آنچه که باید در مورد لنفوم بدانید!

آبتاب– دکتر فاطمه رجبی پور (فوق تخصص خون و آنکولوژی- عضو هیأت علمی دانشگاه تهران)، لنفوم ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند. بیماری هوچکین که در این حالت لنفوسیت های سرطانی یکی از اعضای خانواده لنفوسیت های B می باشند. این سلول ها، سلولهای بالغی بوده که به سلول های اصلی تولید آنتی بادی در بدن مربوط میشوند. لنفوم غیر هوچکین که یک گروه از تعداد بسیار متنوعی از بیماری ها بوده که می توانند از هر یک از انواع لنفوسیت ها مشتق شوند. (سلول های B، T و فرم های نادرتر)

میزان شیوع بیماری هوچکین چقدر است؟ سالانه در انگلستان حدود ۱۵۰۰ مورد جدید از ابتلا به بیماری هوچکین تشخیص داده میشود. این بیماری معمولاً در افرادی بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سال بروز می کند. علل بیماری هوچکین چه چیزهایی هستند؟ علت این بیماری ناشناخته است. به احتمال زیاد این بیماری به علت تعامل بین عوامل ژنتیکی که به ارث برده می شوند و عوامل محیطی که میتوانند آغازگر بیماری باشند به وجود می آید. مطالعات اخیر نشان میدهد که ویروسی که باعث بروز تب غده ای می شود نیز میتواند در ابتلا به بیماری هوچکین نقش داشته باشد. علائم بیماری هوچکین چه چیزهایی هستند؟ اولین نشانه معمولاً یک ورم سفت و بدون درد در غدد لنفاوی میباشد. هنگامی که که غدد لنفاوی در پاسخ به عفونت های موضعی بزرگ شده، معمولاً دردناک نیز میشوند. متورم شدن بدون درد نشان از یک اختلال در خود لنفوسیت ها مانند لنفوم میباشد. سایر علائم بیماری هوچکین عبارتند از: خستگی، کاهش وزن، تعریق شدید شبانه، تب، خارش عمومی پوست و احساس درد در غدد بعد از نوشیدن الکل (نادر است).

تشخیص بیماری هوچکین چگونه است؟ بیماری هوچکین غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار میدهد و ممکن است خود را در قسمتهای عمیق تر بدن پنهان کند. پزشک برای تشخیص بیماری آزمایشهایی را برای شما تجویز خواهد کرد. رایج ترین این آزمایش ها عبارتند از: نمونه برداری از غده لنفاوی ای که به نظر میرسد آسیب دیده و آزمایش کردن آن، نمونه برداری از مغز استخوان در استخوان لگن، عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن که ممکن است به صورت سراسری و از کل بدن به عمل بیاید و اسکن PETکه این آزمایشها میتوانند مرحله بیماری را تشخیص دهند. در مرحله اول بیماری، تنها یک خوشه از غدد لنفاوی تحت تأثیر قرار میگیرد. در مرحله دوم این بیماری به دو یا چند خوشه که همگی در یک طرف از دیافراگم قرار دارند آسیب میرساند. دیافراگم عضله ای در بالای شکم و زیر ششها است که بخش بالا و پایین بدن را از هم جدا میکند. مرحله سوم این بیماری شامل تحت تأثیر قرار گرفتن غدد لنفاوی در هر دو طرف دیافراگم شده و مرحله چهارم شامل درگیر شدن سایر بافتها به جز غدد لنفاوی و طحال (مانند کبد و یا مغز استخوان) میباشد. افرادی که بیماری آنها علائم خاصی ندارد را در دسته A و بیمارانی که علائمی عمومی مانند تب و کاهش وزن را تجربه میکنند در دسته B طبقه بندی می شوند. درمان بیماری هوچکین چگونه است؟ درمان بیماری هوچکین معمولاً شامل پرتو درمانی، شیمی درمانی و یا هر دو میشود. نوع درمان به مرحله بیماری بستگی دارد.

پرتودرمانی: برای بیماران مرحله ۱ A (مرحله اول و بدون علائم کلی) ممکن است تنها درمان مورد نیاز، پرتو درمانی باشد. بیمار برای مدت شش تا هشت هفته به مراکز پرتو درمانی مراجعه کرده و به صورت سرپایی درمان می شود.

شیمی درمانی: در بیمارانی که بیماری آنها گسترش پیدا کرده و به خصوص آنهایی که با علائم هم مواجه هستند، مانند مراحل ۳ B یا مرحله ۴ مورد استفاده قرار می گیرد. این درمان معمولا به صورت سرپایی و هفتگی انجام شده و ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد. ممکن است شیمی درمانی باعث ریزش موهای بیمار شود اما جای نگرانی وجود ندارد. موهای فرد بعد از چند ماه دوباره رشد خواهند کرد. شیمی درمانی می تواند خود باعث بروز ناخوشی های دیگری شود که پزشکان با تجویز دارو ها از بروز این عوارض پیشگیری میکنند.

درمان سرطان غدد لنفاوی چگونه پایش میشود؟ اثربخشی درمان با توجه به کاهش علائم و یا کاهش اندازه غدد بزرگ شده پایش میشود. علاوه بر این ممکن است پزشک به صورت منظم برای شما انجام آزمایشهای تشخیصی را تجویز کند. انجام اسکن PET پس از هر دو دوره درمانی میتواند اطلاعات مفیدی را به پزشک بدهد، اگر این اسکن نشان دهد که درمان مؤثر نبوده است، ممکن است پزشک دوره درمان را فشرده تر کند. بیشتر بیماران به ۴ تا ۶ دوره ی درمانی نیاز پیدا میکنند. در این نوع سرطان، بیمار شانس بهبودی بالایی دارد، به خصوص اگر بیماری وی به موقع تشخیص داده شود. این بیماری ممکن است بعد از درمان موفقیت آمیز دوباره عود کند. در این دسته بیماران دوباره تمام مراحل تشخیص و درمانی بالا باید انجام شود. بیمارانی که دچار عود بیماری میشوند باز هم شانس درمان موفقیت آمیز را دارند با این تفاوت که ممکن است این بار به درمان فشرده تر و یا حتی پیوند سلول های بنیادی نیاز داشته باشند.