نویسنده: الهه مهرنیا
در طی حفاریهای انجام شده در مناطق بختیاری و لرستان به ویژه در غار «تنگ پیده» که می توان قدمت آن را بین ۱۰ تا ۱۵ هزار سال پیش از میلاد مجسم کرد، زیستگاههایی از انسانهای اولیه یافت شده که این زیستگاهها سوراخ ها و یا پناهگاه های سنگی بودند.
تاریخ تمدن ایران را می توان از حدود هزاره ی هشتم پیش از میلاد تخمین زد. مراکز اجتماعات اولیه ی انسانی در تپه های باستانی از قبیل: تپه سیلک کاشان، تپه گیان نهاوند، تپه حصار دامغان، تپه باکون فارس، تپه زاغه قزوین، یانبیق تپه ارومیه، تپه حسنلو ارومیه، گودین تپه نهاوند، تورنگ تپه گرگان، تپه سکز آباد قزوین، تپه مارلیک گیلان و تپه شوش خوزستان و …بودند.
قوم هایی دولتهای محلی تشکیل داده بودند که از بین آنها می توان کاسی کو، گیلها، آماردها، تپوری ها و عیلامی ها و …را نام برد.
نخستین مهاجران به فلات ایران اقوامی سفید پوست بودند که خود را آریایی می نامیدند. آریائیان در دشتهای غربی و جنوب سیبری (اوراسیا) زندگی می کردند؛ به علت یخبندان و سردی ناگهانی آب و هوا ناچار به مهاجرت شدند. این مهاجرت از هزاره ی سوم قبل از میلاد آغاز شد؛ ولی از ۱۵۰۰ قبل از میلاد به بعد بصورت دسته جمعی هجوم آوردند. آریاییان چند دسته شدند: گروهی به طرف نواحی مرکزی اروپا، عده ای از افغانستان به هندوستان و دسته ای از دو طرف دریای مازندران به سرزمینی روی آوردند که بعدها آن را ایران (یعنی سرزمین قوم آریایی) نامیدند.
نژاد آریایی قبایل و گروههای متعددی داشت. مادها، که در نواحی کردستان، همدان، کرمانشاه و آذربایجان کنونی سکنی گزیدند. پارس ها، که به نواحی مرکزی و جنوبی ابران سرازیر شدند. پارتویا یا پارت ها، که در نواحی شمال شرقی ایران و خراسان بزرگ سکونت کردند.
نژاد آریایی حدود ۱۵۰۰ سال در ایران حکومت کرد و امپراتوری های بزرگ ایران باستان و تمدن و فرهنگ عظیم آریایی را به جهانیان عرضه کرد.
