نوبسنده: فریدون مجلسی
این روزها بسیاری از کشورها در رقابت برای ابرقدرتی در سطح جهانی یا منطقه ای هستند. برای این کار بهانه‌های لازم را هم جور یا در ناخودآگاه خود دلایلی می‌تراشند. اکنون دو ماه می‌شود که جنگ میان روسیه و اوکراین در جریان است. اوکراین برای روسیه حکم کیسه بوکس را دارد، و خودش نیز دست‌کم در خطوط جبهه آسیب می‌بیند. اما اقتصادش ویران می‌شود. اروپا و آمریکا کناری ایستاده اند و با تدارک امکانات مقاومت، به ویران شدن و ویران کردن هرچه بیشتر آنان کمک می‌کنند. اما در این میان این مردم هستند که می‌میرند. روسیه که از غفلت و درماندگی فروپاشی شوروی به پاخاسته و به اقتصاد و صنعت خود سر و سامانی داده و صدها میلیارد دلار پشتوانه ارزی ذخیره کرده، در فکر بازسازی ابرقدرتی است که از دست رفته است. اما قدرت در سایه ثروت پدید می‌آید و روسیه غافل است از اینکه بار دگر همچون شوروی در دام جنگی فرسایشی و فقر آور گیر افتاده است.
در آن سو عربستان که به ثروتی همراه با توسعه صنعتی دست یافته و با تزریق مدرنیته به جامعه ای خواب آلود و تازه برخاسته ازخماری سنت، در فکر ابرقدرت شدن بر پایه ثروت در منطقه است.
ایران نیز از سویی با تخیلات امپراتوری صفوی و سلجوقی، و از سویی با دلگرمی به پشتوانه تشیع در منطقه از طریقی دیگر در مقابله با اسرائیل و احساس مسئولیت و قیمومت نسبت به استیفای حقوق فلسطینیان، حوثیان و علویان و با اتکا به نوعی استقلال تسلیحاتی در جستجوی ابرقدرت بودن در منطقه است، اما ثروتی را که مایه اصلی تداوم قدرت است را صرف این پندار کرده است که با از دست رفتن آن، و نیز به بهای خصومت همسایگان، رسیدن به مقصود دشوار می‌شود.
ترکیه نیز پس از هم پاشیدن امپراتوری عثمانی، هرگز پندار بازگشت به آن دوران را فراموش نکرده است. جنگ ایران و عراق فرصت بازرگانی سودآوری در اختیار ترکیه گذاشت که آن ثروت، توسعه صنعتی و اقتصادی کم نظیری را برای این کشور به همراه آورد. حزب اسلامی عدالت و توسعه با بهره‌مندی از احساسات و اعتقادات اسلامی میلیونها روستایی که با توسعه صنعتی به خیل کارگران شهری پیوسته بودند، توانست از پشتیبانی بزرگی برخوردار شود و از شهرداری استانبول به نخست وزیری و ریاست جمهوری طولانی مدت در ترکیه ونیز انباشت ثروت ملی دست یابد. بقای در قدرت وآلودگی به ثروت، ترکان را نیز بفکر بازیابی سروری از دست رفته و انحصاری عثمانی کشانده است. احساس برادر بزرگتر بودن در منطقه در امتداد کشورهای ترک زبان گوناگونی که در منطقه وجود دارند، ازیکسو، و تلاش به بازیافت استیلای سنتی در جهان عرب ازسوی دیگر ترکیه را به دخالت و نمایش نظامی از لیبی تا قطر و از جمهوری آذربایجان تا عراق و سوریه کشانده، اما در عین حال هزینه‌های رؤیایی ابرقدرتی، همراه با سرکوب اقوام بومی داخلی، ترکیه را از ادامه روند توسعه اقتصادی بازداشت. اکنون جنگ فقرآفرین میان دو مشتری بزرگ کالاهای ترک، یعنی روسیه و اوکراین، ترکیه رابه تکاپو برای صلح میان آنها واداشته است.
ترکیه که سیاستهای التهابی و نظامی ایران را در منطقه و خصوصاً در سوریه، لبنان و فلسطین مانعی بر سر راه توسعه بازرگانی خود می داند، و آن را برنمی‌تابد، و از سویی به تجارت ایران، و صادرات همه چیز و واردات گاز و خصوصاً واردات پول ایرانیان محروم از تفریحات گوناگون که ترجیح می‌دهند پول خودشان را در ترکیه خرج کنند و هزاران آپارتمان بخرند تا افتخار پاسپورت قرمز ترکیه را و حساب و کارت بانکی بین المللی در جیب را هم داشته باشند، با ایران روابط غیرخصمانه کج دار و مریزی را ادامه می دهد.
اما دنیای غرب که در دو قرن اخیر با انحصار تولیدات صنعتی، خانگی و اتومبیل، بازارهای وارداتی جهان را در انحصار داشته است، اکنون با نگرانی از سر برآوردن کشورهای ثروتمند جدیدی که توانمندی انسانی و ثروت لازم منابع طبیعی بیشتر در اختیار دارند، که موجب می شود نه تنها دیگر متکی به واردات انحصاری از غرب نباشند، بلکه بتوانند رقبای جدی بازرگانی آنان در کشورهای خودشان و در جهان بشوند، با خشنودی شاهد برخوردها و جنگ‌های قومی ومذهبی میان آنان هستند که ثروت آنان را می‌بلعد و آنان را به دام فقر و فنا و آرزوهای ابرقدرت شدنشان را نیز بر باد فنا می‌دهد. عاقلانه ترین سخن در میان سخنان سفیهانه ترامپ این بود که صریحاً گفت، اگر مسلمانان که دشمنان ما هستند در منطقه یکدیگر را می‌کشند، بگذار بکشند! ما به تماشا می‌نشینیم! اما ترکیه در اثر شوک اقتصادی فقط به جذب پول و فروش گذرنامه اقدام نکرده است، بلکه می کوشد بانفوذ بیشتر در آذربایجان و تدارک نفت و گاز بیشتر به اروپای درمانده از بسته شدن مسیر روسیه بهره مند شود، و با برقراری روابط با اسرائیل،ضمن نمایش حمایت از حقوق مردم فلسطین، خود را از درگیری در مسائل دیگران دور نگاه دارد و به توسعه اقتصادی خود بازگردد.
توجه: مطلب مندرج صرفاً دیدگاه نویسنده است و رسانه آبتاب در قبال آن هیچ موضعی ندارد.
منبع: مجمع فعالان اقتصادی
