نویسنده: شهروز محمدی
معضل زباله یا به عبارت امروزی پسماند چند دهه ای است که به عنوان پدیده نامیمون نه تنها در شهرهای ما بلکه در روستاها هم تبدیل به مشکل بزرگی شده است. جامعه پیشرفته شهری با انبوهی از انتخاب های متعدد و فزاینده در حوزه مواد غذایی، محصولات بهداشتی و لوازم خانگی و غیره روبرو است که میل مصرف گرایی ما را روز به روز تحریک می کند. انواع غذاهای آماده در بسته بندی های زیبا، عطش ما را برای مصرف افزایش می دهد و حتی ذائقه ما را هم دست خوش تغییرات زیادی کرده است. مسأله رویارویی با زباله ها امروزه به مکانیزم های پیچیده ای مجهز شده است که حتی برای بعضی ها منبع درآمد خوبی هم محسوب شده است. در واقع، زباله ای که تولید می شود مراحل مختلفی را طی می کند این فرآیند از سطل زباله خانه های ما شروع می شود و تا مرحله تفکیک، بازیابی و سوزاندن و دفن آنها ادامه پیدا می کند. همگان بر این واقعیت اذعان داریم که زباله ها میتوانند منشاء بیماری های مختلف باشند، بنابراین اهمیت رعایت مسائل بهداشتی در مواجه با آنها برکسی پوشیده نیست؛ اما در این میان رفتار ما آدمها با زباله های که تولید کردیم تأمل برانگیز است به طوریکه سعی می کنیم زباله ها را هر چند کم هم باشد در اولین فرصت به بیرون منتقل کنیم و نکته تأسف برانگیز قضیه اینجاست که بعضی از ما اصلاً برایمان مهم نیست که آیا در اینجا سطل زباله ای وجود دارد یا نه فقط می خواهیم سریع از شر آنها خلاص شویم با این نیت که به پاکیزگی خانه اهمیت می دهیم حتی بعضی از ما زباله ها را در راه پله ها بدون اینکه حقوق همسایگان را در نظر بگیریم می گذاریم. در مواقعی مشاهده می شود که فرد بدون اینکه به خود زحمت دهد و از ماشین خود پیاده شود، زباله را از ماشین و از فاصله ای که به نظر خود مناسب می آید به داخل سطل پرتاب می کند و یا بعضی از شهروندان ترجیع می دهند که این کار را از پنجره آپارتمانشان انجام دهند تا زحمت رفتن به دم در را نیز محتمل نشوند. در اینجا سؤالی که به ذهن متواتر می شود این است که چطور زمانی که ما به خرید این وسائل از فروشگاهها اقدام می کنیم آنها را با دقت کامل و ظرافت و حسن سلیقه می خریم و با احتیاط به خانه حمل می کنیم که مبادا آسیب بینند، ولی پس از مصرف در کوتاه ترین زمان ممکن دوست داریم که از شر پسماند ها خلاص شویم. این طور به نظر می رسد که این رفتار دوگانه ما ریشه در باورهایمان دارد و آن اینکه موقعی که چیزی برای ما مفید است ارزش دارد و زمانی که که برایمان فایده ای ندارد بلافاصله باید کنار گذاشته شود. نکته نگران کننده ماجرا آنجاست که متأسفانه باید بگویم که این نوع نگاه و این رفتار حتی در مواجه با دیگران هم بر ما مستولی است، یعنی زمانی که فردی به زعم ما برای ما مفید نیست؛ بنابراین ارزش آنچنانی هم ندارد و باید سریع کنار گذاشته شود و در واقع کسی ارزش دارد که فایده ای برای ما داشته باشد. در حالی که این نوع نگاه بدترین نگاه به انسان هاست اینکه مردم را با نگاه سود و زیان بسنجیم. این جنبه از ما قطعاً ریشه در خودخواهی ما انسان ها دارد. در حالی که همانگونه که انسان های دیگر که نسبت به ما غیر حساب می شوند جدا از نحوه دیدگاه ما نسبت به آنها دارای ارزش منحصر به فردی هستند و همینطور مواد مصرفی یا پسماندهای ما هم حداقل چند ساعت قبل دارای ارزش برای ما بوده اند اکنون که به عنوان ضایعات درآمده، در حالی که ما مسئول تولید آنها بوده ایم؛ باید سریع و تحت هر شرایط ممکن از خانه ما دور شوند. در حالی که همانگونه که ما در خرید و مصرف آنها نهایت دقت را به خرج می دهیم باید در تفکیک و جداسازی آنها هم مسئولیت پذیر باشیم و باید برای آنها ارزش قائل شویم و به دید احترام به آنها بنگریم. این نوع نگاه باعث می شود که ما پسماند ها را در ساعات مناسب و در مکان مناسب که همان سطل هایی که شهرداری در محل های از پیش تعیین شده قرار داده بگذاریم. ما باید بدانیم که مسئول کارهای خود هستیم و این مسئولیت در تمام ابعاد زندگی، همیشه همراه ماست و همانطوری که ما در برابر همسایگان و شهروندان و جامعه مسئولیم در برابر اعمال خود هم مسئولیم و باید به عواقب کارهای خود فکر کنیم و در تولید زباله ها و نحوه برخورد با آنها محتاط باشیم. در آن صورت به طور حتم زباله های کمتری تولید خواهیم کرد و به اهمیت تفکیک و جداسازی و حمل درست آنها واقف خواهیم شد.
