تولید و تایید یک واکسن شامل مراحل متعدد آزمایشات بالینی و سنجش عوارض جانبی احتمالی است. یکی از سؤالات اساسی در مواجه با بیماری نوظهور کووید ۱۹ و واکسن های عرضه شده توسط شرکت های دارویی مختلف علاوه بر اثربخشی، آگاهی از عوارض ثانویه آنهاست و طبیعتاً وقتی پای کودکان در میان باشد این نگرانی دو چندان است.
تشویق مسئولان بهداشتی دنیا و رهبران سیاسی به تزریق واکسن به بزرگسالان در بحبوحه موج جدید پاندمی و ظهور سویه جدید اومیکرون که هنوز ابعاد ناشناخته بسیاری دارد در حالی صورت می گیرد که در بسیاری از کشورها روند واکسیناسیون جمعیت نوجوان در حال پیش روی است و گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال هم به زودی دستکم در برخی کشورها واکسینه خواهند شد. آمریکا، کانادا و اسراییل واکسیناسیون این گروه سنی را در دستور کار قرار داده اند و مسئولان بهداشتی دارویی اروپا هم چند روز پیش به این مسنله چراغ سبز نشان دادند.
سازمان غذا و داروی آمریکا، به عنوان عالیترین مرجع دارویی ایالات متحده اواخر ماه اکتبر مجوز تزریق واکسن فایزر بایونتک به کودکان ۵ تا ۱۱ ساله را صادر کرد. با این حال بسیاری از والدین نسبت به واکسینه شدن فرزندان خود شک و تردید دارند. آمارها نشان می دهد تنها یک چهارم پدر و مادرهای آمریکایی برای واکسینه شدن سریع فرزندانشان در برابر کووید آمادگی دارند، این درحالیست که حدود دو سوم والدین از عوارض جانبی که این واکسن می تواند روی کودکان داشته باشد بشدت نگرانند. حساسیت ها پس از آن افزایش یافت که آکادمی متخصصان اطفال آمریکا با انتشار ویدئویی هر گونه امکان تأثیر واکسن بر روند بلوغ یا باروری کودکان را به چالش کشید.
پاسخ به نگرانی های مشروع والدین در حالی به یکی از دغدغه های پزشکان و مسئولان بهداشتی در همه کشورهای دنیا بدل شده که امکان بروز عوارض جانبی در اثر تزریق واکسن کووید همانند بزرگسالان در کودکان هم صفر نیست. این مهم در مورد واکسن های دیگر و داروهایی که بصورت عمومی تجویز می شود همواره وجود داشته است.
اما عوارض جانبی احتمالی چه مواردی می تواند باشد؟ در این نوشتار سعی شده است تا با بررسی تجربیات متفاوت، به این سئوال پرداخته شود.
کودکان چه واکسنی و به چه میزانی دریافت می‌کنند؟
همانطور که شرکت های داروسازی برای تأیید واکسن بزرگسالان با هم رقابت دارند، در تولید واکسن کودکان هم سعی دارند با تکرار آزمایش های مختلف در مورد «بی خطری» و همچنین مؤثر بودن آن بر نوجوانان و کودکان به یقین برسند.
تاکنون تنها واکسن فایزر مجوز لازم را در اروپا و آمریکا برای تزریق به کودکان زیر ۱۲ سال به دست آورده است. آزمایش ها نشان دهنده آن است که این واکسن از یک تأثیر ۹۱ درصدی روی کودکان برخوردار است. این درحالیست که واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال در کشورهای دیگری نظیر کلمبیا، کاموج و امارات با واکسن های ساخت چین در دستور کار قرار گرفته است.
پروفسور دینان پیلای – استاد ویروس شناسی در دانشگاه کالج لندن در بریتانیا معتقد است: «در مورد واکسن ها آزمایشهای زیادی انجام شده. ما همواره نگران تأثیر نامطلوب داروها بطور کلی در کودکان هستیم. نمی توانیم تنها به داده هایی که از بزرگسالان به کودکان بدست آمده، بسنده کنیم. باید منتظر بمانیم تا اطمینان حاصل شود که ایمنی در کودکان وجود دارد و فکر می کنم اکنون این اتفاق افتاده است.»
تاکنون واکسن های آر.ان.ای پیام رسان از فایزر و مدرنا برای کودکان بالای ۱۲ سال در ایالات متحده تأیید شده است. واکسن فایزر نیز برای کودکان ۵ تا ۱۲ سال در پایان اکتبر ۲۰۲۱ تأیید شده است و این شرکت در نظر دارد واکسن خود را بر روی کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله هم امتحان کند. نتایج فاز دوم و سوم مرحله آزماشی فایزر روی کودکان۵ تا۱۱ ساله از مثبت بودن آن حکایت دارد. دُز واکسنی که این گروه سنی دریافت می کنند ۱۰ میکرو گرم یعنی یک سوم میزانی است که یک بزرگسال دریافت می کند. میزانی که می تواند عوارض ثانویه را در صورت بروز خفیف کند.
طبق گزارش اخیر خبرگزاری رویترز اکثر کشورهایی که به افراد بالای ۱۲ سال واکسن تزریق کردند، از واکسنهای فایزر یا مدرنا استفاده کرده اند، همچنین در بریتانیا تنها از یک دُز واکسن فایزر برای این گروه سنی استفاده شده است.
واکنش‌های جانبی جزیی
دکتر بیل گروبر یکی از پژوهشگران ارشد فایزر در مطالعات بالینی حدود یک ماه پیش با اشاره به نتایج فاز ۲ و۳ آزمایش بالینی شرکت تصریح کرده بود که موارد عوارض شدید نادر بوده و هیچکدام به مرگ منجر نشده است. او گفته که عوارض جانبی بین گروه سنی ۵ تا ۱۲ ساله تفاوت زیادی با بزرگسالان ندارد. عوارض مشاهده شده بیشتر در دُز دوم واکسن بوده و عمدتاً در قالب خستگی و سردرد خود را بروز داده است. میزان خستگی و سردرد در گروه سنی ۵ تا ۱۲ ساله بترتیب ۴۰ و ۲۸ درصد بوده است این میزان در میان بزرگسالان ۶۵.۶ و ۶۱ درصد بود. کودکان در برابر واکسن نسبت به بزرگسالان کمتر تب و لرز را تجربه می کنند.
عارضه میوکاردیت
با توجه به اینکه موارد نادری از التهاب قلب یا میوکاردیت پیش‌تر به عنوان عوارض جانبی برای هر دو واکسن آمریکایی فایزر و مدرنا گزارش شده بود، مسئولان شرکت فایزر تأکید کرده اند که میزان مشاهده این عارضه نادر در گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال کمتر از واکسینه شده‌های ۱۲ تا ۱۵ ساله بوده است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های عفونی در آمریکا می‌گوید موارد میوکاردیت، زیاد قابل توجه نبوده است. مقامات درمانی ایالات متحده همچنین تأکید کرده‌اند که علائم عارضه نیز جای نگرانی نداشته و خفیف و ملایم بوده‌اند.
کودکان آسیب پذیر
عمده عوارض احتمالی واکسیناسیون همانند گروه بزرگسالان مربوطه به آن دسته از کودکانی است که ایمنی عمومی پایینی دارند و از نظر پزشکی در گروه «آسیب پذیر» طبقه بندی می شوند.
مطالعات کمی در مورد این کودکان گروه اقلیت انجام شده است. با این حال، یک مطالعه که در مجله «بایگانی بیماری های دوران کودکی» ( Archives of Disease in Childhood) منتشر شده است، هیچ عارضه جانبی مشکل زایی را در یک گروه ۲۰ نفره از نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ ساله مبتلا به بیماری های عصبی نشان نداده است.
این در حالیست که روز سه شنبه ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱ مسئولان بهداشتی فرانسه تزریق واکسن به گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال کودکان آسیب پذیر را توصیه کرده است. گفته می شود بیش از ۳۰۰ هزار نفر کودک آسیب پذیر در فرانسه زندگی می کند.
مضرات و فواید واکسینه کردن کودکان
فواید واکسینه شدن کودکان از نظر بسیاری از کارشناسان به اندازه ای است که ارزش «ریسک» کردن دارد. بنابراین وقتی عوارض جانبی احتمالی را بررسی می کنیم نمی توانیم به راحتی از کنار نکات مثبت واکسن گذر کنیم. واقعیت آن است که هر چه تعداد بیشتری واکسینه شوند احتمال انتقال و آلوده شدن افراد کمتر می شود. طبق آمارها کودکان مدرسه ای نقش مهمی در انتقال این ویروس به بزرگسالان دارند. با توجه به اینکه در کودکان شکل شدید کووید ۱۹ کمتر دیده شده است، واکسیناسیون این گروه سنی می تواند در تأمین امنیت بزرگسالان مفید واقع شود.
با این حال هستند متخصصانی که کماکان نسبت به واکسینه شدن کودکان نظر مثبتی ندارند. مارتین بلانشیه، متخصص بیماری های واگیر دار در این باره می گوید: «با توجه به اینکه کودکانی که به کووید مبتلا می شوند بیماری شان خیلی شدید نیست نمی توانم درک کنم که فایده واکسن زدن آنها در چه چیزی می تواند باشد.» او می گوید بهتر است اجازه دهیم کودکان بصورت طبیعی و احتمالاً از راه ابتلا به ویروس، مصونیت بدست آورند.
ماده شیمیایی جدید مهارکننده حمله قلبی در واکسن کودکان؟
روند واکسیناسیون کودکان در حالی از سوی شرکت فایزر آغاز شده که با شک و تردیدهایی در فضای مجازی همراه بوده است. منتقدان با طرح این پرسش که چرا فایزر فرمول تهیه واکسن را برای کودکان تغییر داده، نسبت به این تصمیم با دیده شک و تردید می نگرند. از قرارمعلوم در ترکیب جدید از ترومتامین که در مهار حمله قلبی کاربرد دارد استفاده شده است. گفته می شود این ماده بعنوان کاهنده اسید خون برای تثبیت وضعیت در بیمارانی بکار می رود که به عارضه قلبی دچار شده اند. فایزر می گوید تغییر در فرمول تهیه واکسن تنها با هدف نگهداری طولانی مدت آن در دمای یخچال صورت گرفته است.
منبع: یورونیوز
