نویسنده: دکتر سعید مسیحا – استاد دانشگاه
رشته جنگل و مرتع (منابع طبیعی) و کشاورزی دو رشته جدا از هم هستند و هیچ کدام از نظر کاری ارتباطی با هم ندارند. در اکثر کشورهایی که رشته جنگل و کشاورزی در دو وزارتخانه جدا از هم مدیریت می‌گردند، موفقیت‌های زیادی برای هر دو رشته کسب شده است. امیدوارم نقد و پیشنهاد اینجانب بر اساس علم و تجربه حضور و کار و کنکاش در کشورهای موفق دنیا از ترکیه تا آمریکا موجب رنجش هیچ همکاری نگردد. وظیفه اخلاقی و تعهد بنده نسبت به کشور خودم و ترویج علم آموخته و تجربه اندوخته در طی چند دهه ایجاب میکند که این طرح را در میان گذارم. در کشور همسایه ما ترکیه، مدیریت این دو رشته از هم جدا و در دو وزارتخانه مستقل از هم مستقر گردیدند. بخاطر اهداف جداگانه‌ای که این دو رشته دارند و یکی ناظر بر تولید است و دیگری ناظر بر حفظ اکوسیستم و محیط زیست، تجمیع مدیریت این دو در یک واحد منتج به تضاد اهداف و منافع گردیده و ناگزیر یکی قربانی دیگری می‌گردد و متأسفانه آن مورد اکثرأ جنگل و طبیعت است. رشته کشاورزی معمولأ دوره کوتاهی را برای به ثمر رساندن محصولات نیاز دارد که دوره آن تا زمان رسیدن به بهره برداری معمولأ یک تا دو سال طول می‌کشد. در حالی که رشته جنگل برای تحقق اهدافش بر اساس زمان مورد نیاز برای رشد درختان جنگلی به بازه زمانی حدود ۶۰ الی ۱۰۰ سال احتیاج دارد تا در این دوره موارد حمایتی همانند حفاظت از بیماری‌ها، حریق، زمین‌خواری و …، اعمال گردد.
بر این اساس، پیشنهادات اینجانب به شرح ذیل ارائه می‌گردد:
نخست، دو وزراتخانه منفک، شامل «وزارت کشاورزی» و «وزارت جنگل و مرتع و آب» هر کدام مستقلاً با وزرای جداگانه تشکیل گردد.
دوم، ترتیبی اتخاذ گردد که کادر تخصصی این دو وزارتخانه از بالاترین مقام (وزیر) و معاونان وزیر تا مدیرکل‌ها و کارشناسان حتمأ و حتمأ با تحصیلات تخصصی در پست‌های تخصصی هر کدام از وزارتخانه‌های فوق‌الذکر به کار گمارده شوند و کسی به وزارتخانه اشتباهی نرود. این روال موجب می‌گردد که انتقال علم و تجربه کار میدانی و عملیاتی در دوره‌های پنج ساله در امور مختلف کارشناسی به درستی صورت پذیرد و گنجینه علم و تجربه هدر نرود. برای مثال، در کشور ترکیه ارتقاء از رده کارشناسی به رده مدیریتی در حوزه جنگل طی بیست سال پس از گذراندن دوره‌های ذکر شده و کسب علوم لازم و تجربیات میدانی صورت می‌پذیرد. پیشنهاد می‌کنم که مهندسین جنگل و مرتع و آب و .. بخصوص فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های معتبر و اصیل بلافاصله پس از فراغت از تحصیل به استخدام وزارت جنگل و مرتع و آب در آیند. از آنجایی که بر اساس اظهار نظر برخی مسؤولان هزینه تمام شده تربیت یک مهندس از ابتدایی تا آموزش عالی یک میلیون دلار هزینه دارد، نباید چنین سرمایه انسانی از دست برود وگرنه نخبگان جذب کشورهای توسعه یافته خواهند شد. بر اساس واقعیت‌ها چون برنامه مدیریتی درستی برای وزارتخانه‌های تخصصی هنوز تعریف نگشته امکان بهره‌مندی از این ظرفیت‌های علمی منابع انسانی وجود ندارد که قاعدتاً این شرح وظایف باید برای وزارتخانه جدید تعریف گردد. این هزینه‌ها نه تنها قابل برگشت است بلکه حضور نخبگان موجب توسعه کشور خواهد شد.
سوم، مورد پر اهمیت دیگر متأسفانه این است که من در طول سال‌های خدمتم در ایران شاهد به‌کارگیری فارغ التحصیلان رشته‌های دیگر در پست‌های تخصصی بوده‌ام که تناسبی با رشته تخصصی‌شان نداشته است. تکرار می‌کنم به عقیده اینجانب دانش آموخته هر رشته در وزارتخانه تخصصی خود می‌بایست به کار گرفته شود و پس از ۲۰ الی ۲۵ سال سابقه کار مثبت مفید بدون رانت‌های حمایتی و با نگاه بی‌طرفانه به وزارت و پست‌های کلیدی وزارتخانه انتصاب یابد. در غیر این صورت، سطح جنگل‌های موجود همچنانکه ظرف نیم قرن از ۱۸ میلیون هکتار طبق برخی ادعاها به حدود ۱۱ میلیون هکتار زوال یافت، در سال‌های آینده با تداوم الگوی مدیریت نادرست فعلی، روند زوال و نابودی جنگل‌ها همچنان ادامه خواهد داشت؛ مگر اینکه پیشنهادهای فوق جدی گرفته شود و وزارتخانه‌های پیشنهادی این طرح مطابق توصیه‌های طرح عمل کند؛ در این صورت، در رشته‌های جنگل و مرتع و آب در یک سو و رشته کشاورزی در سویی دیگر پیشرفت‌های زیادی خواهیم داشت.
