلبالو، گیلاس، بادام، و انگور بوده است؛ ولی در حال حاضر بواسطه کاهش آبدهی و یا قطع آن قادر به کشت و کار نبوده و باغها خشک شده و یا در حال خشک شدن هستند. 

نقش ذوب آهن بر روی قنوات

قدمت روستا و قنات بریم با قرنها پیوند خورده است، در ورود ذوب آهن به منطقه و تعیین محدوده برای معادن و ثبت آنها به رعایت حقوق روستا در ارتباط با دوام و بقاء با رشته قنات موجود بهاء داده نشده و یا هیچگونه هماهنگی با نمایندگان حق آبه بران برای حفاظت و حراست از قنات به موازات حفر تونلهای عمیق، انفجارها و اثر آنها بر فعال نمودن درز و شکافها، گسلها و انحراف زه آبهای تغذیه کننده کوره قنات نشده است. به عبارت دیگر ذوب آهن با برخوردار بودن قوی ترین تیم های مهندسی زمین شناسی برای شناسائی رگه های ذغال با کیفیت، حریم قنات بعنوان میراث فرهنگی و وسیله دوام و بقاء و حیات روستای بریم را نادیده گرفته است و این بی توجهی سبب کاهش آبدهی به موازات توسعه تونلهای ذغال سنگ ذوب آهن و نهایتاً قطع شدن آب روستا شده است.

بررسی های کارشناسی بیشتر اثبات می نماید که می توان این قنات را با تمهیدات جدید و دور زدن اثرات سوء عملکرد ذوب آهن بر روی قنات، آنرا احیاء و بازسازی نموده؛ بطوریکه آبدهی آن جبران گردد. برای اجرای عملیات احیاء و بازسازی و به روز نمودن قنات با اجرای راهکارهای نوین مبلغ دو میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز می باشد. 

 

 

تأمین آب شرب در جبالبارز شمالی (قنات محمدآباد)

     نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجویی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب

تأمین آب در شهر جبالبارز بواسطه آمار بالای قنوات، پراکندگی آنها در شهر و روستا در طی قرون گذشته از طریق قنوات و چشمه سارها صورت میگرفته است. منبع اصلی تأمین کننده آب شرب شهر جبالبارز قناتی به نام قنات محمد آباد بوده با مشخصات ذیل: 

۱- موقعیت قنات: مادر چاه قنات مطروحه در دامنه سلسله کوههای جبالبارز بر روی رسوبات واریزه ای عمدتاً کنگلومرائی در شیبی که زه آبهای ناشی از ذوب برف و یخبندانها بصورت جریانات زیر زمینی به سمت پهنه های پایین دست و یا مسیر زه کشهای طبیعی،جریان دارند، واقع شده است. مادر چاه به گونه ای تعیین شده است که متأثر از خشکسالی و یا کاهش بارندگی نبوده و نخواهد بود. عمق اولین چاه ۳۰ متر از سطح  زمین است و در حال حاضر، موقعیت مادرچاه مشخص نمی باشد. 

۲- چاه های میله ای: چاه های میله ای قنات به تعداد سیزده حلقه در حال حاضر مشاهده می گردد و کوره قنات از بین این چاه های میله ای  بصورت عمود بر شیب دامنه، بطوریکه زه آبهای زیرزمینی را جمع آوری و هدایت  نماید، طراحی و اجرا شده است. اولین چاه میله ای در ساحل سمت راست رودخانه فصلی جبالبارز واقع شده، بررسی های کارشناسی نشان می دهد که این نقطه مادر چاه قنات نمی باشد. کوره قنات از بستر رودخانه عبور می کرده و در ساحل سمت چپ هم چاه میله ای داشته، نیز چاه های میله ای در این ساحل هم ادامه داشته اند که متأسفانه در اثر وقوع سیلابهای فصلی چاه های میله ای و بخش حساس و تعیین کننده قنات که کار تولید زه آب را داشته اند، بصورت کامل پر از رسوبات رودخانه ای و از مدار جمع آوری زه آبها و هدایت به کوره قنات خارج شده اند. 

     پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

۳- قدمت قنات: قنات محمد آباد جبالبارز قناتی کهن با قدمت چندین قرن می باشد که آبدهی آن به استناد داغ آبها، سطح زیر کشت حق آبه بران برابرچهل و پنج لیتر در ثانیه بوده است ولی در اثر گذشت زمان و خسارت ناشی از سیلابهای فصلی و عدم رسیدگی به موقع با مسدود شدن کوره قنات در بخش تران آبدهی آن به شدت کاهش یافته و در حال حاضر، به هشت لیتر در ثانیه رسیده است. 

مالکیت قنات، از شش دانگ قنات چهار و نیم دانگ آن از طرف یکی از مالکان بزرگ و خیر برای تأمین آب شرب به شرکت آب و فاضلاب استان کرمان واگذار شده و یک و نیم دانگ آن متعلق به خرده مالکین و حق آبه بران محلی می باشد. 

۴-موقیت مکانی قنات همراه با قدمت کار آن نشان می دهد که آبدهی قنات متأثر از خشکسالی و یا کاهش بارندگی به هشت لیتر در ثانیه نرسیده است بلکه در اثر عدم توجه و برنامه ریزی برای بازسازی و به روز نمودن، چنین وضعیتی را پیدا کرده است.  

۵- این وضعیت  قابلیت اصلاح را دارد و نیز با توجه به نقش و اهمیت تأمین آب شرب در شهر جبالبارز در شرایط کنونی می توان قنات را از ناحیه مادر چاه پس از بازسازی توسعه داد.

     اعتبار مورد نیاز: 

برای حذف رسوبات رودخانه ای از بخش مسدود شده کوره قنات، دستکهای جانبی، چاه های میله ای پر شده، احداث دستکهای جدید با لای روبی سرتاسر کوره قنات تا مظهر، حفاظت از چاه های میله ای در مسیر رودخانه فصلی و آزاد نمودن همه زه آبهایی که مسیر آنها در حال حاضر مسدود شده است، افزایش آبدهی قنات در حد چهل و پنج لیتر در ثانیه، دو میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز می باشد. 

دستیابی شرق کشور به منابع آبی پایدار‌

آبتاب، عملیات اجرایی طرح ملی نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان به مرکز و شمال سیستان و بلوچستان با حضور رئیس‌جمهور آغاز شد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، در جریان سفر یک روزه آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی به استان سیستان و بلوچستان، عملیات لوله‌گذاری انتقال آب دریای عمان به سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی با دستور آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی و یا نام مبارک امام رضا علیه‌السلام آغاز شد.

آیت‌الله رئیسی در این مراسم ‌اظهار داشت: ما تنش‌ها و مشکلات آبی در کشور زیاد داشتیم اما به همت کارشناسان، مهندسان، پیمانکاران، سرمایه‌گذاران و  با پیگیری‌ها و مدیریت خوب وزارت نیرو پروژه‌های تامین آب خوب دنبال شده است.

رئیس جمهور گفت: ما امروز شاهد لوله‌گذاری پروژه عظیم آبرسانی از دریای عمان به شرق کشور هستیم که با وجود مشکلاتی که پیش رو بوده مقدمات آن تاکنون به خوبی انجام شده است.

وی افزود: امیدواریم که به برکت نام حضرت امام رضا(ع) کار با دقت و سرعت دنبال شود و آب به خراسان رضوی برسد و در این مسیر هم استان‌ها و شهرهای مختلف از این پروژه بهره‌مند شوند و مشکل تنش آبی جاهایی مثل زاهدان و زابل و دیگر نقاط حل شود.

همچنین، بنابر اعلام مسئولان و مجریان، برای اجرای این طرح‌ها حدود هزار و ۷۰۰ کیلومتر لوله‌گذاری خواهد شد که آب خلیج فارس و دریای عمان را به استان‌های تعیین شده، منتقل می‌کند.

طرح انتقال آب از دریا جزو طرح‌های کلان تعریف شده برای تامین بخشی از کسری آب در دالان شرق کشور است که اجرای آن از آبان سال ۱۴۰۰ آغاز شد و طبق تفاهم‌نامه‌های منعقد شده، آب انتقالی به استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی در بخش صنعت به مصرف خواهد رسید، اما این آب در سیستان و بلوچستان برای تامین مصارف آشامیدنی نیز پیش‌بینی و طبق برنامه زمان‌بندی شده، این طرح با سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد یورویی تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید.

طرح ملی نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان در مجموع با پیشرفت فیزیکی ۱۱.۳ درصد و پیش‌بینی حجم سرمایه‌گذاری حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان در حال اجراست.

 عملیات اجرایی این طرح ملی که از مهر ماه سال ۱۴۰۰ آغاز شد شامل سامانه آبگیر و تأسیسات شیرین‌سازی و نمک‌زدایی برای ظرفیت نهایی ۲.۴ میلیون مترمکعب در روز آب شیرین، سامانه انتقال آب به‌طول خط ۷۱۸ کیلومتر در سیستان و بلوچستان برای ظرفیت ۲۸۰ میلیون مترمکعب در سال، اجرای مسیر و تونل برای احداث سه خط لوله برای ظرفیت نهایی انتقال ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب در سال و احداث نیروگاه سیکل ترکیبی یک‌هزار مگاواتی برای تأمین انرژی بوده است.

طبق برنامه زمان‌بندی کلان طرح، فاز زودهنگام آن که شامل برداشت آب شور و نمک‌زدایی به‌حجم ۵۰هزار مترمکعب در روز است برای تأمین آب موردنیاز ساحل‌نشینان استان تا نیمه نخست سال ۱۴۰۳ محقق خواهد شد.

هم‌اینک احداث سازه آبگیر گیشاب و تأسیسات نمک‌زدایی در بخش خشکی که شامل اجرای فونداسیون، آرماتوربندی دیوارهای آبگیر و ساخت آبگذرهای دریایی سامانه آبگیری هست با پیشرفت فیزیکی ۳۵ درصد در حال اجراست و خرید اعم ملزومات پروژه از جمله ورق‌های تولید لوله‌های خط انتقال آب نیز انجام شده است.

در فاز اجرای سامانه انتقال آب، عملیات نقشه‌برداری و تملک اراضی به اتمام رسیده و ۴۸۱ کیلومتر خط انتقال آب توسط پیمانکار پروژه در حال اجراست و ۲۲۶ کیلومتر از مسیر نیز در زمان حاضر دارای پیمانکار لوله‌گذاری است و این عملیات اجرایی در ۲ جبهه کاری در اردیبهشت ماه سال جاری آغاز خواهد شد.

 با توجه به گستردگی این پروژه ملی مشاوران و پیمانکاران متعددی عهده‌دار عملیات اجرای این طرح هستند که این امر سبب ایجاد اشتغال برای ۴۳۰ نفر به‌صورت مستقیم و یک‌هزار و ۳۰۰ نفر به‌صورت غیرمستقیم شده است.

اجرای طرح ملی آبرسانی از دریای عمان سبب دستیابی به منابع آبی پایدار و ایجاد تحول اقتصادی در استان‌های مسیر خط انتقال در شرق کشور، رشد صنایع معدنی به‌عنوان جایگزین نفت، اشتغالزایی، ظرفیت‌سازی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و تثبیت جمعیت ساکن مناطق شرق کشور، مرتفع کردن نیاز آبی صنایع و معادن، حفظ و توسعه صنایع معدنی فلات مرکزی و استانهای مسیر خط انتقال در شرق کشور به‌ویژه صنایع بزرگ‌مقیاس، ایجاد فرصت برای تأمین کمبود آب آشامیدنی شهرها و روستاها، توسعه کشاورزی و کشت‌های گلخانه‌ای، حفظ ذخایر آبهای زیرزمینی و ممانعت از حفر چاههای غیرمجاز در جهت احیاء محیط زیست، رشد و توسعه سایر پتروشیمی‌ها، پالایشگاهها و سایر صنایع پایین‌دستی، توسعه اقتصادی سواحل مکران به‌عنوان گنج پنهان (به‌تعبیر مقام معظم رهبری) و جلوگیری از حاشیه‌نشینی خواهد شد.

      پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

 

ظرفیت آبی سد دز تکمیل شد

آبتاب؛ ۱۲ سد مخزنی و تنظیمی در کشور به میزان حدود ۱۰۰ درصد پر از آب هستند. بر این اساس در حوضه آبریز کرخه و مرزی غرب سد‌های گاران، بانه، تنگ حمام و دویرج ۱۰۰ درصد  پر از آب هستند.
به گزارش فارس، بر اساس آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران تا تاریخ ۲۵ اردیبهشت سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۲ سد تنظیمی و مخزنی در ایران ۱۰۰ درصد پر از آب است.
بر این اساس در حوضه آبریز کرخه و مرزی غرب سد‌های گاران، بانه، تنگ حمام و دویرج ۱۰۰ درصد  پر از آب هستند. در حوضه آبریز کارون بزرگ مزیر دو سد قره آقاچ و دز ظرفیت کامل خود را پر از آب می‌بینند.
در حوضه آبریز زهره و جراحی، ۳ سد مارون، کوثر و جگین ۱۰۰ درصد ظرفیت پرشدگی دارند و در حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی تنها ۲ سد دولت آباد و آغچه ۱۰۰ درصد پر از آب است. همچنین، در حوضه آبریز سفیدرود بزرگ نیز سد تالوار ۱۰۰ درصد پرشدگی آب دارد.
مطابق این اطلاعات حوزه‌های آبریز اترک و حوضه‌های شمالی، دریاچه ارومیه، ارس و زاینده رود هیچ سدی با ۱۰۰ درصد پرشدگی ندارد.
با توجه به پراکنش بارش‌های در سال جاری وضعیت نقاط کشور باهم متفاوت است و در حالی که زنجیره کارون در استان خوزستان با حداکثر ظرفیت آب ذخیره کرده، اما در نقاطی نظیر مشهد، اردبیل و گلستان مسئله کم آبی وجود دارد.

سازمان ملل در مسئله حقابه “هیرمند” و “سدسازی‌های منطقه” میانجی‌گری کند

آبتاب، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به نقش تسهیل‌گری سازمان ملل برای تخصیص حقابه رودخانه هیرمند و تالاب‌های هامون تأکید کرد و گفت: “مسئله سدسازی در برخی کشورها موجب بروز مشکلات محیط زیستی فراوان در منطقه شده که باید با میانجی‌گری سازمان ملل حل شود.”

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با هماهنگ‌کننده مقیم سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران در خصوص همکاری‌های محیط زیستی با محوریت مشارکت در برگزاری کنفرانس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار دیدار کرد.

دکتر علی سلاجقه در این دیدار ضمن فرا مرزی توصیف کردن موضوعات محیط زیستی اظهار کرد: ایران در سال گذشته میزبان نشست‌های متعدد محیط زیستی بوده و در سال جاری نیز این میزبانی تداوم خواهد داشت.

وی با ابراز خرسندی از تصویب قطعنامه با موضوع “مقابله با طوفان‌های گرد و غبار در “مجمع عمومی ملل متحد” و برگزاری “کنفرانس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار” در ایران، این کنفرانس را فرصتی مغتنم برای استفاده از تجارب و مشارکت حداکثری دیگر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در مدیریت و کاهش اثرات این معضل عنوان و بر تشکیل دبیرخانه و شکل‌گیری کمیته‌های فنی و اجرایی ذیل آن تأکید کرد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در نشست سال گذشته، مسئله سازمان منطقه‌ای محیط زیست و صندوق منطقه ‌ای برای حمایت از فعالیت‌های سازمان مذکور در بیانیه تهران مورد تأیید قرار گرفت و رایزنی‌های متعددی برای اجرای شدن آن در دستور کار قرار گرفته است.

     پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

وی افزود: کلیه ظرفیت‌های کشور با توجه به تجارب عملیاتی در زمینه مقابله با طوفان‌های گرد و غبار برای برگزاری نشست و استفاده از تجارب سایر کشورها مهیا است. در این راستا دو برنامه عمل زیر منطقه‌ای از سوی ایران تهیه شده و در نشست ۲۱ تیرماه در اختیار کشورهای شرکت‌کننده در نشست قرار گرفته است و امیدواریم با استفاده از همه ظرفیت‌ها، این معضل حل شود.

معاون رئیس جمهور به استفاده از ظرفیت‌های سازمان ملل و نقش تسهیل‌گری سازمان ملل در جلب همکاری کشورهای همسایه برای تخصیص حقابه تاریخی محیط زیستی رودخانه هیرمند برای تالاب‌های هامون تأکید کرد و ادامه داد: مسئله سدسازی در برخی کشورها موجب بروز مشکلات محیط زیستی فراوان در منطقه شده است و لازم است این چالش با میانجی‌گری سازمان ملل حل و فصل شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سازمان ملل در شرایط تحریم‌های ظالمانه باید با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی نظیر کنوانسیون‌های محیط زیستی به تعهدات در زمینه‌های متعدد تغییر اقلیم، تنوع زیستی، مدیریت پسماندها و غیره کمک کند که هم مردم ایران و هم سایر جوامع جهانی شاهد بهبود تقویت وضعیت محیط زیست باشند.

سلاجقه افزود: امیدواریم این نشست‌ها در یک برنامه و تقویم زمانی برگزار شود و باتوجه به مسئله تحریم‌ها، سازمان ملل در نقش هماهنگ کننده در بحث انتقال دانش و فناوری به نحو مطلوبی ایفای نقش کند.

در ادامه اشتفان پریزنر؛ هماهنگ‌کننده سازمان ملل متحد نیز در این دیدار تصریح کرد: بر اساس برنامه ذیل توافقات بین ایران و سازمان ملل متحد، محیط زیست یکی از اولویت‌ها برای همکاری است و تلاش بر این است در این زمینه همکاری های خوبی صورت گیرد و پیگیری مسائل محیط زیستی از جمله تغییرات آب و هوایی، حفاظت از تنوع زیستی و آلودگی‌ها از سوی دبیرکل سازمان ملل مورد توجه جدی است و باتوجه به میزبانی ایران برای کنفرانس بین‌المللی مقابله با گرد و غبار علاقمندی خود را برای همکاری و انجام هماهنگی های لازم اعلام می‌کنیم.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست؛ در پایان این دیدار پیشنهاد شد برای انجام هماهنگی‌های لازم به منظور برگزاری هرچه بهتر کنفرانس گرد و غبار، جلسه‌ای با آژانس‌های مرتبط سازمان ملل از جمله برنامه توسعه ملل متحد، اپدیم، سازمان خواربار و کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی با هدایت هماهنگ‌کننده مقیم ملل متحد و دپارتمان امور اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد و همچنین کلیه دستگاه‌های مرتبط داخلی برگزار شود.

آمریکا تنها در یک ایالت ۹۳۸ “چاه ژرف” زد!

آبتاب، دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی گفت: تنها در یک مورد در ایالت کالیفرنیا آمریکا ۹۳۸ مورد آب ژرف مورد مطالعه قرار گرفته و این درحالی است که معاونت علمی در سیستان، سه چاه ژرف برای مطالعه و اکتشاف حفاری کرده و این همه حواشی به وجود آمده است!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، کمبود منابع آب و بحران آبی که بیشتر مناطق جهان را تهدید می‌کند، کشورهای مختلف را به‌ سمت فناوری‌های نوین آبی از جمله استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها، پروژه‌های انتقال آب، و منابع نامتعارف آبی مثل تصفیه فاضلاب، استفاده از رطوبت هوا، استحصال آب ژرف و… سوق داده است.

در این میان، استحصال “آب ژرف” است که با وجود گذشت دهه‌ها از شروع استحصال آن در برخی کشورهای جهان متأسفانه همچنان در کشورمان مطالعات و اکتشافات آن به طور کامل انجام نشده و  بحث و اختلاف نظرهایی پیرامون آن وجود دارد!

در رابطه با موضوع نقش فناوری‌های نوین و منابع نامتعارف آبی در کمک به حل مسائل آب کشور، دکتر محمد همت؛ دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوریبه تسنیم گفت: با توجه به شرایط کشور ما، یکی از بهترین مسیرها در جهت سازگاری با کم آبی و پیشگیری یا عبور از چالش‌ها، تکیه به علم و فناوری و توانمندی دانشمندان و متخصصان داخلی است؛ موضوعی که البته با شتاب خوبی رشد کرده و برای بسیاری از مسائل، تولید پاسخ و راهکار کرده ولی هنوز کامل نیست و جای ارتقای زیادی دارد.

وی افزود: در مورد آب‌های ژرف باید عرض کنم که مطالعه این آب­‌ها تنها مختص به ایران نیست و اینکه اصلاً استفاده از عبارت آب ژرف دقیق نیست؛ گاهی این آب روی سطح زمین است درحالی که ذهنیت عمومی این است که آب ژرف آبی است که باید برای دسترسی به آن در اعماق زمین حفاری کرد.

دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری تأکید کرد: واژه‌های بهتری برای اطلاق به این منابع وجود دارد؛ البته عزم خاصی برای حذف عبارت آب ژرف نداریم. به هر حال این عبارت رایج شده و همه این منابع را در ایران با این نام می­‌شناسند اما همانطور که عرض کردم عبارت دقیق و جامعی نیست.

     پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

همت گفت: موضوع آب ژرف از سال‌ها پیش در سایر کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است. تنها در یک مورد در ایالت کالیفرنیا آمریکا ۹۳۸  مورد آب ژرف مورد مطالعه قرار گرفته و این درحالی است که معاونت علمی در سیستان، سه چاه ژرف برای مطالعه و اکتشاف حفاری کرده و این همه حواشی به وجود آمده است!

وی با بیان اینکه البته آب ژرف تنها فناوری راهبردی آب نیست و کشور به فناوری­‌های مختلفی در زمینه تأمین، تصفیه، توزیع و مدیریت هوشمند منابع آبی نیاز دارد و توسعه این فناوری‌ها باید با یک حرکت منطقی و دقیق به سمت تکامل و ارتقا تا حصول نتیجه سوق داده شوند، تصریح کرد: درحال حاضر بحث ما و هدف نهایی معاونت تا تکمیل نشدن مطالعات و اکتشافات اصلاً استحصال و بهره‌برداری از این منابع آبی نیست.

دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری افزود: ممکن است در کشور هزاران میدان نفتی را مطالعه کرده باشیم اما قرار نیست در همه آن‌ها چاه حفر شود. درخصوص آب‌های ژرف نیز همین وضعیت را داریم و در حال حاضر در اولویت نخست، به موضوع مطالعه و اکتشاف این منابع توجه داریم تا ظرفیت‌ها و احجام کلی احصا شود. فعلاً فقط در سیستان حفاری چاه داشته‌ایم و در چند استان دیگر مثل اصفهان، مرکزی، یزد، خراسان جنوبی و… تنها در حد مطالعات محدود بوده که واضح است، کافی نیست.

همت در مورد فناوری‌های راهبردی آب کشور گفت: در واقع علم و فناوری زمانی ارزشمند است که منجر به حل مسئله شود و ناظر به نظام مسائل باشد. این موضوع که نظام دانشگاهی روی مواردی تمرکز کند که مشخص نیست قرار است چه مسئله‌ای از مسائل کشور را حل کند، یک ضعف بزرگ است. آب­‌های پردازشی هم دقیقاً به همین دلیل حائز اهمیت است، چون ناظر به مهمترین مسئله آب در ایران یعنی آب کشاورزی است.

وی اضافه کرد: اکثر آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می­‌شود. البته اختلاف آمار بین وزارت نیرو و جهاد در این رابطه وجود دارد که تفاوتی در اصل موضوع ایجاد نمی کند و به هر حال بیشتر مصرف و نیاز کشور در حوزه کشاورزی است. از سوی دیگر کشاورزی باید ادامه پیدا کند و نمی توان همه چیز را با “طرح های نکاشت” مدیریت کرد و مطرح شدن این موضوع پاک کردن صورت مسئله است.

دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه گفت: بنابراین تمام فناوری­‌هایی که در جهت افزایش بهره‌­وری آب کشاورزی باشند برای ما مهم و ارزشمند و شاید حیاتی هستند. فناوری­‌هایی مثل ارتقا روش‌­های آبیاری، توسعه گونه­‌های کم آب یا مقاوم با کم آبی و فناوری آب­‌های پردازشی.

همت افزود: مطالعات اولیه بر روی آب‌های پردازشی نشان می‌دهد که این جنس از محصولات با کاربری آسان و قیمت ارز ان منجر به کاهش قابل توجه مصرف آب در کشاورزی می­‌شود که البته باید روند تحقیقات و مطالعات آن کامل شود و در نهایت مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

وی با اشاره به جایگاه ششمی ایران در علوم و فناوری­‌های آب در جهان و ضرورت ارتقا این جایگاه در رنکینگ‌های علمی درباره تجارب جهانی استفاده از آب ژرف، توضیح داد: ما مطالعات بیش از ۳۰ کشور که آب ژرف را مطالعه و در این زمینه مطالبی را انتشار دادند، بررسی کردیم. حتی در برخی از این کشورها از جمله لیبی پروژه‌های عظیمی در این حوزه تعریف شده است. در حمله ناتو به کشور لیبی، نیروهای ناتو در ابتدا سرچاهی‌های آب این کشور را هدف قرار دادند که با واکنش سازمان ملل هم روبه‌رو شد.

دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری توضیح داد: یکی از بزرگترین پروژه‌های انتقال آب دنیا که Great Man-Made River یا به عربی النهر الصناعی العظیم نام گرفته در لیبی ساخته شده است و این کشور ۳۰ سال روی این موضوع، سرمایه‌گذاری کرده بود و ناتو می‌دانست که این حملات چه آسیبی به لیبی می‌زند.

همت اضافه کرد: کشور استرالیا و بسیار از کشورهای پرآب اروپایی نیز مطالعه در این حوزه دارند و این درحالی است که اصلاً مشکل کم آبی ندارند. کشورهایی مثل ما که در منطقه خشک و نیمه خشک هستند باید به سمت مطالعه تمام امکان های فناورانه موجود و توسعه آن‌ها در حوزه آب بروند.

وی بر ضرورت تحول در نگاه مجموعه­‌های دانشگاهی و پارک‌­های علم و فناوری و حرکت به سوی توسعه فناوری­‌های راهبردی مرتفع کننده مسائل کشور و استان­‌ها تأکید و خاطرنشان کرد: این که در استانی مسئله اول مردم آب باشد و هیچ مجموعه علمی، تحقیقاتی یا فناوری روی موضوع آب متمرکز نشده باشد، قابل پذیرش نیست. همه ظرفیت علم و فناوری استان­‌ها باید به سمت حل مسئله بیاید و ما در معاونت علمی در موضوع آب، اقلیم و محیط زیست، از این حرکت­‌های علمی و فناورانه تا سرحد امکان حمایت خواهیم کرد.

به گزارش آبتاب، مهندس حسن اشرف گنجویی، کارشناس رسمی و محقق تأمین آب در این ارتباط نوشت که ولی بر خلاف کشور آمریکا در کشور با سابقه تاریخی بسیار کهن ایران، راهکار چاه ژرف نمی باشد.

در کشور پهناورمان متاثر از دانش و تجارب و وجود بیش از چهل هزار رشته قنات راهکار احیاء، مرمت، بازسازی، توسعه فرهنگ قنات و قنات داری تا حد بر طرف نمودن نیاز تامین آب شرب شهر به شهر، روستا به روستا معنی دارد. راهکاری که نه مورد بررسی قرار گرفته و نه اینکه در دستور کار برنامه ریزی کشوری قرار دارد!!!
پیشنهاد می شود که با تغییر رویکرد چاه ژرف که تا این تاریخ به غیر از هزینه منفعتی نداشته، رویکرد قنات را در دستور کار قرار دهید، تا همه مردم متفقا با ورود به عرصه کار و اشتغالزایی همراهی و همکاریتان نمایند.

امیدواری به احیای جمعیت “گوزن زرد ایرانی” با تولد توله‌های نوپا

تسنیم: با فرا رسیدن بهار بار دیگر امید احیا این گونه ارزشمند زنده شده و در فروردین ماه، ۲ توله گوزن زرد ایرانی در دشت ناز ساری و ارسنجان فارس به دنیا آمده‌اند.

به گزارش آبتاب، گوزن زرد ایرانی یکی از گونه‌های منحصر‌به‌فرد حیات وحش ایران است که در معرض خطر انقراض قرار گرفته و تنها ۲۵۰ رأس از آن در کشور باقی مانده است. گوزن‌های زرد دیگر در طبیعت ایران وجود ندارند بلکه تنها در سایت‌ها نگهداری می‌شود.

برنامه احیا این گونه از دهه ۴۰ شروع شده و هم‌اکنون در سایت‌های تکثیر دشت‌ناز ساری، پناهگاه حیات وحش سمسکنده در مازندران، جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه، دشت ارژن و منطقه حفاظت‌شده پریشان در استان فارس نگهداری می‌شوند.

با فرارسیدن بهار بار دیگر بارقه احیا این گونه ارزشمند زنده شده و در فروردین ۲ توله گوزن زرد ایرانی در دشت ناز ساری و ارسنجان فارس به دنیا آمده‌اند. بهار سال گذشته نیز شاهد تولد توله‌های گوزن زرد در سایت‌های تکثیر بودیم و تنها در سایت‌ تکثیر دشت ناز ۱۰ توله در سال ۱۴۰۱ به دنیا آمدند.

موردی که در تولد توله‌های گوزن در این فصل حائز اهمیت است، ماده بودن این توله‌هاست چرا که با تعداد باقی مانده گوزن‌ها با ازدیاد جمعیت نرها روبه‌رو شده که این مورد از این بابت که بین نرها برای تولید مثل رقابت شکل می‌گیرد، مشکل‌ساز شده است. در حال حاضر حدوداً ۵۰ درصد جمعیت گوزن زرد را نرها تشکیل می‌دهند درحالی که این آمار باید ۱۵ درصد نر و ۸۵ درصد جمعیت ماده باشد.

نگهداری و پرورش حیوانات در مزارع کشاورزی شهری

     دکتر حسین باخدا – استاد دانشگاه، متخصص کشاورزی

فن آوری های مربوط به کشاورزی شهری به طور مداوم در حال بهبود و توسعه هستند، بنابراین؛ پژوهش بخش مهمی از طراحی و برنامه ریزی است. در اینجا در خصوص نحوه نگهداری و پرورش حیوانات در مزارع کشاورزی شهری صحبت می شود.

     پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):

  • زنبورداری- از زنبورها برای بهبود گرده افشانی استفاده می شود و پرورش آنان در مزارع شهری اهمیت دارد. پرورش زنبور نسبتاً آسان است و مراقبت از زنبورهای عسل دشواری کمتری دارد. از عسل تولید شده برای استفاده شخصی و یا فروش در بازار استفاده می شود. همچنین، موم و گرده نیز قابل استفاده هستند. زنبورداری نیاز به فضایی مشخص دارد و برای این کار می توان حتی از پشت بام استفاده کرد. در دسترس بودن منابع آبی، فضایی برای ذخیره سازی عسل، و حفاظت از مورچه ها و یا رهگذران نیز بسیار اهمیت دارد.
  • جوجه/اردک/بوقلمون/خرگوش/بز- در محیط های شهری، میتوان این حیوانات را پرورش داد، بنابراین؛ قبل از هر اقدامی قوانین منطقه ای را برای پرورش آنان بررسی کنید و سپس برای نگهداری آنها اقدام کنید. پرورش این حیوانات مزایایی دارد، از جمله می توان از فضولات این حیوانات به عنوان کود دامی استفاده کرد. همچنین، در تولید موادغذایی مانند تولید تخم مرغ، شیر و پنیر، سهم دارند. 
  • ماهی- پرورش ماهی یکی از سیستم های مطرح در کشاورزی پایدار است. با این حال، پرورش ماهی تنها در فضای باز پارک ها و یا مزارعی که زمین مناسب دارند، مقدور می باشد. 
  • حیوانات بزرگ- از آنجا که حیوانات بزرگتر مانند گاو و گوسفند نیاز به زمین بزرگتر دارند، نیاز است تا ابتدا فضای مورد نظر برای پرورش و نگهداری این حیوانات در چشم اندازهای شهری در نظر گرفته شود و سپس نسبت به نگهداری آنها اقدام شود.