پژوهشگر: مرتضی رجائی خراسانی
مبارزه با جرائم سازمان یافته و قاچاق سلاح گرم بسیار مهم است و نیاز است که سیستم کیفری و بخش های اجرای قانون بطور مؤثر وارد عمل شوند. در همین راستا لازم است تا شیوه های جدید قاچاق سلاح گرم و مسیرهای آن شناسایی شوند، لذا جهت تعیین ماهیت پیچیده قاچاق اسلحه نیاز به شواهد و داده های معتبر در سطح ملی و بین المللی داریم تا بتوانیم درک بهتری از این نوع جرائم داشته باشیم. اولین گام برای رویارویی با چالش سلاح های غیر قانونی، اجرای قانون کیفری می باشد که امری بسیار ضروری و مؤثر است. لازم به ذکر است که اسلحه غیر قانونی نه تنها میزان قتل را افزایش می دهد، بلکه قاچاقچیان مواد مخدر را نیز قوی تر می سازد. از طرف دیگر وجود سلاح های غیر قانونی میزان جرم و خشونت را علیه دختران و زنان افزایش می دهند.
نتایج یک مطالعه توسط دفتر جرم و مواد مخدر سازمان ملل، UNODC در مورد سلاح گرم نشان داد که قاچاق اسلحه جریان پویایی دارد و طبق کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان یافته، “تولید غیر قانونی و قاچاق سلاحهای گرم، قطعات و اجزای آنها و مهمات” ممنوع است. در همین راستا شناسایی مسیرهای مورد استفاده در قاچاق سلاحهای گرم بسیار مهم هستند. گاهی این مسیرها جدید و غیر قابل پیش بینی می باشند.
دفتر مبارزه با جرائم سازمان یافته سازمان ملل یک تحقیق جامع با همکاری ۱۶ کشور عضو انجام داد و توانست ماهیت فرا ملی قاچاق سلاح گرم و مسیرها والگوهای مورد استفاده قاچاقچیان را شناسایی کرده و اطلاعات مفیدی را در این ارتباط بدست آورد. بنابراین با پشتیبانی فنی UNODC ، یک رویکرد استاندارد از قالب های معمول قاچاق بدست آمد.
ده قاچاقچی عمده سلاح بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ عبارت بودند از: ایالات متحده آمریکا ۳۷%، روسیه ۲۷%، چین ۵%، اسرائیل ۲%، اوکراین ۳%، ایتالیا ۳%، اسپانیا ۳%، بریتانیا ۴%، فرانسه ۵%، آلمان ۵%، و سایر کشورها ۱۲%.
جالب است بدانید که جریان سلاح های با قدرت بالا از ایالات متحده به آمریکای لاتین و کارائیب، میزان خشونت در این مناطق را تشدید کرده و نفوذ آمریکا را در نیمکره غربی تضعیف کرده است. هرچند مجلس سنا آمریکا اقداماتی نظیر ممنوعیت حمل اسلحه و ممنوعیت خرید آنرا رد کرد، اما دولت اوباما هنوز هم می تواند به منظور کاهش در دسترس بودن سلاح های قاچاق و مهمات، اقدامات اجرایی مقتضی را بکار گیرد. با راه اندازی طرح مریدا در سال ۲۰۰۷، دولت های آمریکا و مکزیک به یک چارچوب مشترک جهت امنیت منطقه متعهد شدند. در این میان، ایالات متحده متعهد به تلاش جهت مبارزه با قاچاق سلاح و مهمات به مکزیک و جاهای دیگر در آمریکا شد و در همین راستا مبارزه را تشدید کرد.
دفتر جرم و مواد مخدر سازمان ملل گزارش می دهد که دسترسی آسان به سلاح گرم یک عامل عمده بر افزایش قتل در آمریکای لاتین و کارائیب است. میزان قتل مربوط به اسلحه در آمریکای لاتین ۳۰ درصد بیش از میانگین جهانی در سال ۲۰۱۰ است. بانک جهانی تخمین می زند که نرخ جرم در آمریکای لاتین ۸ درصد تولید ناخالص ملی است که برای «اجرای قانون»، «ایجاد امنیت» و «درمان پزشکی» هزینه می گردد، لذا باید مقررات سهل گیرانه که سبب تشدید قاچاق بین المللی می شود را برداشت و با اجرای قانون قوی به مبارزه قاچاق سلاح گرم رفت.
اسلحه های غیرقانونی کوچک بیشتر موجب افزایش خشونت و قتل می گردند، چراکه این سلاح ها کوچک بوده و به راحتی قابل حمل هستند و کار با آنها به حدی آسان است که حتی یک کودک نیز می تواند با عضلات کوچک خود از آن استفاده کند. توجه داشته باشید که در دسترس بودن سلاح، شریک جنایات جنگی است. «بان کی مون»، دبیر کل سازمان ملل متحد، گفت که در دسترس بودن اسلحه کوچک و سلاحهای سبک عامل بیش از ۲۵۰ درگیری در دهه گذشته بوده است، که منجر به بیش از ۵۰۰۰۰ مرگ در هر سال شده است. در این میان غیر نظامیان، از جمله کودکان؛ بیشتر متضرر شده اند. قاچاق سلاح، تحت مدیریت ضعیف دولت ها به «شورشیان»، «باندهای مواد مخدر»، «سازمان های جنایی»، «دزدان دریایی» و «گروه های تروریستی» اجازه می دهد تا قدرت خود را تقویت کنند. نماینده دولت عراق در سازمان ملل نیز اعلام کرد که وجود سلاح های قاچاق عامل کشتار انسانهای بی دفاع در خاور میانه بوده است.
منابع:
https://www.unodc.org/unodc/en/firearms-protocol/global-firearms-trafficking-study.html
