نویسنده: مرتضی رجائی خراسانی
برگرفته از کتاب زمین لرزه ها و آتشفشانها ترجمه مرتضی رجائی خراسانی
به ایمنی خانه، اصطلاحی است به معنی محکم و مقاوم مثل خانه. در قسمتهایی از دنیا، هیچ خانه‌ای واقعاً امن نیست. گاهی اوقات زمین لرزه‌ای زمین را می لرزاند و خانه ها را خراب می کند و یا خاکستر داغ به همراه گدازه‌هایی که از آتشفشان بیرون می جهند، مزارع و ساختمان ها را می سوزانند. زمین لرزه فقط یک دقیقه یا کمتر طول می کشد. با این حال لرزش ناگهانی و خشن زمین می تواند از هر فاجعه طبیعی دیگر مخرب‌تر باشد. زمان وقوع زلزله برخی از مردم بخت کمتر یارشان است. سقف و دیوارهای اطرافشان فرو می ریزد و آنها را تا سرحد مرگ له می کند. آسیب‌های جانی زمانی افزایش پیدا می کنند که خانه‌های آن شهر مقاوم به زلزله نباشند. در این شرایط تنها با یک تکانه شدید ساختمان‌های سست فرو می ریزند و ویران می گردند. بدترین زمین لرزه‌های جهان ده‌ها هزار نفر از مردم را کشته‌اند. گاهی پیامدهای زمین لرزه‌ها بیش از خود زمین لرزه تلفات جانی وارد می کنند. در مناطق کوهستانی، زمین لرزه‌ها باعث می شوند توده‌هایی از برف و سنگ به پایین بریزد. ریزش زمین لغزه‌ها و بهمن‌ها می توانند روستا‌ها را به کلی ویران کنند. تکانه زمین لرزه‌ها در زیر اقیانوس‌ها نوع دیگری از خطر را بهمراه دارند. زمین لرزه‌های زیرزمین می توانند امواج اقیانوسی عظیمی، موسوم به سونامی، آزاد کند که می تواند اقیانوس را تقریبا با سرعت هواپیمای جت طی کند. کشتی‌های دور از خشکی بسیار کم تحت تأثیر این امواج قرار می گیرند، چراکه در آب‌های باز، سونامی‌ها فقط حدود یک متر ارتفاع دارند؛ اما در جایی که سونامی با سواحل یک خلیج دارای شیب ملایم برخورد میکند، امواج از یک خانه هم مرتفع‌تر می شوند. یک سونامی بزرگ می تواند کشتی‌های عظیم را مسافت زیادی تا داخل خشکی جابجا کند و مزارع و روستا‌ها را غرق کند.
اولین تکانه اصلی زمین لرزه معمولا بدترین است. اما تکانه‌های کوچک‌تر بسیاری ممکن است به دنبال آن بیایند. این پس لرزه‌ها می توانند یکی دو روز و گاهی نیز برای سال‌ها ادامه داشته باشند. هنگامی که سطح زمین آرام می گیرد، چهره زمین معمولا در سطح وسیعی حول مرکز زمین لرزه تغییر یافته است. بیشترین تخریب معمولا نزدیک به کانون زمین لرزه- محل بالای مرکز یا کانون زیرزمینی زمین لرزه- می‌باشد. دانشمندان می توانند کانون یا مرکز زلزله را از طریق مقایسه یادداشت‌های ثبت شده توسط لرزه نگارها در چند نقطه پیدا کنند. صدها لرزه نگار دور دنیا همیشه در حال کار هستند. آنها نشان می دهند که بعضی زمین لرزه‌ها بسیار عمیق‌تر از سایرین در صخره‌‌ها رخ می دهند. لرزه نگارها اغلب کار بیشتری از نشان دادن قدرت زمین لرزه و یا کانون آن می کنند. آنها نشان می دهند که زمین مانند یک پیاز از لایه‌هایی ساخته شده است. سطح زمین فقط یک پوسته نازک و سخت صخره است. این بر روی لایه ضخیم‌تر و متراکم‌تری به نام جبه قراردارد. دانشمندان براین باورند که بیشتر جبه از سنگی است آنقدر داغ که به نرمی تافی می باشد، حتی سنگ‌های زیرین جبه آن را گرم می کنند. پس جریان‌هایی از سنگ داغ از راه جبه بلند می شوند، همانطور که آب در یک قابلمه داغ بالا می آید. باید بدانید که زمین لرزه‌ها معمولا در نقاط ضعیف پوسته رخ می دهند، جایی که دو صفحه به هم می‌سایند. این نقاط ضعف معمولاً به صورت شکاف‌های بزرگی در زمین نمودار می شوند. اگر قطع زمین یک طرف شکاف، رو در روی قطعه مقابل حرکت کند به آن «گسل» گفته می شود. میلیون‌ها نفر در مناطق زلزله خیز و یا بر روی شیب دامنه آتشفشانها زندگی می کنند. قرن‌ها ممکن است با امنیت سپری شود، اما ناگهان فاجعه رخ می دهد. لرزش ناگهانی زمین، ساختمان‌ها را سرنگون می کند و انسان ها را له کرده و می کشد. اگر بتوانیم به موقع مردم را از وقوع زمین لرزه و آتشفشان مطلع سازیم، افراد کمتری کشته خواهند شد. خانواده ها می توانند خانه‌هایشان را به جای امن‌تری منتقل کنند تا خطر برطرف شود تا به حال هشدارهای زود هنگام زندگی افراد زیادی را نجات داده است.
