نویسنده: غلامرضا مصدق
همیشه بعضی از صاحبان تریبون و قلم، بدون ارائه دلایلی عقل پسند به تقدیس فقر پرداخته و با فضیلت تراشی برای آن، عموماً فقر را نشأت گرفته از اراده الهی برای امتحان و تزکیه بندگان میدانند! جملاتی نظیر “دنیا محل عیش و نوش نیست”، “فقر امتحان الهی است”، “فقرا نزد خدا بر أغنیاء شرافت دارند” و امثالهم سخنان آشنایی در تئوریزه کردن هیولای فقر هستند.
نکبت بودن فقر چنان عیان است که نیازی به بحث و استدلال ندارد تا آنجا که حتی تحقیقات علمی نشان می‌دهد، بسیاری از حیوانات به هنگام خشکسالی و قحطی، زاد و ولد خود را کاهش می‌دهند. با این حال تحقیقات علمی زیادی در مورد اثرات زیانبار فقر بر انسان‌ها انجام شده است که با دقت زوایای مخرب، حقارت بار و کرامت سوز فقر را نشان می‌دهد.
در یک تحقیق گسترده، از کشاورزان هندی در زمان فروش محصولات تست هوش گرفته میشود، بار دوم در آخر سال که پولها خرج شده و دوران بی پولی و بدهکاری آنهاست همان تست هوش گرفته میشود. تفاوت نتیجه شگفت انگیز دو مرحله ۱۰ واحد است. برای درک عمیق فاجعه خوب است بدانیم در آزمون تست هوش ۱۰ واحد فاصله هوش متوسط تا تیز هوش است. به عبارتی ضریب هوشی یک فرد در زمانی که غم نان دارد ۱۰ واحد از کسی که از این غم فارغ است کمتر است. به قول کوزینسکی کارتونیست شهیر لهستانی “انسان گرسنه در درجه نخست هدفی جز سیر کردن شکم ندارد، غم نان اجازه نمیدهد انسان به تماشای جهان بنشیند، کتاب بخواند، آگاهی اش را بالا ببرد و به جهان اطراف خود بنگرد. آدمی در زندگی فقیرانه از جهل فراتر نمی رود.“
فقر، اخلاق، خلاقیت، تفکر، تدبیر، کرامت و آزادگی را در وجود انسان می‌کشد. انسان فقیر ناخواسته برده بی چون چرای پول میشود تا نیاز خوراک، پوشاک و امنیت انسان برآورده نشود، کمتر کسی دنبال ارضای نیازهای مراتب بالاتر مثل احترام و کمال جوئی خواهد رفت. اگر فقر خواست خدا برای امتحان بندگان است، چرا خداوند هیچوقت بندگان خود در کشورهای ثروتمند مثل سوئد، دانمارک، سنگاپور را با فقر آزمایش نمیکند؟ یعنی بندگان خدا در کشورهای ثروتمند به چنان مرتبه ای از تذهیب نفس رسیده اند که دیگر نیازی به امتحان الهی ندارند؟ چرا خداوند لاینقطع در حال امتحان کردن بندگانی بوسیله فقر است که فقیر متولد می‌شوند و فقیر از دنیا میروند و دائم الامتحان هستند؟ این باور غلط چه نسبتی با عدالت و رحمانیت خداوند دارد؟ کسانی که به این باور غلط ایمان دارند نظرشان نسبت این فرمایش علی چیست؟ “فقر از هر دری که وارد شود، ایمان از در دیگر خارج میشود.”
راستی چه رازی در این داستان تاریخی تقدیس فقر وجود دارد که اکثر فضیلت تراشان برای فقر،
خودشان فقیر نیستند ؟
منبع: مجمع فعالان اقتصادی
