نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
خودکشــی، در تمــام جوامــع دارای معنــای اخلاقی و اجتماعــی اســت. مطالعــات نشــان داده انــد کــه نــرخ خودکشــی در طولانی مــدت بــه عوامــل فرهنگــی، اجتماعی، سیاســی و اقتصــادی بســتگی دارد. بنابرایــن، شــناخت علــل خودکشــی و پیشــگیری از آن، به درک صحیحی از عوامل متفاوت وابســته به فــرد و اجتماع دارد. یادآوری میشــود که جامعه و فرهنگ، نقش مهمی در چگونگی سلامت روانی و وقوع خودکشی دارند. فرهنــگ، در واقــع ســبک و نحــوه زندگــی افــراد را در جامعــه تعریف میکند. ســلامت روان و بیماریهای روانی بر توانایی افراد و کیفیــت تعامل آنان با محیط زندگی و اجتماع تأثیرگذار اســت. باید به این مســئله توجه داشــت که قبل از ارائه سیســتمهای بهداشتی و درمانــی باید فرهنگ، نــژاد و قومیت های مختلف در یک جامعه را به خوبی شــناخته تا عوامل فرهنگی دخیل در بروز خودکشی شناسایی شوند. آمارهای بین المللی نشان میدهند که میزان خودکشی در مردان سه برابر بیشتر از زنان اســت و در واقع، خودکشی مرگی خشونت بار در میان مردان است و اما این سؤال مطر ح است که آنها در چه شرایط بحرانی دست به این عمــل میزنند؟ دلائل متفاوتی برای آن ارائه شــده اســت کــه برخی به بیمــاری دوقطبی اشــاره کرده و برخی دیگر علت را ژنتیکی و گروهی نیز بسته به شرایط محیطی دانسته اند. در این میــان پژوهشــگرانی مانند “لوئیــس ممند” اعتقــاد دارند که خودکشــی مربوط به ژن افــراد اســت. متخصصانــی ماننــد او خودکشــی را رفتــاری ضداجتماعی تعریــف کرده و براین باورنــد که نقص در سیســتم بدنی فرد اســت. اگر خودکشــی را ژنتیکــی بدانیم، این تصور ایجاد میشــود که امری غیرقابل اجتناب اســت، در حالیکه شــواهد نشان میدهند که میتوان از وقوع خودکشــی پیشــگیری کرد و همچنین، بروز یک صفت ژنتیکی نیازمند شرایط محیطی مناسب با آن است؛ بنابراین نیاز است تا نگاه دقیقتری به این آسیب در اجتماع داشته باشیم. شایان ذکر اســت که چنانچه فردی به افسردگی شــدید مبتلا شود، میتوان با تجویز دارو بــه وی کمــک کــرد و علــت ترسهــای او را شناســایی کــرد، حال اگــر بخواهیــم علت افزایش خودکشــی را در جامعه و در فرهنگ خودمان بررســی کنیم، باید وســعت دیدمان را نسبت بــه مشــکلات جســمی و روحــی در جامعــه افزایــش دهیــم و بدانیــم کــه مشــکل خاصی وجــود دارد که چنیــن مرگ خصمانــه ای صورت میگیــرد. چنانچه، دلایل بروز خودکشــی و این نوع آســیب اجتماعی به دور از تعصب بررســی شود؛ میتواند به پیشــگیری از وقوع مــوارد مشــابه در آینده کمک شــایانی بکنــد، به ویژه ا گــر همراهی و همدلی برای رفع این آســیب در میان افراد جامعه ایجاد شود. باید به این باور برسیم که افراد یک جامعه به طور فزایندهای میتوانند در رفع بحرانهای اجتماعی تأثیرگذار باشند. اکثر ما از هزینه مســکن برای بی خانمانهــا بی اطلاعیم، از درد و رنــج کودکانی که در شــرایط ســخت زندگــی میکنند غافلیم تا آنجا که شــاید متوجه شــویم که کودکی به علت غفلت مرده است. متأسفانه، در برخی موارد زمانی این مســائل مطر ح میشــوند که منافع احزاب سیاســی را تأمین کنند. اگر با دید یک انســان به این موضوع نگاه کنیم، متوجه میشــویم که زمان آن فرا رســیده است تا هر یک از افراد جامعه در قبال آسیبهای اجتماعی در جامعه احساس مسئولیت کرده و گامی کوچک در رفع آن برداریم.
