تاریخ انتشار :
بازنگری در صنعت ستاره‌سازی «کره»
پیام ما، شیما وزرایی؛ خودکشی «مون‌بین» ستاره اهل کره جنوبی گروه استرو (Astro) غمِ بزرگی برای طرفداران میلیونی‌اش نه فقط در کره، که در سراسر جهان از جمله ایران بود. اگر به پیشینه اخبار خودکشی ستاره‌های پاپ کره‌ای نگاه کنیم، شوک طرفدارانش از مرگ او چندان شوکه‌کننده نیست. بعد از این اتفاق تلخ بسیاری در رسانه‌های مختلف به ویژه شبکه‌های اجتماعی درباره کار بیش از اندازه و فشارهای روانی که بر ستاره‌های کم‌سن صنعت سرگرمی در کره وارد می‌شود، نوشتند. همین صحبت‌ها، گفتمانی را شکل داده که تغییر قوانین حمایتی از کارگران در این کشور را ممکن ساخت.
کره جنوبی لایحه‌ای را تصویب کرده که ستاره‌های پاپ کره‌ای که زیر سن قانونی هستند را از «کار بیش از حد» و استثمار توسط شرکت‌های صنعت سرگرمی محافظت می‌کند.
«وزارت فرهنگ، ورزش و گردشگری» کره جنوبی در چند هفته گذشته یک بسته متمم را به قانون «فرهنگ عامه و توسعه صنعت هنر» اضافه کرده‌است. یکی از مسائلی که در این متمم به آن توجه شده است نبود شفافیت در قراردادهای همکاری آنها با شرکت‌های صنعت سرگرمی در این کشور است. این قراردادها پیشینه‌ای تاریخی دارند و بارها بر اثر آنها افراد بعد از رسیدن به سن قانونی و حتی مشهور شدن در تعهدات و قوانین استثماری با شرکت‌ها به دام افتاده‌اند.
صنعت سرگرمی کره بیش از یک دهه است در سطحی جهانی بسیار تاثیرگذار بوده و حتی از آن در آمریکا به عنوان «موج کره» یاد می‌شود. این صنعت نوجوانان بسیاری نه فقط از کره، بلکه از بیشتر کشورهای آسیا به این کشور می‌کشاند تا به امید ستاره شدن در آزمون‌های شرکت‌های صنعت سرگرمی و موسیقی شرکت کنند و به دوره‌های کارآموزی بروند. بسیاری از این دوره‌ها شرایط بسیار سخت و تمرینات فشرد‌ه‌ای دارند.
به عنوان مثال ستاره‌هایی مانند «لیسا» از گروه محبوب بلک‌پینک از تایلند و «جکسون ونگ» اصلیتی چینی دارد. این افراد معمولا در سن کودکی در دوره‌های کارآموزی شرکت می‌کنند، زبان و فرهنگ کره را فرامی‌گیرند و مجبورند در مدتی کوتاه خوانندگی و آهنگسازی، مدلینگ، رَپ‌خوانی، سبک‌های مختلف رقص و حضور پررنگ در رسانه‌های اجتماعی را یاد بگیرند. این افراد در صورت موفقیت، با شرکت‌های مشهور که تعداد آنها زیاد نیست قرارداد همکاری می‌بندند و «برند هنری» آنها به شرکت‌ها تعلق می‌گیرد.
در قوانین جدید شرح توافقات مالی، حقوق و هزینه‌ها باید ذکر شوند و موسسات هر ساله باید صورت حساب مالی خود را در اختیار هنرمندان قرار دارند. همچنین در متمم قانونی که ذکر شد علاوه بر شفافیت قراردادهای همکاری کم شدن ساعت کارآموزی و ساعت کاری نیز ذکر شده است. تا قبل از این هنرمندان ۱۵ سال به بالا اجازه داشتند تا ۴۰ ساعت در هفته کار کنند و کودکان با سن پایین‌تر نیز تا ۳۵ ساعت به کار کشیده می‌شدند. حالا کودکان زیر ۱۲ سال نباید بیش از ۲۵ ساعت کار کنند و افراد بین ۱۲ تا ۱۵ نیز نباید بیشتر از ۳۰ ساعت کار کنند. همچنین فعالیت کودکان در این شرکت‌ها بر اساس قانون نباید مداخله‌ای در تحصیل آنها داشته باشد و حتی فشار کار نباید آنها را به سمت ترک تحصیل سوق دهد.
در چند سال گذشته موضوع سلامت روان ستاره‌های کره‌ای توجه رسانه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرده بود و تفاوت سیستم اداره صنعت فرهنگ و سرگرمی در این کشور با شیوه‌های غربی هم باعث شده بود مقاله‌هایی بعضا «آسیا-هراسانه» و تصاویری تاریک و اگزوتیک درباره سبک موسیقی کی‌پاپ و رشد خارق‌العاده‌اش منتشر شود. اما موضوع سلامت روان این ستاره‌های کم‌سن فقط در رسانه‌های انگلیسی زبان مطرح نشده. این ستاره‌ها با اجرای برنامه‌های زنده در (Weverse) شبکه اجتماعی محبوب کره‌ای که به «جهان طرفداری» معروف است، این مسئله را به حوزه عمومی در کره و آسیا کشانده‌اند.
خودکشی ستاره‌های جوان کره‌ای در سالهای مختلف هم باعث شده بود مردم و نسل جوان از دولت مطالبه مداخله موثر در حفاظت از این افراد را داشته باشند. اواسط ماه آوریل بود که خبر خودکشی «مون‌بین» ستاره جوان و خوش‌روی گروه استرو طرفدارانش را شوکه کرد. طرفدارانی که مرگ او را حتی بدون ارائه توضیحی در ادامه افسردگی جوانان کره به دلیل کارِ بیش از حد و در امتداد خودکشی ستاره‌های کره‌ای دیگر به دلیل فشار و شرایط ناعادلانه کار می‌دیدند.
«مون‌بین ناگهان دنیای ما را ترک کرد و ستاره‌ای در آسمان شد»؛ این پیامی بود که شرکت بزرگ Fantagio که برند مون‌بین را اداره می‌کرد در توئیتر نوشت. یکی از همکارانش در در پاسخ به توئیت نوشت: «خیلی درد دارد. دیگر نمی‌توانم کار کنم.»
در گزارش‌های مختلفی که بعد از مرگ مون‌بین منتشر شد درگیر بودن با آزارگران اینترنتی و قلدری‌های آنلاین نیز از دلایل مهم افسردگی مون‌بین بوده است. سه ماه قبل از مرگ مون‌بین، «جانگ‌هیون» ستاره گروه SHINee در حالی به زندگی خود پایان داد که فقط ۲۷ سال داشت. سال ۲۰۱۸ هم «مین‌وو» ستاره ۳۳ ساله خودش را کشته بود.
ستاره‌های کره‌ای اغلب تحت مفاد قراردادشان مجبور به حضور مداوم در فضای مجازی و ارتباط با مخاطبان خود هستند. طرفداران مون‌بین بعد از مرگ از دولت می‌خواستند برنامه و فکری برای حمایت از امنیت و سلامت ستاره‌های کره‌ای به ویژه کودکان در فضای آنلاین داشته باشد.
در متمم قانونی که دولت به تازگی تصویب کرد، دولت موظف به حمایت از سلامت جسم و روان ستاره‌های جوان است و باید با آزارهای کلامی که در فضاهای مختلف کاری متوجه آنهاست مقابله کند.
کره نام این قانون را «پیشگیری از بحران «لی سونگ‌گی»» نامیده است. او خواننده جوانی بود که به تازگی مشخص شده بود تحت قراردادی با «شرایط برده‌داری» کار می‌کند و برای ۱۸ سال برای موسیقی و آهنگ‌هایی که تولید کرده بود هیچ حقوقی به او پرداخت نشده بود.
وب‌سایت Nowthis در مصاحبه با یک کارشناس می‌نویسد که خودکشی ستاره‌های جوان کره به دلیل شرایطی کاری وحشتناکی که «درد را به جان می‌رساند» رخ می‌دهد. دردی که وقتی با آزارهای آنلاین هم همراه می‌شود قابل تحمل نیست و مدیران شرکت‌های سرگرمی هم در کنترل این درد ناتوان هستند.
البته خودکشی فقط دامن ستاره‌های پاپ را نمی‌گیرد. کُره یکی از بالاترین آمار خودکشی در جهان را دارد. این پدیده از مهم‌ترین عوامل مرگ افراد زیر ۴۰ سال در این کشور است. بسیاری معتقدند فشار کار بیش از حد، فشار در مدرسه و سیستم آموزشی سرعت بالای توسعه و تضاد طبقاتی، و البته نبود حمایت اجتماعی دولت از جوانان از عوامل مهم بالا بودن نرخ خودکشی در جوانان کره هستند. وب‌سایت اکونومیست می‌نویسد که نرخ خودکشی در کره از همه کشورهای توسعه یافته بالاتر است. وب‌سایت فارن‌پالیسی هم مقاله‌ای دارد با تیتر «کُره، کشوری نه برای جوانان.»
حالا به نظر می‌آید با افزایش آگاهی و مطالبه‌گری جوانان کره‌ای و البته فشارهای طرفداران جوانان صنعت سرگرمی کره در سراسر جهان، دولت این کشور به صرافت افتاده که حمایت اجتماعی از جوانانش را افزایش دهد. دردهای اجتماعی می‌توانند به تغییر در قوانین و زندگی شایسته‌تر اعضای جامعه منجر شوند. اراده‌هایی که شکل می‌گیرند، صدایشان را بلند می‌کنند، و شاید آرزو می‌کنند که کاش مرگ‌های تلخی مثل «مون‌بین» آغازگر این اتفاقات نبودند.
