نویسنده: دکتر فاطمه مهسا کارآموزیان
سوء مصرف موادمخدر در میان نوجوانان میتواند تأثیر عمیقی بر روی زندگی آنها داشته باشــد. والدین، سرپرســتان و معلمان میتوانند با صحبت کردن در مورد عواقب ناشی از استفاده مواد مخدر به پیشگیری از اعتیاد در میان نوجوانان کمک کنند. این سؤال مطرح است که چرا نوجوانان مواد مخدر مصرف میکنند؟ باید پاسخ داد که عوامل مختلفی میتواننــد موجب ایجاد میل به مصرف مــوادمخدر در نوجوانان گردند که یکی از آنها احساس ناامنی در این رده سنی است. باید توجه داشت که نوجوانان اغلب نسبت به پیامدهای خطرناک مصرف موادمخدر آگاهی ندارند. عوامل خطر زا جهت ایجاد اعتیــاد و مصرف موادمخــدر در نوجوانان بطور معمول، عبارتند از:
- سابقه خانوا‌‌دگی مصرف مواد مخدر
- سابقه بیماری روانی و رفتاری در نوجوان، مانند: افسردگی، بیش فعالی و اضطراب
- رفتار پرخاشگرانه
- خاطرهای تلخ مانند: وقوع یک تصادف و یا قربانی بودن سوء استفاده جنسی بودن در گذشته
- اعتماد به نفس پایین و یا مهارتهای اجتماعی ضعیف
- احساس طرد‌‌شدگی اجتماعی
- عدم حمایت والدین یا سرپرستان
- رابطه با همسالانی که موادمخدر مصرف میکنند
- در دسترس بودن موادمخدر و اعتقاد بر اینکه مصرف آن خوشایند است.
در نظر داشته باشــید که این عوامل طی یک دوره زمانی میتوانند تغییر کنند و لازم است والدین آنها را مرتب در نظر داشته باشند.
عواقب منفی مصرف مواد مخدر در نوجوانان عبارتند از:
- اختلال در راندن وسیله نقلیه، که منجر به آسیب جانی برای خود و همراهانش می شود.
- فعالیت جنسی، نوجوانانی که دست به مصرف مواد مخدر میزنند؛ ممکن است به رفتارهای ناامن و پر خطر جنسی روی آورند.
- وابستگی به مواد مخدر
- عدم تمرکز: استفاده از مواد مخدر حافظه، انگیزه و توانایی یک نوجوان را تحت تأثیر قرار دهد.
- مشکلات جدی سلامت، به عنوان مثال: مصرف »اکستازی« میتواند باعث آسیب به کبد و نارسایی قلبی شود.
باید توجه داشــت که پیشگیری از اســتفاده مواد مخدر در میان جوانان میتواند، بسیار کارآمد باشد. البته، برنامه های پیشــگیری از مصرف مواد مخدر زمانی مؤثر واقع خواهند شد که پاسخگوی نیازهای جامعه باشند. اجرای چنین برنامه هایی مقرون به صرفه است، چراکه به ازای هر هزار تومان که صرف پیاده ســازی برنامه های پیشگیری از مصرف مواد مخدر در میان جوانان میشــود، میتوان تا ده برابر در هزینه های مبارزه و درمان صرفه جویی کرد. راهکارهایی در این زمینه ارائه شده اند، عبارتند از:
خانواد‌ه‌ها
شواهد نشان داده اند که برنامه آموزش مهارتهای خانواده، مؤثرترین راه برای جلوگیری از مصرف موادمخدر در کودکان و نوجوانان بوده است. این برنامه ها والدین را قادر میسازند تا با مهارت کافی در مقام سرپرست کودک، بر ارتباطات او نظارت کرده و محدودیتهای مناسب با سنش برای وی در نظر گرفته بگیرند.
مدارس
مدارس میتوانند زمینه ساز پیشگیری از مصرف مواد مخدر در کودکان و نوجوانان باشند. آنها با اســتفاده از برنامه های آموزشی مهارتهای زندگی شخصی و اجتماعی، مهارتهای ارتباطی، آموزش نحوه مقاومت در برابر مصــرف، و همچنین ارائه اطلاعات در مورد اثرات کوتاه مدت موادمخدر با برپایی جلساتی توســط معلمان آموزش دیده؛ میتوانند نقش مهمی در پیشگیری از مصرف موادمخدر ایفاء کنند.
محلهای کار
برای محلهای کار سیاســتهای خاصی در برابر سوء مصرف موادمخدر با ترویج سلامت کارکنان و کمک به افرادی که مشکل اعتیاد به مواد مخدر را دارند، توصیه شده است.
نظارت و ارزیابی
پزشــکان در این مرحله میتوانند جهت بهبود نظارت و ارزیابی برنامه های پیشــگیری از مصرف مواد مخدر، دستورالعملهای آموزشی و مفیدی ارائه دهند و اگر فرزند شما مبادرت به استفاده از موادمخدر کرده اســت، بهترین و مهمترین راه این است که با او درباره آثار سوء مصرف مواد مخدر صحبت کنید و به وی اجازه دهید تا هیجانات خود را تخلیه کند. دیدگاههای نوجوان خود را بدانید و با او صحبتهای طولانی مدت و خسته کننده نداشته باشید. به نظرات و سؤالات وی در مورد مصرف موادمخدر گوش دهید. از نوجوان خود بخواهید که نظرات خود را ابراز دارد تا اینکه سؤال بپرسد. در مورد دلایلی که نباید موادمخدر مصرف کرد، با او صحبت کنید. او را نترسانید. برای او توضیح دهید که چگونه مصرف مواد مخدر میتواند آینده او را ویران سازد. برنامه های تلویزیونی، رادیویی و یا موسیقی های مورد علاقه اش را برای پر کردن وقتش در نظر بگیرید. آماده بحث در مورد موادمخدر با او باشید. اگر شما موادمخدر مصرف نمی کنید، برایش توضیح دهید که دلیلتان چیست و اگر استفاده میکرده اید، تجربیات خود را با او به اشتراک بگذارید. با او درباره مقاومت در برابر فشار همسالان برای مصرف موادمخدر صحبت کنید. از صحبت کردن درباره موادمخدر با نوجوان خود نترسید. صحبت در مورد این موضوع، ایده مصرف را به ذهن او نمی آورد؛ بلکه آگاهی دادن به وی میتواند مسیر زندگی اش را از سقوط در باتلاق اعتیاد نجات دهد. نقطه نظرات او را در این زمینه بدانید و درک کنید، تا بفهمید که چه انتظاراتی باید از فرز‌‌ندتان داشته باشید. به امید روزی که شاهد کمترین سطح آسیب در جامعه باشیم.
