دکتر حسین باخدا – استاد دانشگاه، متخصص کشاورزی
اتلاف مواد غذایی در طول چرخه عمر محصول، از مزرعه تا توزیع – خرده فروشی تا مصرف- به دلائل زیادی اعم از کپک زدن، دما و رطوبت نامناسب، دور ریز مواد غذایی ناشی از پخت و پز به طور عمدی یا سهوی رخ می دهد. به طور کلی، باید گفت که “ضایعات” مواد غذایی به بخشی از مواد غذایی اطلاق می شود که برای مصرف مناسب هستند؛ اما آگاهانه در مراحل خرده فروشی یا مصرف دور ریخته می شوند. بعبارتی دیگر، “هدر رفت” مواد غذایی قبل از رسیدن غذا به دست مصرف کننده بعلت ایجاد مشکلات متعددی در مراحل تولید، ذخیره سازی، فرآوری و توزیع صورت می گیرد. شایان ذکر است که اتلاف مواد غذایی اثرات گسترده ای در سطح ملی و بین المللی دارد. بر اساس آمارهای فائو، در ایالات متحده، تا ۴۰٪ از کل مواد غذایی تولید شده خورده نمی شوند؛ بر همین اساس تخمین زده شده است که کاهش ضایعات غذایی سالیانه تا ۱۵ درصد می تواند بیش از ۲۵ میلیون آمریکایی را سیر کند. همچنین، در سرتاسر جهان، یک سوم مواد غذایی تولید شده به صورت دست نخورده، دور ریخته می شوند که این امر منجر به آلودگی محیط زیست می شود، زیرا از تجزیه ضایعات مواد غذایی گاز متان که یک گاز گلخانه ای است تولید شده و افزایش میزان این گاز منجر به گرمایش کره زمین می شود؛ لذا نیاز است تا با مدیریت بهینه انرژی و منابع از اتلاف مواد غذایی جلوگیری کرد، و از سوی دیگر هم با اهداء مواد غذایی دست نخورده و سالم به رفع معضل گرسنگی در جامعه کمک کرد. در واقع، کاهش اتلاف مواد غذایی ابتکاری کلیدی در دستیابی به آینده غذایی پایدار در سطح جهانی است.
پایگاه خبری آبتاب (WWW.ABTAAB.IR):
در ۴ ژوئن ۲۰۱۳، وزارت کشاورزی و آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، چالش زباله های غذایی را راه اندازی کردند و از نهادهای زیر مجموعه زنجیره غذایی شامل کشاورزان، تولیدکنندگان محصولات غذایی، صاحبان فروشگاه های مواد غذایی، رستوران ها، دانشگاه ها، و مدارس دعوت کردند تا در اجرای آن مشارکت کنند. اهداف این چالش؛ بهبود روش‌های توسعه تولیدات غذایی، ذخیره‌سازی، خرید/سفارش، بازاریابی، برچسب‌گذاری و روش‌های پخت، و بازیافت ضایعات مواد غذایی برای تغذیه حیوانات یا تولید کمپوست، انرژی زیستی و کودهای طبیعی بود. در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵، هر دو نهاد، خواستار کاهش ۵۰ درصدی اتلاف مواد غذایی تا سال ۲۰۳۰ برای بهبود امنیت غذایی و حفظ منابع طبیعی شدند و برای اولین بار دستیابی به آن را یک هدف ملی اعلام کردند. در همین راستا، دستورالعمل هایی در مورد چگونگی کاهش ضایعات در سراسر زنجیره تولید مواد غذایی ارائه داده شد که شامل کاهش حجم غذای تولید شده، اهدای غذای مازاد بر مصرف به افراد نیازمند با کمک شبکه های اجتماعی، تغذیه حیوانات، اهدای روغن مصرف شده برای تولید سوخت بیودیزل، کمپوست سازی و در نهایت؛ دفن زباله یا سوزاندن آن به عنوان آخرین راه حل برای دفع ضایعات مواد غذایی بود.
لازم به یادآوری است که طبق آمارهای فائو، سال ۲۰۱۹، حجم اتلاف غذای ایرانیان ۳۵ میلیون تن در سال است که این مقدار معادل سالیانه ۱۵ میلیارد دلار برآورد می شود. بیشترین میزان هدردهی غذایی ایرانی ها مربوط به گروه نان، میوه، سبزی و برنج است که این حجم از ضایعات غذایی معادل اتلافات غذایی ۱۰ کشور اروپایی و ۷ برابر کشور فرانسه است. بنابراین نیاز است تا به این مهم توجه کرده و با ارائه راهکارهای مناسب در بخش های مختلف زنجیره تأمین و توزیع مواد غذایی در سطح ملی و محلی، علاوه بر کاهش اتلاف مواد غذایی؛ از پیامدهای منفی حاصل از آن نظیر آلودگی های زیست محیطی جلوگیری کرد.
