فن‌آوری جهت افزایش عمر انبارمانی و حفظ کیفیت میوه و سبزی در پس از برداشت

آبتاب– دکتر سید محمد حسینی ملا  (پژوهشگر و مدرس دانشگاه)- امروزه با توجه به رشد فزآینده جمعیت و افزایش آگاهی و میزان حساسیت مردم جامعه نسبت به سلامت و کیفیت و به‌خصوص ارزش غذایی میوه و سبزی که دوچندان شده، لزوم استفاده از فن‌آوری‌هایی به‌منظور کاهش ضایعات دورریز میوه و سبزی و به طبع آن؛ امنیت غذایی ضروری می‌باشد. از عمده‌ترین روش‌های رسیدن به این امر، می‌توان به اصلاح و یا جایگزینی روش‌های سنتی نگهداری میوه و سبزی، بکاربردن فن‌آوری‌هایی نوین جهت کاهش ضایعات میوه و سبزی اشاره نمود. انبارداری در دمای سرد عمده‌ترین فن‌آوری پس از برداشت جهت حفظ کیفیت و افزایش عمر انبارمانی محصولات میوه و سبزی بوده است. سرعت واکنش‌های شیمیایی بافت میوه و سبزی با دما در ارتباط می‌باشد به گونه‌ای که دماهای سرد، با کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها سبب فساد و پوسیدگی کندتر میوه و سبزی می‌شود؛ لذا استفاده از انبارهای سردخانه و یخچال با دمای سرد، بطور گسترده برای افزایش ماندگاری محصولات میوه و سبزی همراه با حفظ کیفیت حسی و خواص دارویی-تغذیه‌ی از طریق کاهش تنفس، میزان تولید اتیلن و به حداقل رساندن رشد عوامل بیماری‌زای قارچی بکار می‌رود.

به‌طور معمول نگهداری میوه و سبزی در سردخانه با دمای سرد، منجربه بروز علائم آسیب سرمازدگی و نقصان مربوط به به قهوه­ ای شدن پوست و گوشت میوه، خشک شدن لایه رویی، کاهش وزن، تنفس بالا و عارضه اسکالد اغلب میوه ­ها در طول انبارداری شده، می­ شود. به‎ طور یقین این ‌میوه‌های سرمازده صرفاً به­ بازار مصرف داخلی ضعیف و یا صنایع فرآوری عرضه می­شود. چنین میوه­ای جذابیت و کیفیت مناسب خود را از دست داده و ارزش تجاری آن تا حد زیادی کم می­شود. در حالی‌که تحقیقات ثابت کرد که با اعمال تیمارهای مناسب  قبل و پس از برداشت میوه، می­توان ظاهر و کیفیت میوه‌ها را حفظ و با عرضه میوه مطلوب به بازارهای مصرف داخلی و خارجی (در خارج از فصل تولید)، بهره ­وری اقتصادی زیادی عاید کشور نمود. بنابراین بایست از طریقی وقوع چنین نابسامانی هایی در سردخانه و دمای سرد جلوگیری کرد یا وقوع آن‌های را به تعویق انداخت. امروزه استفاده از سموم و ترکیبات شیمیایی به‌منظور افزایش عمر پس از برداشت  میوه و سبزی و کاهش عوامل بیماریزا محصولات کشاورزی، کمتر به وسیله مصرف‌کننده پذیرفته می‎شود و قوانین و موانعی جهت کابرد آن‌ها وجود دارد، زیرا این ترکیبات علاوه بر آنکه آلاینده محیط زیست هستند، می‌توانند برای سلامتی انسان نیز مضر باشند. از جمله فن‌آوری طبیعی جهت این امر می توان به کاربرد پلی آمین‌ها، سالیسیلات‌ها، متیل‌جازمونات، ملاتونین، نیتریک اکسید، پلاسما، بسته بندی اتمسفر تغییر یافته اصلاح شده و … اشاره نمود که در شماره‌های بعدی به دلایل و روش استفاده از آن‌ها به تفضل پرداخته خواهد شد. بدون شک استفاده از این تیمارها می‌تواند یک استراتژی تجاری سازگار با وضعیت بی‌خطر و ایمن (Generally Recognized as Safe (GRAS)) برای کاهش آسیب‌های سرمازدگی میوه‌ها و به افزایش خواص نیتروژنتیک (تغذیه‌ای) محصولات تجاری باغبانی گردد.