نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
بی بی مریم بختیاری، دختر حسینقلی خان ایلخانی، خواهر علیقلی خان سردار اسعد و همسر ضرغام ا‌لسلطنه بختیاری از زنان مبارز دوران مشروطه است. او از زمره زنان تحصیلکرده و روشنفکری بود که به طرفداری از آزادیخواهان برخاست و در این راه شجاعانه مبارزه کرد. وی به عنوان یک زن عشایر در فنون تیراندازی و سوارکاری ماهر بود و چون همسر و جانشین خان بود، عده ای سوار در اختیار داشت و در مواقع ضروری به یاری مشروطه خواهان می پرداخت. سردار بی بی مریم بختیاری، یکی از مشوقین اصلی «سردار اسعد بختیاری» در فتح تهران محسوب می شد. او با ارسال نامه ها و تلگراف‌های مختلف به سران ایل و ایراد سخنرانی‌های مهیج و گیرا، افراد ایل را جهت مبارزه با استبداد صغیر (استبداد محمدعلی شاه) ترغیب می کرد. این سردار به عنوان یکی از شخصیت‌های ضداستعماری و استبدادی عصر قاجار مطرح بوده است.
سردار مریم بختیاری، قبل از فتح تهران مخفیانه با عده‌ای سوار وارد تهران شد و در خانه پدری «حسین ثقفی» منزل کرد و به مجرد حمله سردار اسعد به تهران، پشت بام خانه را که مشرف به میدان بهارستان بود، سنگربندی نمود و با عده ای سوار بختیاری، از پشت سر با قزاق ها مشغول جنگ شد. او خود تفنگ به دست گرفت و با قزاقان جنگید. نقش او در فتح تهران، میزان محبوبیتش در ایل را افزایش داد و طرفداران بسیاری یافت؛ به طوریکه به لقب سرداری مفتخر شد.
سردار مریم بختیاری، در جنگ جهانی اول با وجود آنکه ایل بختیاری از انگلیس‌ها حمایت می کرد به مخالفت با انگلیس‌ها پرداخت و با عده ای از تفنگچیان و سرداران خود جانب متحدین را گرفت. او پاره‌ای از خوانین جزء بختیاری چون خوانین پشتکوه را با خود یار ساخت و در یورش‌های مداوم خود به انگلیس‌ها صدماتی وارد ساخت، به طوری که پلیس جنوب مبارزه با او را شروع کرد. او از سربازان و افسران آلمانی و سرکوب و قلع و قمع راهزنان کهگیلویه و کنترل خوانین کوچک استفاده نمود. رشادت و دلاوری این زن بختیاری به حدی بود که آوازه شهرت و آزادگیش در سرتاسر ایران پیچید و منزل او مأمن و پناهگاه بسیاری از آزادیخواهان عصر مشروطه شد، به طوریکه هنگام فتح اصفهان توسط روسها در جنگ جهانی اول، «فن کاردف» آلمانی به خانه سردار مریم بختیاری پناه برد و مدت سه ماه و نیم در پناه او بود تا اینکه پس از شکست بختیاری‌ها از روسها و کشته شدن ۵۸ نفر راهی کرمانشاه شد و از آنجا به برلن رفت. به پاس حمایت‌های سرسختانه بی بی مریم از «فن کاردف»، امپراطور آلمان، کمان تمثال میناکاری و الماس نشان و همچنین صلیب آهنین خود را که مهمترین نشان دولت آلمان بود، برای او هدیه فرستاد. او تنها زنی بود که در دنیا توانست به دریافت این نشان نائل آید. مبارزات سردار مریم بختیاری با انگلیس‌ها در طی قرارداد ۱۹۱۹ و کودتای ۱۲۹۹ همچنان ادامه یافت، به طوریکه دکتر محمد مصدق در زمان کودتای ۱۲۹۹ مدتها مهمان سردار مریم بود. سردار مریم بختیاری در سال ۱۳۱۶ شمسی، سه سال پس از شهادت فرزندش علی مردان خان در اصفهان به دستور رضاشاه، زندگی را بدرود گفت. آزادی ایران و ایرانیان، یگانه آرزوی سردار مریم بختیاری بود.
