نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
اعمـال خشـونت علیـه کـودکان و یـا در واقـع همـان کـودک آزاری چیسـت؟ کـودک آزاری شـامل رفتارهایی اسـت کـه توسـط افـراد دیگـر، خصوصاً بزرگسـالان نسـبت بــه کــودکان انجــام میگیــرد و بــه نوعــی بــه سـلامت جسـمی و روانـی آنـان آسـیب می رسـاند. سوءاسـتفاده از کـودکان یعنـی اسـتفاده از آنـان در ارتبـاط بـا مـواد مخـدر، واداشـتن آنهـا بـه کارهـای دشـوار و سـوء اسـتفاده جنسـی بـه اشـکال مختلـف. بایـد بدانیـد کـه کـودکان به علـت ویژگیهایـی کـه از نظـر سـنی دارنـد، بسـیار آسـیب پذیرند و نیـاز بـه حمایـت و مراقبــت دارنــد؛ امــا گاهــی بزرگســالان بــه دلائل مختلـف بـه جـای حمایـت و مواظبـت از کـودکان، آنـان را مـورد آزار قـرار میدهنـد. کودکانـی کـه مـورد آزار قـرار میگیرنــد از شــکایت کــردن و بیــان آن میترســند. ایــن کــودکان بایــد هــر چــه ســریعتر تحــت مــداوا و پشــتیبانی خــاص قــرار گیرنــد، چراکــه هرقــدر آزار کــودک طولانی تــر باشــد، احتمــال بهبــود کامــل او کمتــر خواهــد شــد. از آنجــا کــه دوران کودکــی زمــان رشــد و شــکل گیــری شــخصیت کــودک اســت. هــر نــوع کــودک آزاری در ایــن ســالهای حســاس و مهــم، بــه رشــد و سلامت کـودک صدمـات جـدی وارد میکنـد. کـودکان آ زار دیــده در همــه جنبــه هــای رشــد اعــم از: جســمی، ذهنــی، روانــی و اجتماعــی بــا مشــکالت و نقائص فــراوان رو بــه رو خواهنــد شــد. بررســی ها نشــان میدهنــد کــه بســیاری از کودکانــی کــه در دوران کودکــی قربانــی آزار و بدرفتــاری بــوده انــد، خــود در بزرگســالی بــه آزار کــودکان پرداختــه انــد و ایــن بزرگتریــن زیــان کــودک آزاری اســت؛ چــون ســبب تــداوم آن مــی شــود. بــرای کاهـش کـودک آزاری اولویـت بـا «پیشـگیری» و «بالا بردن ســطح آگاهــی جامعــه» در ایــن زمینــه اســت.
هـر روزه، در هـر کشـور، کودکانـی اعـم از دختـر و پســر از اعمــال خشــونت رنــج میبرنــد. خشــونت علیــه کــودکان در همــه طبقــات یــک جامعــه بــا هــر میــزان تحصیــلات، درآمــد و همچنیــن خاســتگاه قومــی رخ میدهـد. گاه در یـک کشـور قوانیـن ملـی محکمـی علیـه کــودک آزاری وجــود نــدارد و گاه کــودک آزاری در شــیوه های فرهنگــی، اقتصــادی و اجتماعــی یــک جامعــه ریشـه دارد. اعمال خشـونت عواقـب بـدی بـر سـلامت جسـمی و روانـی کـودک بـه جـای میگـذارد، کــه طــی تحقیقــات بســیاری بــه اثبــات رســیده اند. طبـق گـزارش آژانـس کـودکان سـازمان ملل متحـد، ۲۰۱۴؛ در سراسـر جهـان از هـر ۱۰ کـودک دختـر یـک نفـر بـه عمـل جنسـی وادار شـده اسـت و ۶ کـودک از میـان ۱۰ کـودک توسـط والدیـن و یـا پرستارش مـورد ضـرب و شـتم بـه طـور متوالـی قـرار گرفته است. داده هـای ایــن گــزارش کــه از میــان ۱۹۰ کشــور جمــع آوری شــده اند، تصویــری از خشــونت جســمی و روحــی روزانــه در خانــه و در زمــان صلــح ارائــه میدهــد و نــه در خیابــان و یـا در طـول جنـگ!
دردنــاک اســت کــه بگوییــم، «جنـگ» تنهـا سـهم کوچکـی از خشـونت علیـه کـودکان را شــامل میشــود، هرچند بــا توجــه بــه تحقیقــات انجــام شــده همزمـان بـا شـروع درگیریهـا و بحـران در خانـه یـا یـک منطقــه خشــونت علیــه کــودکان افزایــش مییابــد. ایــن گــزارش بیــان میکنــد کــه اکثــر خشــونتهای اعمال شـده بـر روی کودکان توسـط سرپرسـتان، همسـالان و دوسـتان صمیمـی صـورت میگیـرد.
در سرتاسـر جهـان حـدود ۶ کـودک از میـان ۱۰ نفـر تحـت عناویـن انضباطـی توســط سرپرست آنهــا از جملــه: پــدر و مــادر، در معــرض تنبیــه بدنــی قــرار دارنــد. اشــکال شــدیدتر تنبیــه بدنــی بــه شــکل هــدف قــرار دادن ســر، گــوش یــا صــورت یــک کـودک بـوده اسـت کـه بارهـا و بارهـا تکـرار شـده اسـت. تقریبــاً یــک چهــارم دختــران در رده ســنی ۱۵ تــا ۱۹ ســال عنــوان کــرده انــد کــه هــر یــک از آنهــا نوعــی از خشـونت فیزیکـی را از سـنین ۱۵ سـالگی تجربـه کـرده انـد. در کشـورهای آفریقایـی ایـن اعمـال خشـونت هفتـاد درصــد توســط شــوهر صــورت گرفتــه اســت. طبــق ایــن گــزارش بنظــر میرســد کــه متأســفانه پذیــرش اجتماعــی گســترده ای در قبــال ایــن تنبیهــات وجــود دارد، چراکــه نیمــی از دختــران رده ســنی ۱۵ تــا ۱۹ ســاله بــر اســاس باورهــای غلــط در بســیاری مــوارد ایــن عمــل را موجــه میدانســتند.
در ایـن میـان کـودکان کار نیـز در معـرض خشـونت و آسـیب جـدی قـرار دارنـد و شـاید بتـوان گفت بـرای نجات آنهـا هیـچ راهـی جـز پایـان دادن فـوری بـه کارکـودکان نیسـت و در کنـار آن کمکهـای جهانـی بـرای سـاماندهی و ایجـاد سـاختارهای آموزشـی مناسـب بـرای ایـن کودکان اسـت. خشـونت علیـه کـودکان در محـل کار یـک چالـش جهانـی اسـت. بسـیاری از کـودکان حیـن کار مـورد سـوء اسـتفاده قـرار میگیرنـد و یـا خشـونت را تجربـه میکننـد و اغلــب در محیطهــای خطرناکــی مشــغول بــکار هســتند. یکـی از راههایـی کـه بتـوان بـا آن بـه کار کـودکان بــه علــل اقتصــادی و اجتماعــی پایــان داد، ارتقــاء ســطح آمـوزش و پـرورش و ایجـاد مشـاغل جایگزیـن میباشـد و همچنیـن بایسـتی در کنـار آن نگـرش یـک جامعه را نسـبت بــه کار کــودک تغییــر داد و رعایــت حقــوق کــودکان را در جامعــه ترویــج داد؛ البتــه نیــاز اســت تــا در چارچــوب قانـون کشـورها مجـازات هـای سـنگینی بـرای کارفرمایـان کــودکان در نظــر گرفتــه شــود و آمــوزش پایــه بــرای کـودکان اجبـاری گـردد.
و امــا جنــگ کــه صحنه هایــی دلخــراش از آزار و خشـونت علیـه کـودکان را بـه نمایـش میگـذارد. میتـوان از کــودکان خشــونت دیــده در فلســطین، عــراق، افغانســتان و اخیــراً یمــن نــام بــرد، ادامــه ناامنــی در بســیاری از مناطــق ایــن کشــورها تلفــات ســنگینی را بــه کــودکان وارد کــرده اســت. مشــکلات امنیتــی، عــدم توجـه بـه کـودکان، نبـود حاکمیـت قانـون و مشـکلات اقتصـادی سـبب شـده اسـت تـا ایـن رونـد همچنـان ادامـه یابــد و بخصــوص ســبب آســیب پذیــر شــدن بی دفــاع تریـن و بی پنـاه تریـن قشـر جامعـه یعنـی کـودکان شـود و براســتی بــه کدامیــن گنــاه!
بــا توجــه بــه اینکــه ســازمان ملــل متحــد در اعلامیه جهانـی حقـوق بشـر بـر رعایـت حقـوق ویـژه کـودکان و حمایــت از آنهــا تأکیــد کــرده اســت و بــا یــادآوری ایــن کــه بایــد کــودک را بــرای فــردای جامعــه آمــاده کــرد و او را مطابــق بــا ایــده آل هــای رعایــت شــده از طــرف ســازمان ملــل یعنــی آزادیخــواه، بــا شــخصیت، صلح جــو و بــا روحیــه ای دارای تفاهــم و همبســتگی تربیــت نمــود، ضــرورت توجــه بــه حمایــت ویــژه از کــودکان مطابــق مصوبــات بیــن المللــی مختلــف اهمیــت دارد، تــا بتــوان کـودک را در برابـر اشـکال مختلـف خشونت حفـظ نمـود و حقـوق کـودک را بـه رسـمیت شـناخت که ایـن امـر توجـه کشــورهای عضــو ســازمان ملــل و متعهــد بــه کنوانســیون حقـوق کـودک را می طلبـد. لازم بـه ذکـر اسـت کـه دیـن مبیـن اسـام نیـز توجـه ویـژه ای بـه کـودکان داشـته اسـت و آنــرا میتــوان در ســیره و ســنت پیامبــر اســام (ص) و امامــان معصــوم (ع) جســتجو کــرد.
