تصمیم عربستان سعودی برای احیای روابط دیپلماتیک با ایران، نتیجه محاسبات بن سلمان بود که عادی سازی روابط بهترین راه برای دستیابی به هدفش است. این اقدام برای کمک به خنثی سازی خطرات امنیتی طراحی شده، به ویژه خطراتی که ناشی از نگرانی‌هایی درمورد حمله نظامی احتمالی دولت جدید اسرائیل به ایران است.
هشام الغنام، کارشناس روابط بین‌الملل عربستان که در شش سال گذشته در مذاکرات پشت پرده با ایرانی‌ها و به اصطلاح گفتگوهای «ریل فرعی» شرکت داشته، گفت: «عربستان پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی دارد و خواهان تشدید تنش در منطقه نیست.»
تمایل بن سلمان برای تضمین ثبات، حتی به قیمت به حاشیه راندن ایالات متحده به نفع چین، بر نفوذ فزاینده عربستان در سطح جهانی تأکید می کند.
از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، سعودی به عنوان صادرکننده مهم نفت به نیرویی حتی بزرگتر در بازارهای جهانی انرژی تبدیل شده است. غول نفتی عربستان یعنی آرامکو گزارش داد که در سال ۲۰۲۲ سود ۱۶۱ میلیارد دلاری بدست آورده است که بزرگترین سود یک شرکت نفت و گاز در طول تاریخ است.
بن سلمان می‌خواهد از این سودها برای دور شدن از نفت استفاده کند و سعودی را در ردیف ۱۵ اقتصاد برتر جهان قرار دهد. صندوق سرمایه‌گذاری عربستان، صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری میکند تا این کشور را به یک مقصد اصلی گردشگری و سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل کند.
با این حال، اگر جنگ جدیدی در خاورمیانه رخ دهد، همه اینها ممکن است متوقف شود و شاهزاده محمد را وادار کند که برای دریافت کمک به آمریکا و چین نزدیک شود.
جان هانا، از مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا، در مصاحبه ای گفت که این “درخواست های بزرگ” توسط واشنگتن رد شد.
برقراری صلح با اسرائیل با تشدید خشونت بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها که با بازگشت بنیامین نتانیاهو نخست وزیر به قدرت همراه بود، پیچیده تر شد.
چرخش به سمت چین
شاهزاده محمد سپس به چین روی آورد و میزبان شی جین پینگ رئیس جمهور این کشور برای یک نشست بزرگ در اواسط دسامبر بود. به گفته یک مقام سعودی، این رهبر چین بود که پیشنهاد داد بین عربستان سعودی و ایران پل بزند و روابطی را که در سال ۲۰۱۶ پس از حمله معترضان به سفارت ریاض در تهران قطع شد، ترمیم کند.
این مقام افزود: پس از اینکه چینی ها به عربستان سعودی گفتند که ایران پیشنهادهای آن ها را برای ازسرگیری روابط پذیرفته است، هفته گذشته یک هیئت امنیت ملی از ریاض به پکن پرواز کرد تا با همتایان ایرانی خود گفتگوهای محرمانه انجام دهد.
سپس عربستان سعودی با امضای توافق نامه ای برای احیای روابط، که چینی ها عملاً ضامن آن بودند، همه را شگفت زده کرد.
الغاننام کارشناس سعودی می گوید: این توافق باید به عنوان یک بیمه نامه تلقی شود و راهی برای عربستان سعودی در جهت انتقال این پیام به ایران که در صور حمله اسرائیل به تهران و «در هر اتفاقی که ممکن است رخ دهد، هیچ آسیبی از طرف عربستان سعودی متوجه ایران نخواهد شد»
یکی از اولویت های اصلی سعودی ها استفاده از تنش زدایی برای تجدید آتش بس در یمن همسایه است، جایی که ائتلاف به رهبری عربستان در سال ۲۰۱۵ پس از تسلط حوثی ها در یمن مداخله کرد. این درگیری منجر به کشته شدن حدود ۲۳۳۰۰۰ نفر و حملات موشکی و پهپادی به عربستان سعودی شده است، از جمله حمله پهپادی بزرگ به تاسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ که ایران در این حمله متهم شد.
در حالی که ایالات متحده همچنان شریک اصلی دفاعی و امنیتی عربستان سعودی و ارائه‌دهنده شماره یک فناوری نظامی به ریاض است، سعودی‌ها به طور فزاینده‌ای اعتماد خود را از دست داده اند که در صورت حمله به عربستان، ایالات متحده از آنها حمایت خواهد کرد.
او گفت که از نگاه ریاض، پکن می‌تواند در صورت بروز هرگونه تنش در منطقه، چه از سوی یمن یا هر اقدام نظامی آمریکا یا اسرائیل علیه ایران، به تهران فشار وارد کند.
دوبوویتز می‌گوید: «انگیزه بن سلمان، احساس ترس عمیق و ارزیابی ریسک‌ها نسب به تحول داخلی است. از نظر او، تنش‌زدایی عربستان با تهران بی‌اعتمادی و «نفرت درونی» نسبت به ایران را که ولیعهد ابراز کرده، تغییر نمی‌دهد.
درحالیکه ایالات متحده همچنان در برنامه های ولیعهد نقش محوری دارد، روی آوردن او به چین به عنوان یک شریک دیپلماتیک بزرگ، یک تغییر مهم است.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که در سال ۲۰۱۹ در جریان مناظره‌های ریاست‌جمهوری متعهد شد که عربستان سعودی را به خاطر قتل جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن‌پست تبدیل به یک کشور مطرود کند. در ماه ژوئیه هنگام بازدید از ریاض، بایدن اما تلاش کرد روابط خود را از سر بگیرد. اما کاهش تولید نفت اوپک پلاس در ماه اکتبر و محکومیت یک شهروند آمریکایی-سعودی به ۱۹ سال زندان به دلیل توئیت های انتقادی، بار دیگر روابط را تیره کرد.
شیوه ای که عربستان سعودی، بیانیه ی مشترک با ایران را تنظیم کرده از جمله محرمانگی که آن را احاطه کرده و همچنین سیگنال‌های متفاوت در مورد امکان عادی‌سازی با اسرائیل، بیشتر به یک سیاست خارجی قاطعانه‌تر اشاره میکند که قبل از هر چیز بر اساس منافع ملی هدایت می‌شود.
کارن یانگ، محقق ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا گفت: «این یک عربستان سعودی متفاوت است. من نمی توانم این تحولات را دوره پادشاه قبلی تصور کنم.»
منبع: انتخاب
