نویسنده: مهندس حسن اشرف گنجوی- کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
بر اساس هدف گذاری طرح همیاران آب باید سالانه ۱۹ هزار هکتار اراضی کشاورزی استان کرمان به سیستم های آبیاری تحت فشار مجهز شوند. از اول انقلاب تا سال ۱۳۹۳، حدود ۴۳هزار هکتار از اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار مجهز شده اند و در چهار سال اخیر بیش از ۲۰هزار هکتار، ضمنأ برای تحقق طرح همیاران آب همکاری و همراهی کشاورزان بسیار تأثیر گذار است (هفته نامه هفتواد شماره ۱۹۹ سعیدی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان)؛ بطوریکه، نشان میدهد در یک پروسه ۳۶ ساله تا سال ۱۳۹۳ بطور میانگین سالی ۱۱۹۴هکتار و چهار سال اخیر سالانه ۵۰۰۰ هکتار آبیاری تحت فشار درسطح استان اجرا شده است. طرح همیاران آب قصد ارتقاء آنرا تا حد ۱۹ هزار هکتار در سال را دارد. نیز همکاری و همراهی کشاورزان تأثیر گذار شرط موفقیت طرح قلمداد شده است. بررسیهای کارشناسی از وضعیت پروژه های آبیاری تحت فشار سراسر استان که بهترین وسیله برای ترویج و قضاوت کشاورزان و بهره برداران بوده است، نشان میدهد که برای هموار نمودن راه و تشویق و جذب کشاورزان رفع ابهامات ذیل ضروری و از اهمیت بسیار بالائی برخودار میباشد.
۱- یکسری از طرحهای آبیاری تحت فشار در سطح استان بلافاصله پس از اجراء جمع آوری شده و آبیاری مزارع با روشهای سنتی معمول تداوم پیدا کرده است. دلایل جمع آوری و تقاضای کشاورزان که ناگزیر به جمع آوری شده اند چه بوده است؟
۲- بخشی از طرحهای آبیاری تحت فشار به دلایل نداشتن ارزیابی های کارشناسی از جهت آزمایشات آب و خاک، مالکان آنها ناگزیر به جمع آوری طرح شده اند. دلایل این قبیل موارد چه بوده و چه راهکارهائی برای جلوگیری از تکرار مجدد در نظر گرفته شده است.
۳-کیفیت پایین ابزار و لوازم آبیاری تحت فشار خود شکست بعضی از طرحهای آبیاری تحت فشار را سبب شده است. مسلماً با تقویت تیمهای نظارتی و فروش لوازم با کیفیت میتوان بیشتر برای کشاورزان جاذبه ایجاد نمود. همکاری و همراهی کشاورزان برای زمینه سازی و استقبال از طرحهای آبیاری تحت فشار در سطح ۱۹هزار هکتار در سال زمانی تحقق می یابد که سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان بصورت صادقانه مسائل ذیل را تجزیه و تحلیل و با آگاهی دادن به کشاورزان اثرات ذهنی منفی ایجاد شده را زدوده و آنها را برای پذیرش و پیگیری اجراء آماده نماید.
۱- آمار طرحهای جمع آوری شده ،بعد از اجراء و دلایل جمع آوری آنها.
۲- آمار طرحهائی که به تصویب بانک رسیده و وام هم دریافت نموده اند، ولی هرگز اجراء نشده اند.
۳- آمار طرحهای آبیاری تحت فشاری که بصورت صوری و به قصد اخذ وام کار گذاشته شده و پس از تصویب و اخذ وام فورأ جمع آوری شده اند.
۴- از ۶۳ هزار هکتار آبیاری تحت فشار اجرا شده سطحی که درحال حاضر به صورت فعال وبا کارائی مناسب در حال تأمین آب کشاورزی هستند، چقدر و آدرس آنها کجاست؟
۵- منابع تأمین کننده آب ۶۳ هزار هکتار اجرا شده چیست؟ چاه، قنات و غیره؛ هر کدام چند درصد از کل منابع آبی استان هستند.
۶- موفقیتهای علمی بدست آمده برای آبیاری تحت فشار باغهای پسته کاری در شرایطی که در کنار طرح آبیاری تحت فشار به روش سنتی هم آبیاری می نمایند چیست تا بدین ترتیب کشاورزان با اطمینان بیشتری اقدام به اجرای طرح نمایند.
با توجه به موانع که تنها گوشه بسیار اندکی از آنها بیان شد امکان اجرای ۱۹هزار هکتار آبیاری تحت فشار در هر سال در استان کرمان وجود دارد؟ سازمان جهاد کشاورزی برای انجام مطالعات بنیادی از طرحهای مسئله دار اجرا شده تا این تاریخ چه قدم هایی برداشته است؟ بنابراین پیشنهاد میشود که با جدی گرفتن پارامترهای فوق الذکر شرایطی ایجاد فرمایند که از ۱۹ هزار هکتار درصد بیشتری به اجرا واقعی برود نه اینکه اعتبارات یا برگشت خوردند و یا اینکه بصورتی هزینه شوند که آبیاری تحت فشار را معنی ننمایند.
