نویسنده: مولود پاکروان
در پایان سال ۲۰۱۵ میلادی که بزرگ‌ترین رتبه بندی جهانی مدارس از سوی OECD منتشر شد، دانش‌آموزان ایرانی در میان ۷۶ کشور، از نظر آموزه‌های علوم و ریاضیات در رتبه ۵۱ جهان قرار گرفتند. رتبه‌های نخست این فهرست در انحصار پنج کشور آسیایی سنگاپور، هنگ‌کنگ، کره جنوبی، ژاپن و تایوان بود. «فنلاند» که سال‌هاست نام خود را در صدر بهترین نظام‌های آموزشی جهان به ثبت رسانده در رتبه ششم قرار گرفت. مقام بیستم به «انگلستان» رسید و هشت پله بعد نام «ایالات متحده آمریکا» دیده می شد. کشورهای آفریقای جنوبی و غنا هم دو رتبه آخر فهرست را به نام خود کردند. ایده ای که OECD را بر آن داشت تا چنین ارزیابی گسترده‌ای را برنامه ریزی و اجرا کند این بود که کشورهای بیشتری از فقیر گرفته تا ثروتمند، بتوانند خود را با پیشگامان آموزش در جهان مقایسه کنند، نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند و دریابند با بهبود کیفیت آموزش چگونه می توانند در بلند مدت به دستاوردهای اقتصادی بیشتری نائل آیند. اقتصاددانان OECD معتقدند این مقایسه که بر مبنای نمره آزمون‌های ریاضی، علوم و خواندن صورت گرفته، مدرک متقنی برای وجود رابطه میان آموزش این مهارت‌ها و رشد اقتصادی است. «سنگاپور»، صدرنشین رتبه بندی جهانی مدارس از دهه ۱۹۶۰ تاکنون نرخ سوادآموزی خود را به نحو چشمگیری ارتقا بخشیده و این نشان می دهد هر کشوری با سرمایه گذاری در آموزش می تواند تا چه اندازه پیشرفت کند، در نقطه مقابل یافته‌های پیمایش نشان می دهد در «انگلستان» از هر پنج نوجوان، یک نفر بدون آموزش مهارت‌های ضروری مدرسه را به اتمام می‌رساند. تحلیلگران می‌گویند کاهش این تعداد و بهبود مهارت‌ها می‌تواند تریلیون‌ها دلار به اقتصاد انگلستان کمک کند. یافته دیگر این رتبه بندی که بیش از یک سوم کشورهای جهان را بررسی کرده آن است که کشورهایی نظیر: ایران، آفریقای جنوبی، پرو و تایلند هم می توانند در مقیاس‌های جهانی خود را نشان دهند. پژوهشگران، البته دلیل موفقیت کشورهای آسیای شرقی در این ارزیابی را به سادگی تبیین کرده‌اند: “اگر شما به یک کلاس درس آسیایی وارد شوید آموزگارانی را می بینید که انتظار دارند همه دانش‌آموزانشان موفق شوند. نظام آموزشی سختگیر، متمرکز و منسجم است. این کشورها همچنین در جذب معلمان باهوش و مستعد برای تدریس در کلاس‌های پرچالش بسیار موفق هستند، بنابراین دانش آموزان زیر نظر آموزگاران فوق العاده‌ای آموزش می‌بینند”. نویسندگان این رتبه‌بندی که دو تن از استادان دانشگاه‌های استنفورد و مونیخ هستند می گویند: کیفیت آموزش پیش‌بینی کننده قدرتمند میزان ثروتی است که کشورها در بلند مدت تولید خواهند کرد. رتبه‌بندی جهانی مدارس، البته منتقدانی هم دارد. آنها می گویند این پیمایش از آنجا که تمامی شاخص‌های آموزش در کشورها را بررسی نمی کند، نمی‌تواند معیار کاملی برای ارزیابی نظام آموزشی باشد. شاید به همین دلیل است که مطالعات متعدد دیگری صورت می گیرد تا هر سال بهترین نظام‌های آموزشی جهان، شناسایی و معرفی شوند تا برنامه ریزی، مدیریت و سیاستگذاری‌های آنها الگوی کشورهای در حال توسعه قرار گیرد.
