نویسنده: مهدی دولتی
وضعیت منابع زمین ۲۲۰ سال پس از نظریه جمعیتی مالتوس
شش سال پس از اینکه توماس مالتوس “رساله‌ای درباره اصول جمعیت” را در سال ۱۷۹۸ میلادی منتشر کرد، جمعیت جهان در ابتدای قرن نوزدهم به یک میلیارد نفر رسید. اکنون ۲۲۰ سال از انتشار این کتاب مهم و تاثیرگذار می گذرد. مالتوس معتقد بود که انسان ها با سرعت سرسام‌آوری تکثیر پیدا می‌کنند و اگر قحطی و جنگ و بیماری های همه گیر وجود نداشته باشد جمعیت به شکل تصاعد هندسی زیاد می‌شود در حالی که منابع غذایی در بهترین شرایط با یک تصاعد ریاضی (خطی) افزایش می یابد.
هرچند پیشرفت های صنعتی و کشاورزی و افزایش تولید مواد غذایی و رشد ملایم جمیعت در قرن نوزدهم (افزایش از یک میلیارد به ۱.۶ میلیارد نفر طی ۱۰۰سال) باعث شد نظریه مالتوس واقعی به نظر نرسد اما رشد سرسام اور جمعیت در قرن بیستم (افزایش از ۱.۶ میلیارد به ۶ میلیارد نفر یعنی افزایش تقریبا ۴برابری طی ۱۰۰سال) و اسیب های جدی به محیط زیست و منابع کره زمین درستی نظریه او را به اثبات رساند و هم اکنون بسیاری از دانشمندان حوزه علوم اجتماعی خود را نومالتوسی می دانند. با رشد پرشتاب جمعیت، طی ۵۰سال اخیر تقریبا هر ۱۲سال یک میلیارد نفر به جمعیت جهان اضافه شده و تقریبا مشابه همین روند طی ۳۰ سال اینده هم ادامه خواهد داشت. (هر ۱۵سال یک میلیارد نفر افزایش جمعیت و مجموعا دو میلیارد نفر افزایش به جمعیت کنونی تا سال ۲۰۵۰)
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد در حالی که پنج ماه تا پایان سال میلادی جاری باقی است، مردم کره زمین تا پایان ماه ژوئیه تمام منابعی را که کره زمین می‌توانسته به‌طور طبیعی در سال ۲۰۱۹ برای مصرف آنها تأمین کند، استفاده کرده اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی ۲۰ سال گذشته، روز تخطی از زمین، دو ماه جلوتر آمده است و مصرف منابع طبیعی توسط انسان‌ها با شتاب افزایش می‌یابد. هم‌اکنون جمعیت زمین ۱٫۷۵ بار بیشتر از آنچه اکوسیستم کره زمین اجازه مصرف به انسان‌ها می‌دهد، مصرف منابع داشته است.
همچنین طبق تازه‌ترین گزارش «موسسه منابع جهان» ۱۷ کشور از جمله اسراییل (رتبه دوم) و ایران (رتبه چهارم) با تنش شدید آبی و خشکسالی مواجه هستند و به اصطلاح در آستانه رسیدن به روز «پایان آب» هستند. مطابق این گزارش این هفده کشور که در برگیرنده یک چهارم جمعیت کره زمین هستند، با بالاترین سطح بحران کم آبی و خشکسالی رو به رو هستند. طبق نظر دانشمندانی که این موضوعات را از نزدیک دنبال می کنند، کاهش جمعیت جهان و بخصوص کشورهای در معرض خطر تنها گزینه موجود برای حل این معضلات زیست محیطی می باشد، البته قبل از آنکه دیر شود!
