تصویر زیبای مهشاد یک‌و‌نیم‌ساله را مشاهده می کنید. این یوزپلنگ ماده پارک ملی توران به پاس زحمات مهشاد کریمی خبرنگار حوزه محیط زیست و از جان‌باختگان حادثه اتوبوس خبرنگاران، مهشاد گذاشته شده است.
دکتر حسین باخدا – استاد دانشگاه، متخصص کشاورزی
توسعه پایدار، به عنوان بزرگترین چالش کنونی بشر تلقی می شود و مفهومی مهم برای تمام افراد ساکن بر روی کره زمین می باشد که به معنای تأمین نیازهای نسل کنونی بدون به خطر انداختن منافع نسل آینده است. فاصله بین ساکنان شهر و طبیعت مادر، موجب شده است که اهمیت بوم شناختی درک نگردد و در نتیجه، نوعی دوگانگی بین آنها بروز کند. برای اینکه دوست دار محیط زیست باشیم، باید شناخت درستی از اصول اکوسیستم و کاربرد آنها برای ایجاد جامعه ای پایدار داشته باشیم.
پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):
در سال ۱۹۹۰، دیوید اور- استاد برجسته محیط زیست در کالج اوبرلین- و فریجوف کاپر-فیزیکدان-، اصطلاح سواد بوم شناسی را مطرح کردند که به معنای درک صحیح از ارتباط محیط زیست با سلامت انسان بود. طبق تعریف آنها، محافظت از اکوسیستم ها اصل اساسی برای اولویت بندی افکار و اعمال در جامعه پایدار است که از اهمیت زندگی در ظرفیت اکولوژیکی زمین آگاه می باشد. از آنجا که کشاورزی صنعتی نقش مهمی در تخریب اکوسیستم دارد، لذا سیستم غذایی صنعتی موجود مدل پایداری نیست. در این سیستم به موضوعات امنیت غذایی و سلامت ملی کمتر توجه می شود. از سوی دیگر، منجر به تخلیه مواد معدنی خاک شده و با آلودگی منابع طبیعی موجبات تخریب محیط زیست را فراهم می کند. بنابراین، برای برنامه ریزی صحیح نیاز است تا برنامه این سیستم غذایی بخشی از مدل زیست محیطی باشد.
از آنجا که تلفیق فناوری های پایدار با سیستم متریک موجب حفظ تعادل بین گزینه های اجتماعی، محیط زیستی و کشاورزی می شود، بنابراین؛ هوای پاک، ایجاد زیستگاه، ایجاد آرامش در محل سکونت، سلامت خاک که منجر به افزایش سلامت مواد غذایی می شود و جلوگیری از فرسایش آن، حفظ تنوع زیستی، تصفیه هوا، کاهش گرمایش زمین، و ایجاد ارتباط بین مردم و طبیعت؛ همگی از اولویتهای مهم یک سیستم غذایی پایدار هستند که برای ایجاد آن نیازمند راهکاری تلفیقی از تولید غذا و حفاظت از محیط زندگی در شهر داریم. شایان ذکر است که با افزایش ضرورت جهت تحقق سیستم پایدار غذایی بایستی به تدوین اهداف واقعی پرداخت. اولین و مهمترین گام، قراردادن افراد متعهد و توانمند در جایگاه صحیح می باشد که موجبات افزایش بهره وری را فراهم می کند. در این مسیر بایستی موانع را به درستی حذف کرد و دستاوردها را برجسته نمود. هرگز نباید روند حرکت را آهسته کرد، بلکه باید با سماجت تغییرات را ایجاد کرده و گزارش دهی انجام شود تا در نهایت، فرهنگ سازی صورت گیرد.
زمان آن رسیده است که طراحان کشاورزی شهری به عنوان عاملان تغییر برای تلفیق سیستم کشاورزی با سیستم شهری عمل کنند تا با فعالیتهای کشاورزی پایدار سلامت محیط زیست و افراد جامعه تأمین شود. متأسفانه با آنکه این سیستم طرفداران زیادی دارد، اما توسط سیاستگذاران به خوبی درک نشده است؛ امید است با سازمان دهی قانونی بتوان به رفع مشکلات پرداخت تا شاهد تحقق اقدامات اساسی در این زمینه باشیم.
آنطور که خبرگزاری دانشجو گزارش داده، سد چمشیر علی رغم مخالفت‌های مکرر مسئولین سازمان محیط زیست و دیگر مسئولین کشوری آبگیری شد!
به گزارش آبتاب، ساخت این سد بر روی رودخانه زهره از سال ۱۳۸۹ آغاز شده است اما از سال گذشته هشدار‌های بسیاری از سوی فعالین محیط زیستی و سازمان حفاظت از محیط زیست نسبت به مخاطرات آبگیری این سد داده شده بود.
پیگیری‌ها حاکی از این است که سد چمشیر امروز صبح آبگیری شده است.
همچنین محمد درویش، فعال محیط زیستی با انتشار تصویری از آبگیری سد چمشیر در توییتر خود نوشت: آقای سلاجقه در حالیکه صبح امروز شما مشغول تکذیب آبگیری سد چمشیر در رسانه رسمی دولت بودید، یک از محیط‌بان‌های شما این عکس را برایم فرستاد! درها را باز کنید و اجازه دهید واقعیت‌ها فاش شود اگر صادق هستید.
منبع: انتخاب
دکتر حسین باخدا – استاد دانشگاه، متخصص کشاورزی
اتلاف مواد غذایی در طول چرخه عمر محصول، از مزرعه تا توزیع – خرده فروشی تا مصرف- به دلائل زیادی اعم از کپک زدن، دما و رطوبت نامناسب، دور ریز مواد غذایی ناشی از پخت و پز به طور عمدی یا سهوی رخ می دهد. به طور کلی، باید گفت که “ضایعات” مواد غذایی به بخشی از مواد غذایی اطلاق می شود که برای مصرف مناسب هستند؛ اما آگاهانه در مراحل خرده فروشی یا مصرف دور ریخته می شوند. بعبارتی دیگر، “هدر رفت” مواد غذایی قبل از رسیدن غذا به دست مصرف کننده بعلت ایجاد مشکلات متعددی در مراحل تولید، ذخیره سازی، فرآوری و توزیع صورت می گیرد. شایان ذکر است که اتلاف مواد غذایی اثرات گسترده ای در سطح ملی و بین المللی دارد. بر اساس آمارهای فائو، در ایالات متحده، تا ۴۰٪ از کل مواد غذایی تولید شده خورده نمی شوند؛ بر همین اساس تخمین زده شده است که کاهش ضایعات غذایی سالیانه تا ۱۵ درصد می تواند بیش از ۲۵ میلیون آمریکایی را سیر کند. همچنین، در سرتاسر جهان، یک سوم مواد غذایی تولید شده به صورت دست نخورده، دور ریخته می شوند که این امر منجر به آلودگی محیط زیست می شود، زیرا از تجزیه ضایعات مواد غذایی گاز متان که یک گاز گلخانه ای است تولید شده و افزایش میزان این گاز منجر به گرمایش کره زمین می شود؛ لذا نیاز است تا با مدیریت بهینه انرژی و منابع از اتلاف مواد غذایی جلوگیری کرد، و از سوی دیگر هم با اهداء مواد غذایی دست نخورده و سالم به رفع معضل گرسنگی در جامعه کمک کرد. در واقع، کاهش اتلاف مواد غذایی ابتکاری کلیدی در دستیابی به آینده غذایی پایدار در سطح جهانی است.
پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):
در ۴ ژوئن ۲۰۱۳، وزارت کشاورزی و آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، چالش زباله های غذایی را راه اندازی کردند و از نهادهای زیر مجموعه زنجیره غذایی شامل کشاورزان، تولیدکنندگان محصولات غذایی، صاحبان فروشگاه های مواد غذایی، رستوران ها، دانشگاه ها، و مدارس دعوت کردند تا در اجرای آن مشارکت کنند. اهداف این چالش؛ بهبود روش‌های توسعه تولیدات غذایی، ذخیره‌سازی، خرید/سفارش، بازاریابی، برچسب‌گذاری و روش‌های پخت، و بازیافت ضایعات مواد غذایی برای تغذیه حیوانات یا تولید کمپوست، انرژی زیستی و کودهای طبیعی بود. در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵، هر دو نهاد، خواستار کاهش ۵۰ درصدی اتلاف مواد غذایی تا سال ۲۰۳۰ برای بهبود امنیت غذایی و حفظ منابع طبیعی شدند و برای اولین بار دستیابی به آن را یک هدف ملی اعلام کردند. در همین راستا، دستورالعمل هایی در مورد چگونگی کاهش ضایعات در سراسر زنجیره تولید مواد غذایی ارائه داده شد که شامل کاهش حجم غذای تولید شده، اهدای غذای مازاد بر مصرف به افراد نیازمند با کمک شبکه های اجتماعی، تغذیه حیوانات، اهدای روغن مصرف شده برای تولید سوخت بیودیزل، کمپوست سازی و در نهایت؛ دفن زباله یا سوزاندن آن به عنوان آخرین راه حل برای دفع ضایعات مواد غذایی بود.
لازم به یادآوری است که طبق آمارهای فائو، سال ۲۰۱۹، حجم اتلاف غذای ایرانیان ۳۵ میلیون تن در سال است که این مقدار معادل سالیانه ۱۵ میلیارد دلار برآورد می شود. بیشترین میزان هدردهی غذایی ایرانی ها مربوط به گروه نان، میوه، سبزی و برنج است که این حجم از ضایعات غذایی معادل اتلافات غذایی ۱۰ کشور اروپایی و ۷ برابر کشور فرانسه است. بنابراین نیاز است تا به این مهم توجه کرده و با ارائه راهکارهای مناسب در بخش های مختلف زنجیره تأمین و توزیع مواد غذایی در سطح ملی و محلی، علاوه بر کاهش اتلاف مواد غذایی؛ از پیامدهای منفی حاصل از آن نظیر آلودگی های زیست محیطی جلوگیری کرد.
پل نیومن، رئیس مشترک ارزیابی علمی گفت: در استراتوسفر فوقانی و در سوراخ اوزن، ما شاهد بهبود اوضاع هستیم.
بر اساس گزارشی که روز دوشنبه در همایش انجمن هواشناسی آمریکا در دنور ارائه شد، پیشرفت کند است. در این گزارش آمده است که میانگین جهانی اوزن در ارتفاع ۱۸ مایلی (۳۰ کیلومتری) در جو تا سال ۲۰۴۰ به سطح قبل از نازک شدن سال ۱۹۸۰ باز نمی‌گردد؛ و تا سال ۲۰۴۵ در قطب شمال به حالت عادی باز نخواهد گشت.
در این گزارش آمده است که قطب جنوب، جایی که اوزن آنقدر نازک است که یک حفره غول‌پیکر در لایه آن وجود دارد، تا سال ۲۰۶۶ به طور کامل رفع نخواهد شد.
دانشمندان و حامیان محیط زیست در سرتاسر جهان مدت‌هاست که از تلاش‌ها برای التیام حفره اوزون – ناشی از توافقنامه ۱۹۸۷ به نام پروتکل مونترال که دسته‌ای از مواد شیمیایی را که اغلب در مبرد‌ها و ذرات معلق در هوا استفاده می‌شوند ممنوع می‌کند – به عنوان یکی از بزرگترین پیروزی‌های اکولوژیکی برای بشریت ستایش کرده‌اند.
ایلنا: هرساله با ورود پرندگان مهاجر بازار فروش پرندگان در مازندران داغ می شود و متاسفانه تعدادی از این پرندگان اسیر دام های صیادان شده و با شکار از بین می روند و امسال در حرکتی مناسب از سوی محیط زیست بازار اصلی فروش پرندگان در فریدونکنار تعطیل شد.
عطاءالله کاویان اظهار کرد: محیط زیست متعلق به همه است و همه باید در نگهداری محیط زیست و جاندارانش تلاش کنند و حفاظت از آن وظیفه همگانی است و همه باید دغدغه حفظ محیط زیست داشته باشند.
وی با اشاره به برقرار بودن بازار فروش پرندگان در فریدونکنار در طی سالیان متمادی افزود: امسال در یک اتفاق خوب و با پیگیری‌های انجام شده بازار اصلی فریدونکنار به عنوان اصلی ترین بازار فروش پرندگان مازندران تعطیل شد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: با تعطیلی بازار فروش پرندگان در فریدونکنار، اصلی ترین محل عرضه اصلی پرندگان زنده و کشتار در مازندران تعطیل و به فروش پرندگان پایان داده شد.
کاویان افزود: در طول سالیان گذشته با وجود ممنوع بودن صید و شکار، فعالیت بازار فروش پرندگان فریدونکنار به صورت غیرقانونی انجام‌می شد و هزاران بال پرنده در این بازار عرضه می شد که به تمامی این خرید و فروش ها پایان داده شد تا پرندگان از زندگی طبیعی خود به طور کامل برخوردار باشند.
وی با اعلام اینکه با تعطیلی بازار پرندگان فریدونکنار، خرید و فروش پرندگان تا حد بسیار بالایی کم شد، خاطر نشان کرد: گشت و پایش به صورت جدی در دستور کار است و امیدواریم با استمرار این طرح، برای همیشه جلوی قاچاق پرندگان را گرفته شده و به خرید و فروش پرندگان پایان داده شود.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت: در همین‌مدت و با پایش و رصدهای انجام شده، باندهای قاچاق کشف و پرندگان کشف شده در تالاب میانکاله رهاسازی شد.
پاییز خشک امسال که در ادامه سال آبی کم‌بارش قبلی نمود پیدا کرد، شرایط ذخایر آبی سدهای پنجگانه تهران را به عنوان منابع اصلی تأمین آب این کلانشهر در وضعیت ناپایدار قرار داد.
از ابتدای سال آبی جاری تا نیمه دی‌ماه، ۴۳.۳ میلی‌متر بارش در تهران ثبت شده که این میزان در سال گذشته ۷۵ میلی‌متر بوده است؛ بر این اساس میزان بارش‌ها نسبت به سال آبی قبل آن ۴۲ درصد و نسبت به بلندمدت ۵۱.۵ درصد کاهش یافته است.
درحال حاضر، از مجموع ظرفیت ۱۸۸۸ میلیون متر مکعبی پنج سد تامین کننده آب شرب استان تهران، ۲۶۴ میلیون متر مکعب آب پشت سدها ذخیره شده و بیانگر این است که تنها حدود ۱۴ درصد از ظرفیت کلی سدهای پنجگانه تامین کننده آب استان تهران پر است.
وضعیت فعلی ذخایر آبی سدهای تهران (برحسب میلیون مترمکعب) در جدول زیر نشان داده شده است.
در حال حاضر میزان ذخایر سدهای پنجگانه تامین کننده آب استان تهران ۲۶۴ میلیون مترمکعب است که این رقم در روز مشابه سال گذشته حدود ۳۴۲ میلیون مترمکعب بوده و بر این اساس، حجم آب سدهای استان تهران ۲۳ درصد نسبت به روز مشابه سال گذشته کاهش یافته است.
به گزارش آبتاب، طبق گزارش استاد حسن اشرف گنجویی و با توجه به تحقیقات گسترده ایشان راهکارهای تأمین آب، خصوصاً آب شرب در استان کرمان به شرح ذیل پیشنهاد شده است.
１-بند انحرافی بتنی درختنگوئیه
جمع بندی دلایل تخریب بند انحرافی بتنی اجرا شده توسط سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان در درختنگوئیه شهداد بر روی رودخانه فصلی درختنگوئیه، به دنبال آن ناکارآمد شدن سیستم سنتی آبگیری کشاورزان شهدادی و مواجه شدن با اختلاف ارتفاع بستر رودخانه با کانال انتقال آب، انجام خاکریزی از رسوبات رودخانه برای مهار آب پایه یا دائمی از زهکش طبیعی حوزه آبریز رودخانه کوهپایه (درختنگوئیه) و تخریب خاکریز پس از هر بار وقوع سیلاب و بازسازی مجدد خاکریزبه وسیله لودر یا بولدوزر، همزمان تلفات آبی در طول چند شبانه روز، ارزیابی کارشناسی منطقه تخریب شده برای شناسایی مکان جدید احداث بند انحرافی با دو منظور مهار آب پایه کامل و انتقال به شهداد جهت تأمین آب کشاورزی و یا هماهنگی با کشاورزان برای اختصاص بخشی از آب بند برای تأمین آب شرب شهداد را می طلبد. بررسی های کارشناسی انجام شده از حوزه آبریز، مسیر رودخانه، جنس رسوبات رودخانه ای، ریزش های جوی، جریانات سیلابی نشان می دهد که میتوان تا دویست لیتر در ثانیه افزایش آبدهی نسبت به آب موجود را تأمین و تضمین نمود. نیز با مهار سی درصد سیلابها، از آنجائیکه این منطقه در شیب مناسب نسبت به منطقه شهداد واقع شده، و هدایت آب به سیستم پخش سیلابهائی که از کارآئی علمی و کارشناسی برخوردار باشند، آبدهی کلیه قنوات شهداد که اغلب مادر چاه ها و بخش تران آنها در این دامنه واقع شده به میزان چشمگیری افزایش می یابد.
۲-بند انحرافی سنگ و سیمانی درختنگوئیه
بازنگری مجدد بند انحرافی سنگ سیمانی احداث شده بر روی رودخانه درختنگوئیه در فاصله پنج کیلومتری بند انحرافی بتنی مطروحه در بند ۱ که توسط شرکت سهامی آب منطقه ای استان مطالعه و احداث شده، با توجه به کارآئی کم و یا بسیار محدود آن، افزایش ارتفاع بند و بازسازی کلی سیستم پخش سیلاب برای مهار و انتقال بخش بیشتری از سیلابهائی که از حوزه آبریز درختنگوئیه به کویر لوت منتهی می شوند. با توجه به گسترده بودن مناطق کوهستانی و بالا بودن دبیهای سیلابی، مهار سیلابها در طول مسیر رودخانه و هدایت به پخش سیلابها برای تغذیه مصنوعی و افزایش آبدهی همه قنواتی که با ابتکار استادکاران فهیم و توانمند شهدادی قرنها قبل احداث شده اند. توسعه کشاورزی اراضی مستعد چنین منطقه ای امکانپذیر و اشتغالزائی همراه با کار و تولید کشاورزی هماهنگ می گردد.
۳- بند انحرافی بتنی اندوهجرد
عدم دقت در گزینه یابی برای بند انحرافی بتنی اندوهجرد و انتخاب محلی در عریض ترین بخش رودخانه فصلی در فاصله پنج کیلومتری اندوهجرد توسط وزارت نیرو و احداث بندی بتنی پرهزینه ای که از شروع بهره برداری با تخریب کانال انتقال آب، از کار افتادن لوله های انتقال آب، عدم کارآئی برای جمع آوری زه آبهای بستر رودخانه به دلیل داشتن پی و تکیه گاههای با رسوبات رودخانه ای درشت دانه و فرار آب مواجه بوده است. در حال حاضر بصورت صد درصد از مدار تأمین آب خارج و و سیله ای برای افزایش تلفات آبی از آب پایه یا دائمی حوزه آبریز رودخانه فصلی اندوهجرد با وسعت پانصد و هفتاد کیلومتر مربع شده است. نیز برخلاف توان بندهای انحرافی در مهار زه آبها و آب پایه و هدایت به محل مصرف و در کنار آن هدایت سیلابها و انتقال به سیستم های پخش سیلاب، این بند در محلی اجرا شده که خاصیت انتقال سیلابها به پخش سیلاب را نداشته، و در طراحی و اجرا لحاظ نشده است. شرایط ویژه اندوهجرد، تکاب، گودیز با داشتن قنوات و چشمه سارهای عدیده حکم می کند که گزینه ای در دره سنگی مشرف به اندوهجرد و در فاصله هفت الی هشت کیلومتری معین و با توجه به سنگی بودن محل، بند انحرافی بتنی احداث گردد. بطوریکه در وهله اول مجموعه زه آبها و یا آب پایه حوزه آبریز که از خط العقر رودخانه فصلی اندوهجرد عبور می نماید، ذخیره و در وهله دوم بخشی از سیلابها را به منطقه مشرف به اندوهجرد که از شیبی مناسب برخوردار بوده و با نفوذ آب کلیه قنوات کهن منطقه که در حال حاضر هم آبدار هستند تغذیه نماید. در صورت انجام صحیح و کارشناسی شده در شناسایی و اجرای طرح جدید، آبدهی پایه یا دائمی اندوهجرد را می توان از پنجاه لیتر فعلی به سیصد لیتر در ثانیه افزایش داد. تأثیر ناشی از انحراف سیلابها به پخش سیلابهای مشرف به اندوهجرد، آبدهی کلیه قنوات منطقه را دوبرابر می نماید. اندوهجرد با داشتن اراضی مستعد برای باغهای مرکبات، خرما و انواع کشت و کارهای درآمد زا معروف و در فاصله ده کیلومتری کویر لوت واقع شده است. مهار زه آبها و سیلابها با ساختمان بندانحرافی سرانجام با توجه به شیب هیدرولیکی باز هم به کویر لوت منتهی می شوند. در این ارتباطات می توانیم از اندوهجرد و یا شهداد بهشتی بسازیم که در آن بیکاری ریشه کن و جزو کانونهای گردشگری جهانی قرار گیرند.
۴-سد خاکی طبیعی کشیتوئیه
دره کشیتوئیه مشرف به چهار فرسخ که زیر حوزه آبریزی است، که به رودخانه چهارفرسخ می پیوندد و به سرعت به کویر منتهی می شوند. با ریزش های جانبی طرفین دره سد خاکی طبیعی احداث شده، قدمت این سد بیش از یک دهه است، در مخزن آن آب سیلابها جمع آوری شده و سیمائی ایجاد نموده، که وسیله برنامه ریزی کوهنوردان برای بازدید است. مطالعه، ارزیابی و پیدا کردن راهکارهای اجرائی برای تبدیل نمودن این سد طبیعی به سدی که از آن بتوان پس از ذخیره سازی آب برای کشاورزی و راه اندازی نخلستانها و باغهای مرکبات بهره برداری نمود.
۵- فوسک کرمان
با داشتن موقعیت ویژه زمین شناسی و احاطه شدن از کوهستانهای مرتفع منطقه ای ارزشمند، و یکی از کانونهای تأمین آب پایدار برای شهر کرمان می باشد. ولی در حال حاضر کلیه زه آبها و یا آب پایه این منطقه و نیز سیلابهای فصلی آن از مسیرهای کوهستانی طی طریق نموده و به رودخانه درختنگوئیه و از آنجا به کویر لوت منتهی می گردند. بازیدهای صحرائی انجام شده از این زیر حوزه آبریز نشان می دهد که در پایانه شیب دامنه های کوهستانی فوسک دریاچه کوچکی در محل پشته ناگهانی وجود دارد که آب پایه را در خود ذخیره و سرریز آن متوجه رودخانه درختنگوئیه می گردد. این محل استعداد ساختمان سد بتنی را دارد، تا کلیه آبهای پایه و سیلابهای فصلی را در آن ذخیره و برای تأمین آب شرب مورد بهره برداری قرار گیرد. از استعدادهای منحصر به فرد این منطقه احداث قنات کوه در کوهستانهای آن می باشد، جنس مصالح آنها، نوع ریزش های جوی که اغلب به صورت برف می باشند و نفوذ آنها به جسم کوهستان را تا حدودی در تونل احداث شده مهار و برای تأمین آب شرب پایدار برای شهر کرمان لحاظ نمود. با توجه به نکات فوق الذکر تا دویست لیتر در ثانیه می توانیم آب قابل شرب از منطقه فوسک استحصال نمائیم.
۶- دهنه غار
زیر حوزه آبریزی است با وسعت بیش از دویست کیلومتر مربع به فرم نعل اسبی و سراسر رودخانه فصلی دهنه غار را کوهستانهای مرتفع احاطه نموده اند. ریزش های جوی آنها عمدتاً بصورت برف می باشد، آب پایه یا دائمی این زیر حوزه آبریز بیش از دویست لیتر در ثانیه در حال حاضر است. با احداث بند سنگ و سیمانی در محل مزارشاه یا امامزاده ابراهیم ادهم می توان تا سیصد لیتر در ثانیه آب پایه را برای تأمین آب شرب پس از برنامه ریزی و یا سیاستگزاری به شهر راور و یا شهداد و توابع و یا شهر کرمان منتقل نمود. تاکنون وزارت نیرو برای قابلیت بهره برداری این پتانسیل آبی طرحی اجرا ننموده است. با توجه به بازدیدهای صحرائی عدیده از این زیر حوزه آبریز در محل آبراهه ها و یا رودخانه های فرعی که تشکیل رودخانه فصلی دهنه غار را می دهند. دهها مورد گزینه مناسب برای ساختمان سدهای خاکی با ارتفاع زیر سی متر و جود دارد که می توان با اجرای این قبیل طرح های ذخیره سازی و مهار بخشی ازسیلابهای فصلی، مجموعه اراضی این منطقه را زیر کشت باغکاری خصوصاً گردو برده و برای همه روستائیانی که ساکنین این منطقه بوده و مهاجرت کرده اند،اشتغال همراه با تولید راه اندازی نمود.
۷- دره نسکی
دره نسکی حد فاصله گلباف و روستای نسک می باشد. طول این دره بیش از دوازده کیلومتر است، دره نسکی زیر حوزه آبریزی از حوزه آبریز رودخانه فصلی شترکش است. آب پایه آن بالا و به بیش از دویست لیتر در ثانیه می رسد. روستای نسک در منتهی الیه دره از این آب استفاده می نماید. ولی در حد ده الی پانزده لیتر در ثانیه وسیله کانالی سراسر خاکی پس از عبور از مسیر شن و ماسه ای به روستا می رسد. وزارت جهاد کشاورزی برای انتقال صد در صد آب پایه یا دائمی این زیر حوزه آبریز به نسک طرح لوله گذاری در دره که در مبدا آن چند استخر بعنوان آشغالگیر ساخته بود اجرا نمود. متأسفانه برای دو هفته ای که همه آب پایه به روستا می رسید روستائیان را ذوق زده کرد، ولی پس از دو هفته به علت غیر فنی بودن طرح با تزریق رسوبات رودخانه ای به لوله گذاری عمق دو متری بستر رودخانه برای همیشه طرح مدفون شده و به ذوق و شوق ساکنین نسک پایان داد.
از آن به بعد حتی برای روشن شدن دلایل تخریب و مدفون شدن طرح هم کسی پیگری نکرد. با برنامه ریزی صحیح می توان با احداث بند انحرافی کارشناسی شده در حد دویست لیتر در ثانیه آب پایه را مهار نموده و همزمان با انحراف سیلابها و احداث سیستم پخش سیلاب کلیه اراضی مشرف به کویر لوت را که قابلیت تولید مرکبات ، نخیلات و هر نوع کشت و زراعتی را دارند رونق بخشید.
۸- دره زمان آباد گلباف
این دره قابلیت احداث سد خاکی با ارتفاع زیر سی متر برای ذخیره سازی بخشی از سیلابهای فصلی بعنوان پشتوانه تامین آب کشاورزی و شرب گلباف، فندقاع را دارد.
۹- دره حرمک
دره حرمک مشرف به کویر لوت بوده و استعداد ساختمان سد خاکی با ارتفاع زیر سی متر برای ذخیره سازی بخشی از سیلابها و تغذیه مصنوعی قنوات حرمک را دارد.
۱۰- دره مورگن
دره مورگن در فاصله بیست کیلومتری شهر کرمان که از پنجاه سال قبل آب قنوات این دره برای تأمین آب شرب از هفت چنار وسیله لوله به شهر کرمان منتقل می شده اند. بتدریج با بی توجهی مدیریت آب و فاضلاب وقت قنوات یکی پس از دیگری کم آب و مجموعه آبدهی آنها از سیصد لیتر در ثانیه به چهل لیتر در ثانیه تقلیل یافته. از آنجائیکه این قنوات نه تنها قابلیت افزایش آبدهی اولیه بلکه توان تولید آب بیشتر یا توسعه را دارند، می توان با بازسازی و توسعه آنها تا پانصد لیتر در ثانیه آبدهی آنها را افزایش داد.با حُسن توجه مدیریت جدید آب و فاضلاب برای انجام این طرح چشم انداز روشنی وجود دارد.
۱۱- دره بندر والی آباد
شرکت آب و فاضلاب استان کرمان با داشتن اجاره نامه از قنات عباس آباد در صورت احیاء و بازسازی و توسعه آن قادر به استحصال تا یکصد لیتر در ثانیه آب می باشد.هماهنگی با مالکان و حق آبه بران سایر قنوات موجود در این دره برای احیاء و بازسازی و توسعه آنها و در کنار آن سهیم شدن از قنوات احیاء شده،می توان برای پانصد لیتر در ثانیه آب را برای تامین آب شرب شهر کرمان برنامه ریزی نمود.
۱۲- رشته کوه های جوپار
مادر چاه تمامی قنواتی که قرنها قبل آب به شهر کرمان منتقل می نمودند در دامنه رشته کوههای جوپار قرار دارند، همه این دسته از قنوات در بخش مادر چاه وتران قنات آبدار ولی بواسطه پیشی گرفتن صنعت چاه و چاه زنی با پر کردن چاه های میله ای بخش خشکان قنوات از مدار خارج شده اند. تمامی مادر چاهها شناسایی شده و قابلیت بازسازی و توسعه منطبق بر طرح تامین آب شرب به روش قنات کوه (بید انجیر) را دارند.به عبارت بهتر بطور میانگین از هر مادر چاه موجود با اجرای طرح می توان تا یکصد لیتر در ثانیه آب قابل شرب استحصال نمود.یا همچون قنات گهر ریز جوپار می توانیم تا ده مورد و یا بیشتر در دامنه رشته کوههای جوپار با قنات کوه چشمه سارها درون کوهستان را مهار و برای تامین آب شرب شهر کرمان تا یک هزار لیتر در ثانیه آب تامین نمائیم.
۱۳- سد خاکی گیتری
سد خاکی گیتری با ارتفاع بیش از سی متر برای تامین آب کشاورزی در دره گیتری یا کاروانگاه کوهبنان اجرا و از زمان پایان اتمام عملیات اجرائی تاکنون آبگیری نشده است. برای ساختمان این سد ، پرده آببند، کالورت، سرریز نیلوفری، سرریز از نوع کانال روباز دیده و اجرا شده است. پس از سالها از پایین دست به فرمانداری کوهبنان گزارش نمودند که درتپه های پائین دست آثار چشمه و نم آب بروز نموده، به عبارت بهتر علت اینکه آب در دریاچه ذخیره نمی شود فرار آب از زیر سد می باشد. این مسئله تا این تاریخ از طرف وزارت جهاد کشاورزی مجری طرح پیگیری و برای برطرف نمودن آن چاره اندیشی نشده و این پروژه بی خاصیت مانده است.
۱۴- احمد آباد دئفه
مناطق کوهستانی پاقلعه شهرستان رفسنجان سر منشاء راه اندازی سیلابهای فصلی پس از وقوع هر بارندگی در منطقه می باشند. این سیلابها همیشه سبب بروز خسارت و ویرانی برای پلهای جاده ارتباطی رفسنجان-انار، منازل مسکونی احمد آباد دئفه و کوثر ریز، باغهای پسته منطقه بوده و هستند. در مناطق کوهستانی گزینه های مناسب برای ذخیره سازی بخشی از سیلابها جهت شکستن سرعت و کاهش دبی سیلابها وجود دارد. در دهه هفتاد شخصاً این گزینه ها را شناسایی و از طریق آب منطقه ای پیگیری نمودم که متأسفانه ترتیب اثر داده نشد. بعداً در دامنه این مناطق کوهستانی خاکریزهائی تحت عنوان آبخیزداری اجرا شد که به علت ضعف ساختمانی و غیر مهندسی بودن آنها طعمه سیلابها شدند. تداوم این بی تفاوتیها در سال ۱۴۰۱ سیلابها به شکلی به احمد آباد دئفه و کوثر ریز خسارت وارد نمودند که جبران آنها غیر ممکن می باشد. بازبینی طرح های سد خاکی زیر سی متر پیشنهادی و ذخیره سازی بخشی از سیلابها تنها راه پیشگیری و خاتمه بخشیدن به خسارت ناشی از سیلابها مناطق کوهستانی می باشد. نیز ذخیره سازی آب در محل گزینه های شناسایی شده، راهکاری برای تأمین آب شرب رفسنجان خواهد شد.
۱۵- پوزه خون سیرجان
طرح سد بندی حسن آبادبویه به طول ۲۸ کیلومتر و در چهار ردیف هفت کیلومتری برای مهار آبهای سطحی و سیلابها و جلوگیری از خسارت و خرابی درست قبل از افتتاح با اولین سیلاب بکلی ویران شد.وزارت جهاد کشاورزی حتی حاضر به پیگری و بازسازی طرح نشد و تمامی سرمایه بیت المال برباد رفت.
۱۶- تأمین آب شرب به روش قنات کوه (بیدانجیر)
تحقیقات گسترده بر روی بیش از پنجاه درصد قنوات استان (۳۰۰۰ رشته قنات) نشان می دهد که به علت محدودیت امکانات و شرایط زمان و نیاز به تأمین آبی که نیاکانمان داشته اند، پس از بخش تران قنات بخش خشکان را طراحی و اجرا می نمودند، تا بتوانند بدینوسیله آب را به سطح زمین منتقل نمایند. در حالیکه فن و تکنولوژی زمان حال خصوصاً در مناطق بسیار گسترده کوهستانی استان کرمان تنها با شناسائی دقیق گزینه مناسب می توان با حفر کوره با تونلی افقی به دل کوهستان آب چشمه سارهای درون کوهستان را جمع آوری و برای تأمین آب شرب مورد استفاده و بهره برداری شهرها، روستاها قرار داد. این طرح در حال حاضر مراحل پیش رشد خود را در پارک علم و فن آوری استان کرمان طی نموده و وارد مرحله رشد شده است. جمع آوری تجارب کارشناسی و اجرائی، تأمین آب شرب آینده جهان را تنها بدین شکل مورد تائید و تضمین قرار می دهد.
۱۷- طرح های مسئله دار
بازدیدهای صحرائی مستمر از طرح های بند انحرافی و یا زیرگذرهای احداث شده در زیر بستر رودخانه های فصلی اثبات نموده که بندهای انحرافی ساخته شده از ناحیه پی و تکیه گاهها به سنگ بستر دوخته نشده و پس از اجرا، قبل از اینکه زه آبهای بستر رودخانه را جمع آوری و به مخزن تأمین آب شرب هدایت شوند، از زیر بند فرار آب نموده و در منطقه کمبود آب شرب را ایجاد می نمایند. بطور مثال، گردودرکا در رابر، بازسازی این قبیل طرح ها در سراسر استان می تواند به میزان چشمگیری تأمین آب شرب را سبب گردد. نیز زیرگذرها زمانی می توانند کارآئی داشته باشند که نوسانات سطح زه آبها در تابستان یا اوج کمبود آب شرب ارزیابی و تعیین عمق شوند.
۱۸- قنوات
تحقیقات و بازیدهای میدانی از قنوات طرف قرارداد آب و فاضلاب ثابت نموده که همه این دسته از قنوات قابلیت احیاء و بازسای و توسعه را دارند. میتوان با انجام امور نظارت شده برای تأمین آب شرب ساکنین مجاور اقدام نمود.
۱۹- مهار آبهای سطحی
با توجه به وسعت استان کرمان، پدیده خسارت و ویرانی ناشی از سیلابها بعد از هر بارندگی و شرایط سیلابی، نیاز به تأمین آب در سراسر استان، ضرورت مطالعه و احداث سدهای خاکی با ارتفاع زیر سی متر با نظارت دقیق بخوبی احساس می گردد. ساختمان سد خاکی کریم آباد ماهان بصورت الگویی در دره هنگ ماهان و کارآئی آن از جنبه مهار سیلابهائیکه به شهر ماهان خسارت وارد می کردند و اشتغالزایی و تولیدات گیاهی متنوع موید این مسئله می باشد.
۲۰- کنترل طرح های آب و خاک اجرا شده
بازدیدهای میدانی از کیفیت نامطلوب کارهای ساختمانی کانالسای، طرح های آبیاری تحت فشار، بعضی از سدهای خاکی اجرا شده نشان می دهد (گزارشات آنها در سایتهای خبری تابناک کرمان، آبتاب، هفتاد کرمان، ایلنا، ایسنا، ایرنا، صبح کرمان آمده است) که شناسانی عوامل و نارسائیهای ایجاد شده و بازنگری و بازسازی آنها توسط ارگانهای اجرا کننده نقش تعیین کننده ای در تأمین آب استان خواهد داشت.
۲۱- آبخیزداری
فاجعه بارترین عملیات اجرائی آبخیزاری درست در استانی که سراسر آن نیاز به اجرای طرح های آبخیزداری مهندسی در مقابل سیلابهای با دبیهای متفاوت متأسفانه اجرا و تخریب شده اند. بی تفاوتی وزارت نیرو سبب شده که امور آبخیزداری در این استان فاقد معنی و مهفوم کاشناسی و اصول اجرائی برای پایداری و دوام و بقاء و اثر بخش گردد. ضرورت دارد که وزارت نیرو برای تامین آب استان براین بخش نقش نظارتی تعیین کننده ای داشته باشد.
وظایف وزارت نیرو منطبق بر قانون توزیع عادلانه آب در استان کرمان
۱- بازدید میدانی از کلیه پروژه های سدخاکی، بند انحرافی، آبخیزداری، پخش سیلاب، کانال سازی های انجام شده در مجاورت مسیر رودخانه های فصلی و تهیه گزارش کارشناسی از آنها، درج نقاط ضعف و مشکلات مرتبط با طرح و ابلاغ به مجریان جهت رفع نقائص و بازسازی آنها.
۲- بازید میدانی از همه قنوات استان و برنامه ریزی برای احیاء و بازسازی و توسعه آنها با توجه به اینکه هه قنوات را می توان بازسازی نمود.
۳- ارزیابی کلیه پروژه های آبیاری تحت فشار در سطح استان.
۴- گزینه یابی موارد جدید در مناطق کوهستانی گسترده برای احداث قنات کوه از جهت صرفاً تامین آب شرب شهرها و روستاها.
۵- برنامه ریزی برای گزینه یابی مناسب در زیر حوزه های آبریز برای طراحی، ساختمان سدهای خاکی زیر سی متر.
۶- توجه ویژه به حوزه آبریز رودخانه های فصلی و سیلابهائی که مستقیماً به کویر لوت منتهی شده و دریاچه کلوتهای شهداد را تشکیل می دهند. بطوریکه با احداث سدهای خاکی زیر سی متر، بندهای انحرافی، پخش سیلابها شرایط برای تأمین آب کشاورزی و شرب در شهرستان راور، کوهپایه های کرمان، نهبندان، استان خراسان جنوبی فراهم گردد.
۷- توجه به مهار آبهای سطحی که به طرف جاده ارتباطی شهداد- نهبندان ختم می شوند، قبل از هزینه های کلان برای احداث و بازسازی جاده که هر ساله در اثر هجوم سیلابها تخریب و نیاز به بازسازی مجدد پیدا می کند.
۸- کلاسه بندی چاه های غیر مجاز از لحاظ میزان مالکیت و آبدهی.
۹- پیگیری چگونگی تبدیل چاههای صنعتی به کشاورزی.
