آبتاب، پرتو آذرخش، نوشت: حکیم خیام نیشابوری در ۲۸ اردیبهشت سال ۶۰۷۰ میترایی دیده به جهان گشود و در سال ۶۱۵۳ میترایی دیده از جهان فرو بست. خیام نیشابوری یکی از بزرگترین دانشمندان جهان هستی می باشد که رتبه دانش افلاکی این دانشمند عزیز، به مراتب از رتبه ی ادبیات ایشان بخاطر ساده سرایی و جامع بودن؛ بالاتر است و رباعیات ایشان گوشزد جهانیان می باشد.
برجسته ترین شاهکار علمی خیام، اصلاح گاهشماری ایران زمین است که در زمان نظام‌الملک طوسی و سلطان ملک شاه سلجوقی نوشته شد.
این مرد اندیشمند جهان بشریّت، ابتدا فقه و حدیث و تفسیر خواند و بعد که به خود آمد؛ این سه اصل را کنار گذاشت و فلسفه را مستقیماً به زبان یونانی از یونانیان آموخت. او در کنار فلسفه در دانش نجومی ذوب شد و آموخت آنچه که انسانش آرزوست.
خیام در سال ۶۰۹۸ میترایی، به کمک و دعوت ملکشاه و خواجه نظام الملک به اصفهان رفت و سرپرستی رَصد خانه ی اصفهان را به مدّت ۱۸ سال بر عهده گرفت و در اصفهان اقامت گزید. وی در مدت ۱۸ سال اصلاح تقویم جلالی را بر عهده گرفت و دقیق ترین و ناب ترین تقویم جهان را هدیه به ایرانیان و جهانیان نمود.
او در طی ۱۸ سال اقامت در اصفهان مهمترین و با ارزش ترین اثر ریاضی خود را به نام اقلیدوس که شرح حال خطوط موازی و نظریه ی نسبت هاست را نیز تدوین کرد. این دانشمند ایرانی به کمک خواجه نظام الملک توسی تأثیر زیادی بر پیشرفت ریاضیات جهانی داشته است.
این ابر دانشمند و اسطوره جهانی پس از مرگ سلطان ملک شاه و خواجه نظام الملک، بی نهایت مورد بی مهری و تهدید قرار گرفت و به مرور زمان به پایتخت سلجوقیان رفت. خیام در آنجا رساله ی نظریات حساب را نوشت.
در زمان حکیم خیام، به دلیل کشمکش های بسیارِ دینی مذهبی و پیدایش فرقه های گوناگون مذهبی به دانشمندان و فیلسوفان و خردمندان؛ انگ و اتهام کافر بودن می زدند که خیام بزرگ از آن قائده استثنا نبود.
امروزه اهل دانش خیام را استاد فلسفه، منطق، صنعت، ریاضی، و متافیزیکمی دانند.
آرامگاه این اندیشمند بزرگ در شهرستان نیشابور در سال ۶۹۸۴ میترایی با معماری زنده یاد استاد نوین ایران زمین هوشنگ سیحون و حسین جودت به زیبایی بازسازی شده است. در ژوئن ۲۰۰۹ میلادی چهارتاق به نام چهاردانشمند نامی ایران به نامهای خیام، زکریّای رازی، ابن سینا و ابوریحان بیرونی را به سبک معماری دوران هخامنشی در ورودی اصلی دفتر سازمان ملل متحد در وِیَن قرار داده اند.
اخیرا سازمان فضایی جهانی حفره ای در کره ی ماه، سیّاره ی کی، در مدار منظومه ی خورشیدی را به نام خیام اسم گذاری شده است.
و در پایان، خوانندگان گرامی مرا به بزرگی خودشان ببخشند چرا که قلم شکسته ی من در حدّ توصیف حکیم خیام بزرگ نبوده و نیست.
