دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
تاریخچه روز جهانی زنان بیوه به سال ۲۰۰۵ باز می گردد، زمانی که روز ۲۳ ماه ژوئن توسط بنیاد لومبا به عنوان روز زنان بیوه انتخاب شد؛ زیرا مادر لومبا در آن تاریخ و در سال ۱۹۵۴ میلادی بیوه شده بود. به گفته مؤسس بنیاد لومبا، راج لومبا، زنان در بسیاری از کشورها پس از آنکه شوهران خود را از دست می دهند، سختی های زیادی تجربه می کنند، چراکه از هیچگونه حمایت دولتی یا غیردولتی برخوردار نیستند و جامعه از آنها دوری می کند؛ به همین دلیل توجه به زنان بیوه برای رسیدگی به بی عدالتی هایی که این گروه از زنان و فرزندانشان در جامعه با آن مواجه هستند، مورد توجه این بنیاد قرار گرفت. این روز توسط سازمان ملل متحد هم در سال ۲۰۱۰ میلادی به رسمیت شناخته شده و هر ساله در ۲۳ ماه ژوئن برگزار می شود. باید توجه داشت که زنان بیوه در سرتاسر جهان در معرض فقر شدید، طردشدگی، خشونت، بی خانمانی، بیماری و تبعیض در قانون و فرهنگ محلی قرار دارند. در این شرایط فرزندان آنها هم به شدت آسیب می بینند و حتی گاهی از تحصیل باز مانده و مجبور به کار می شوند. در این میان فرزندان دختر آسیب پذیر تر بوده و آزار بیشتری از سوی جامعه می بینند، که متأسفانه بسیاری از این آزارها از نظر فرهنگی آن منطقه موجه تلقی می شوند. در برخی از کشورها، هنگامی که زنان بیوه می شوند از ارث محروم می شوند و آداب و رسوم عزاداری و تدفین به شکلی است که در واقع، نوعی آزار برای آنان است، حتی ممکن است از خانه خود بیرون رانده شده و یا مورد آزار فیزیکی قرار گیرند و حتی کشته شوند. در بسیاری از کشورها، موقعیت اجتماعی یک زن به طور جدایی ناپذیری به همسرش مرتبط است، بنابراین وقتی که شوهر می میرد، زن دیگر جایی در جامعه ندارد. زنان بیوه برای بازیابی موقعیت اجتماعیشان مجبور می شوند تا با یکی از اقوام شوهرشان ازدواج کنند و این ازدواج اغلب اجباری است. متأسفانه، در کشورهای شرقی بیوه بودن، نوعی انگ است که به زنان زده می شود. در برخی فرهنگها هم تصور می شود که بیوه ها نفرین شده هستند و یا جادو شده یا جادوگرند، چنین تصورات غلطی دلیل طرد شدن زنان بیوه از جامعه می باشد. به عنوان مثال، تحقیقات HelpAge International نشان داده است که در تانزانیا صدها زن مسن -عمدتاً بیوه- به اتهام جادوگری کشته شده اند. مصونیت از مجازات برای سوء استفاده از زنان بیوه بسیار گسترده است و تعداد کمی از مجرمان به دست قانون سپرده می شوند، حتی در کشورهایی که حمایت قانونی فراگیرتر است، زنان بیوه به دلیل طردشدگی از سوی جامعه، گوشه گیر شده و از جامعه فراری می شوند و به آسیب پذیرترین و بی بضاعت ترین زنان منطقه تبدیل می شوند. تغذیه نامناسب، بی خانمانی و آسیب پذیری در برابر خشونت، همراه با عدم دسترسی به بهداشت و درمان مناسب می تواند بر سلامت جسمی و روانی زنان بیوه تأثیر بگذارد. همچنین، عدم آگاهی این زنان از حقوق خود باعث تشدید خشونت علیه آنان در جامعه می شود، لذا نیاز است تا آگاهی های لازم به آنان آموزش داده شود. بیوه آزاری، نوعی از اشکال خشونت علیه زنان است که باید مورد توجه قانونگذاران قرار گیرد تا برای پایان دادن به خشونت علیه زنان بیوه و فرزندانشان در جهت فقرزدایی، آموزش و سایر حمایت‌های عمومی از زنان بیوه در تمام سنین، برنامه ریزی و سیاستگذاری انجام شود. باید توجه داشت که رعایت حقوق بشر برای همه است و منوط به وضعیت تأهل نیست. توانمندسازی زنان بیوه از طریق دسترسی به مراقبت های بهداشتی کافی، آموزش، کار شایسته، مشارکت کامل در جامعه و دارا بودن زندگی عاری از خشونت و سوء استفاده، به آنها فرصتی می‌دهد تا دوباره زندگی خود و فرزندانشان را از نو بسازند و آنها را از افتادن در چرخه فقر و محرومیت مصون دارد. روز جهانی بیوه، فرصت مناسبی است برای اقدام در جهت دستیابی به حقوق کامل زنان بیوه و جلوگیری از نادیده گرفتن آنها.
