مهندس حسن اشرف گنجوئی – کارشناس رسمی و محقق تأمین آب
پس از هماهنگی های لازم با مسئولین محلی روستاهای ریگ آباد وبریم شهرستان راور در مورخ ۱۴۰۱/۰۴/۰۶ با حاج آقای محمدی از معتمدین محل عازم منطقه شدیم. منطقه ای که سراسر آن معادل نیمه تمام و یا در حال برداشت زغال سنگ که توسط پیمانکاران ذوب آهن انجام می گردد. مهمترین معدن منطقه که در حال برداشت می باشد معدن “اسد” نام دارد. این معدن تونلی دارد که سنگ های زغال سنگ را از منتهی الیه تونل و یا سینه کار وسیله واگن به بیرون از تونل و از آنجا به ذغال شوئی زرند منتقل می نمایند. نکته حائز اهمیت اینکه از این تونل آب هم تخلیه می گردد. بدنه تونل یا کف آن آثار زه آبها را بخوبی نشان می دهد که برای جلوگیری از ریزش های احتمالی وسیله بلوک های سیمانی بدنه را پوشش نموده اند. خروج این زه آبها حکایت از آبدار بودن سنگهای رسوبی دارد که بصورت پستی و بلندی، ارتفاعات منطقه را ایجاد کرده اند. بررسی های بیشتر زمین شناسی، موقعیت معادن سطحی برداشت شده در جوار روستاهای با قدمتی می باشد که آب مورد نیاز آنها را قنوات تأمین می کرده اند. این قناتها مبتنی بر فرهنگ قنات و قنات داری دارای مادر چاه، چاه های میله ای، کوره و مظهری که آب درون قنات را در حوالی روستا تخلیه و به کار باغکاری و زراعت محل می رسیده است. قنوات قدیمی متعلق به قرنها قبل و سابقه زندگی روستاها هم دیرینه و مستند می باشند.
بررسی ویژه همه قنوات منطقه از مادر چاه تا مظهر قنات، به موازات کار حفر تونل و استخراج ذعال سنگ نشان می دهد که ذوب آب هیچگونه هماهنگی و همیاری با اهالی روستاها و یا مالکان قنوات نداشته و در فکر حفاظت و حراست از قنوات و یا تمدن های قناتی محل نبوده است. جای تأسف است که زمین شناسان ذوب آهن با عملکردشان نتوانسته اند جایگاه و نقش قنوات در زندگی روستانشینان را در ذهنشان ترسیم و آنجا که ایجاب می کرده برداشت زغال سنگ از دره ها و یا کوهستان را طوری طراحی نمایند که به ساختار قنوات لطمه ای وارد نشود. این دیدگاه غیر مسئولانه ذوب آهن سبب شده که این دسته از قنوات بکلی خشک و یا آبدهی آنها به حداقل ممکن برسد. همزمان با کاهش آبدهی روستاهای منطقه تخلیه و یا خالی از سکنه شده اند.
مذاکرات انجام شده با معتمدین و ریش سفیدان محلی، بازدید از موقعیت مادر چاهها، چاههای میله ای صحت بیگانگی ذوب آهن را در ارتباط با حفاظت و حراست از قنوات بیش از این اثبات می نماید. نیز تحقیقات کارشناسی در خصوص قنوات نشان می دهد که همه قنوات آسیب دیده و مسئله دار قابلیت احیاء را دارند با تأمین اعتبار در حد ده میلیارد تومان می توان همه قنوات را احیاء، بازسازی و توسعه داد، بطوریکه آبدهی اولیه را پیدا کرده و وسیله ای برای تأمین آب شرب و کشاورزی روستائیان گردند.
