نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجویی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
آنچه که از قنوات در افواه عمومی و یا مالکین، حق آبه بران بر جای مانده، وجود مادر چاهی در دامنه کوهستان، چاه های میله ای، کوره قنات، مظهر، هرنج و یا اراضی آبخور قنات می باشد. چیزی که از بدو پیدایش این روش تأمین آب بررسی، طراحی و اجرا شده است. عملکرد تأمین آب بصورتی با طبیعت هر منطقه هماهنگ بوده که علی رغم همه تحولات شدید و وضعیت طبیعت قنات توانسته است حقانیت خود را محفوظ و تاریخ هزاران ساله برای خود بسازد. تئوری های تأمین آب با بارور کردن ابرها، استفاده از آبهای ژرف، بهره برداری از آب سفره های زیر زمینی و غیره سبب انحراف توجه و تحلیل قنوات از زاویه دانش و علم روز شده و کلاً در قرن گذشته بایگانی و به فراموشی سپرده شد. بی مهری نسبت به قنوات از جهت لای روبی و مرمت، طوقه چینی، کول گذاری، حفاظت و حراست در مقابل سیلابها، تغذیه قنوات با احداث خاکریز در بالادست مادر چاه قنات پس از ذخیره نمودن سیلابها در مخزن خاکریز، چگونگی افزایش آبدهی قنوات با احداث دستکهای جانبی در نقاط زه دار، توسعه قنوات از محل مادر چاه، شناسایی و احداث قنوات جدید، نوآوری در صنعت قنات و قنات داری و یا طرح شناسایی شده قنات کوه، کور کردن نقاط زه دار قنوات دائر برای خشک نشان دادن آنها و گرفتن پروانه چاه به جای قنات، عادی شدن صدور پروانه چاه به جای قنات همه و همه دلایل نه تنها توجه نداشتن به قنوات، بلکه قدم برداشتن برای خاتمه بخشیدن به صنعت قنات و قنات داری بوده است.
مطالعات گسترده برای تأمین آب شرب اساسی ترین ضرورت قرن حاضر برای حیات جوامع بشری را اثبات نموده که با ورود علم و دانش متناسب زمان با شرایط کنونی به قنوات، قادر است که به بحران تأمین آب شرب بصورت بنیادی و ماندگار خاتمه دهد. چنین ره آودری بدور از ایجاد مزاحمت و تنش در بیان حق آبه بران و مالکان قنوات فعلی می باشد، تأمین آب شرب را با قنات کوه میتوان معنی کرده پدیده ای که به بهترین وجه ممکن در دانشگاه عملی- کاربردی و پارک علم و فناوری استان کرمان، تحلیل کارشناسی و برای اجرائی شدن پروانه کسب نموده است. رونق و توسعه قنوات موجود منطبق با مطالعات دانش بنیان و سپس اصلاح آنها زمینه را برای افزایش پایدار آبدهی کلیه قنوات فراهم نموده و با بکار گرفتن صحیح روش های آبیاری نوین می توان با ایجاد فرصت های شغلی، زمینه اشتغال و به دنبال آن تولید محصولات کشاورزی را چندین برابر نمود.
