برگرفته از مصاحبه جام جم آنلاین با زنده یاد دکتر سعید رجائی خراسانی به تاریخ ۲ آذرماه ۱۳۸۱
سعید رجایی خراسانی که اکنون دوران بازنشستگی خود را سپری می کند و جز تدریس در دانشگاه، عملاً دلمشغولی دیگری ندارد، چند سال نماینده ایران در سازمان ملل بود. وی همچنین نماینده و رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس بوده است . مواضع او طی سالهای اخیر، همیشه بحث انگیز بوده، به خصوص استدلال های او درباره روابط با برخی کشورها از سوی برخی محافل چندان جدی ارزیابی نشده است.
-مراجعه به سوابق من، دست کم در روزنامه ها ثابت می کند که این طور نیست.
اتفاقاً طبق نوشته روزنامه ها، شما صراحتاً به تسخیر لانه جاسوسی حمله کرده اید و حمایت مسوولان نظام از فتح لانه جاسوسی را بدآموزی اخلاقی خوانده بودید!
-این ربطی به آمریکا نداشت. ممکن است افراد در یک موضع بخصوص با آمریکا همداستان باشند و در ۱۰موضع دیگر کاملاً نظرات متعارض با آمریکا داشته باشند. نکته این است که مواضع ما ممکن است در برخی مقاطع با آمریکا یکسان باشد، اما این به معنای خاصی نیست.
مثلاً؛
-مثلاً، افغانستان که موضع ما با آمریکا در برخی مقاطع در خصوص آن یکسان بود.
درباره لانه جاسوسی نمی خواهید چیزی بگویید؟
-شما فرض کنید که ما لانه جاسوسی اآمریکا را نگرفته بودیم و سفارت انگلیس یا فرانسه را گرفته بودیم. گرفتن سفارتخانه ها از نظر حقوق بین الملل کار درستی است؟
اما آمریکایی ها حقوق ما را نه در عرصه ملی و نه در عرصه بین الملل رعایت نکرده بودند. از طرفی تسخیر لانه جاسوسی، انقلاب دوم نام گرفت!
عذر می خواهم سخنتان را قطع می کنم. امام در وصیت نامه شان نوشته اند هر حرفی که به ایشان نسبت داده می شود یا باید مستند به نوار باشد یا دستنوشته.
-خوب ، پس من این نقل قول را بیان نمی کنم.
در سال ۶۸، وقتی توسط برخی افراد، موضوع رابطه مستقیم با آمریکا مطرح شد، مردم در مخالفت با آن راهپیمایی های گسترده ای انجام دادند. اما شما در مقاله ای کسانی را که در آن راهپیمایی شرکت کرده بودند، جوانانی نام برده بودید که تربیت اخلاقی ندارند و راهپیمایی را محکوم کرده بودید.
-اگر این مقاله را دارید به من نشان بدهید؛ چون من به حرفهای شما نمی توانم استناد کنم.
اگر علاقه مند باشید، می توانید به آرشیو روزنامه های سال ۶۸ مراجعه کنید.
-البته من نامه ای به بعضی مسوولان کشور درباره رابطه با آمریکا نوشته ام و دلایل خود را در این باره گفته ام.
ما هم علاقه مندیم که استدلال های شما را بشنویم. آیا واقعا گمان می کنید رابطه با آمریکا به نفع ایران است؟
-اوف، چه جور! یک کارشناس سیاسی لازم نیست مثل یک روزنامه نگار فکر کند. اصلاً شما بیایید راجع به مساله دیگری فکر کنید. فکر کنید که چرا ما با بقیه کشورها باید رابطه داشته باشیم؛ چرا با فرانسه، بلژیک، ژاپن و هند رابطه داریم. این چراها را کنار یکدیگر بگذارید بعد بگویید که آمریکا هیچیک از مشخصات اینها را ندارد.
واقعاً هیچکدام از این کشورهایی که شما اسم بردید، فرقی با امریکا ندارند؟
-آمریکا بزرگترین کشور دنیا از نظر قدرت نظامی و اقتصادی و دانشگاهی و اجتماعی و آزادی های سیاسی است.
عجب! پس ما اشتباه می کنیم که مثل شما فکر نمی کنیم؟
-اگر فکر می کنید با این آمریکا نباید رابطه داشته باشیم، مغزتان درست کار نمی کند. واقعاً برای شما ماداگاسکار بهتر است یا آمریکا؛ لیبی بهتر است یا امریکا؟
آقای رجایی! تا همین الان هم آمریکا برای یک لحظه از قلدری و خوی استکباری اش کوتاه نیامده و حاضر نشده به هیچ منطقی تن بدهد؟
پس چرا ما باید به این رابطه اطمینان کنیم؟
-اصلاً در روابط با یک کشور ما چه کار داریم که رئیس جمهورش نماز شب می خواند یا نه؟
نه شما متوجه منظور من نشدید. من می گویم از کجا معلوم است که رابطه با آمریکا منافع ما را تأمین می کند؟
-ما اگر با آمریکا رابطه داشته باشیم، مجبور نیستیم برای گرفتن ویزای آمریکا، ۱۵روز در سوئیس باشیم. ما اگر با آمریکا رابطه نداشته باشیم ، آمریکا چون عضو دایمی شورای امنیت است، در مسائلی که ما منافع خاص داریم با ما مخالفت نمی کند.
شما واقعا گمان می کنید اگر ما با آمریکا رابطه داشته باشیم، تصمیمات را به نفع ما وتو می کند؛ یا شوخی می فرمایید؟
-آمریکا برای خودش کار انجام می دهد. لازم نیست که برای ما کار انجام بدهد.
ولی شما از منافع ملی ما گفتید!
-نه ، ببینید. آن کاری که او انجام می دهد، لزوماً به ضرر خودش نیست. یک عضو دایمی شورای امنیت یک وظیفه بین المللی هم دارد نه این که چون شما خوب آواز می خوانید یا پسر خوبی هستید، چیزی را وتو کند.
آقای خاتمی بارها گفته است که دیوار بی اعتمادی میان ایران و آمریکا بسیار بلند است. چه کسی باید این دیوار را بردارد. ایران یا امریکا؟
-شما روزنامه نگارها. تا روزنامه نگارها درست فکر نکنند، اطلاعات درست به مردم نمی دهند. البته شماها که سخنگوی مردم نیستید. بروید یک آماری بگیرید، بعد تشریف بیاورید اینجا. سوال من چیز دیگری بود.
پرسیدم برای برداشتن دیوار بی اعتمادی، باید ایران پیشقدم بشود یا آمریکا؟
-لازم نیست هیچ کدام پیشقدم شوند. هر کدام طبق منافع خودشان بیایند جلو. اگر ما احتیاج داریم، ما می رویم جلو؛ هر جا آنها احتیاج دارند، آنها بیایند جلو. در زمان کلینتون، در زمان ریگان بارها گفته اند ما آماده مذاکره ایم، ولی ما نپذیرفتیم.
مسوولان دیپلماسی کشور ما هم گفته اند با شرایطی عادلانه آماده ایم . گفته شده اگر اموال بلوکه شده را آزاد کنند و تحریم ها را بردارند…
-بعضی تحریم ها را شکسته اند.
اموال ما هم آزاد شده است؟
-اموالتان آزاد است. البته برخی از اموالتان را دیگر به شما نمی دهند. می دانید چرا؛ برای این که موتور هواپیمای اف ۱۸است. اموالتان آنهاست.
خوب چرا نمی دهند؟
-برای این که به هیچ کس نمی دهند. کشورشان است. تصمیم گرفته اند که اقلام استراتژیک را به ما ندهند.
مگر آن موقع که به ایران فروختند، کالای استراتژیک نبود؛ ۲۳سال پیش که این هواپیماها استراتژیک تر بود تا الان. از آن گذشته، مگر ما آنها را نخریده ایم؟
-خریده اید. ولی تحویل نگرفته اید. شما کارهای اشتباه زیاد کرده اید. شما هواپیمای اف ۱۸را از فرودگاه مهرآباد به آمریکا برگرداندید.
منظورتان از «شما» کیست؟
-شما یعنی ایران.
شما مگر ایرانی نیستید؟
-چرا، ولی یک جناح بخصوصی که الان موضع ضدآمریکایی را یدک می کشد، طرفدار برگرداندن هواپیماهای اف ۱۸ از فرودگاه مهرآباد به آمریکا بود. آدم عاقل که یک چنین کاری را نمی کند.
اما کسانی که آنها را برگرداندند، طرفداران آمریکا بودند و در اوایل انقلاب با نفوذی که داشتند، به نفع آمریکایی ها عمل کردند. اجازه بدهید به یک مساله دیگر بپردازیم. تحلیل شما از حمله آمریکا به عراق چیست؛ و آیا فکر می کنید با توجه به این که بوش، ایران را در محور شرارت قرار داده، جنگ دامن کشور ما را هم می گیرد؛
-من همیشه گفته ام که آمریکا به عراق حمله نمی کند و معتقدم به جمهوری اسلامی ایران نیز حتماً حمله نمی کند.
به چه دلیل؛
-برای این که منافعش اقتضا نمی کند. من اگر در آمریکا مسوول بودم، با جمع بندی ای که از منافع ملی آمریکا دارم، به عراق حمله نمی کردم. اصلاً به عراق حمله کنم که چی؛ با امکانات مردم آمریکا بلند شوم و بروم به عراق حمله کنم که می خواهم در آنجا دمکراسی برقرار کنم؛ تازه اگر من حمله کنم و دمکراسی برقرار کنم، از کجا معلوم بعدش این دمکراسی بماند؛ بهترین کار این است که وضع سیاسی مردم عراق را به دست مردم عراق بسپارند. موضع بوش در ظرف یکی دو ماهه گذشته خیلی عوض شده است اولین حرفی که او می زد، این بود که آمریکا به عراق حمله کند و صدام حسین را بردارد اما بعداً مساله را به گردن شورای امنیت انداخت. شورای امنیت هم به این که عراق آمار سلاحهای کشتار جمعی اش را ارائه کند و آنها را از بین ببرد، رضایت داده است . آمریکایی ها دیدند الان منافع ملی شان، این گونه بهتر تأمین می شود.
