نویسنده: فرناز سیفی
امروز در بسیاری از زبان‌ها ترکیب این دو واژه را داریم و به‌کرات استفاده می‌کنیم: «کنترل باروری». اما کمتر کسی می‌داند این واژه را زنی خلق کرد که تاریخ کنترل باروری، سقط جنین و حق زن بر بدن خود، بدون او کاملا لنگ می‌زند. زنی به نام مارگرت سنگر که بخشی از میراث عظیم و ماندگار او برای همه‌ی زنان جهان است و بخش چشمگیری برای زنان آمریکا: نهاد غیردولتی Planned Parenthood که به زنان سراسر آمریکا رایگان خدمات بهداشت باروری، کنترل باروری و سقط جنین ارائه می‌دهد. نهادی که دفتر مرکزی عظیم آن‌ها اتفاقا در همین ایالتی است که این روزها کمر به قتل این حق مهم زنان بسته است: تگزاس.
مارگرت سنگر در سال ۱۸۷۹ در نیویورک از والدینی ایرلندی‌تبار و کاتولیک متولد شد. از ابتدای جوانی پرستاری پیشه کرد و در مناطق زاغه‌نشین و بسیار فقیر شرق نیویورک می‌رفت و رایگان مردم را معاینه و درمان می‌کرد. در همین‌جا بود که به چشم خود دید زادوولد بی‌رویه و این واقعیت که زن هیچ کنترلی بر بدن خود ندارد، ریشه‌ی بسیاری از مشکلات و فرودستی زنان است. مارگرت سنگر از ابتدای جوانی سوسیالیست بود و در حلقه‌های چپ‌ها و سوسیالیست‌ها در نیویورک رفت‌وآمد داشت. او بعدها گفت حق زن بر بدن را از سوسیالیسم آموخت. ترکیب سوسیالیسم، فمینیسم، پرستاری و دیدن واقعیت‌های زاغه‌نشین‌های نیویورک او را برآن داشت که شروع به نوشتن سلسله مقالاتی درباره‌ی آموزش جنسی، بهداشت جنسی و لزوم کنترل باروری زنان کند. مقالاتی که با معیارهای نیویورک سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۱۴ بسیار جسورانه و تابوشکن بود و سروصدا و اعتراض‌های بسیاری به دنبال داشت. در همین سال‌ها دوستی از او کمک خواست تا به اتاقک زنی برود که زیرزمینی جنین ناخواسته را سقط کرده بود، حال زن بسیار بد بود، سنگر نمی‌دانست برای این حال بد باید چه کند. به سراغ پزشکی رفت که می‌شناخت و مرد پزشک سرسری و ساده به سنگر گفت که این‌جور وقت‌ها «خودش را قاطی نکند». سنگر چنان از کوره در رفت که شروع به فریاد کشیدن بر سر مرد پزشک کرد که پزشک شده تا فهم و شعورش از درد و زن در حال مرگ این باشد که «خودش را قاطی نکند». همان‌جا تصمیم‌اش را گرفت: زندگی‌اش باید وقف حق زنان بر کنترل بارداری شود.
در اکتبر ۱۹۱۶، سنگر بعد سفری به اروپا برای آشنایی بیشتر با شیوه‌های کنترل بارداری آن‌ها، اولین کلینیک کنترل بارداری را در بروکلین تاسیس کرد. تنها نه روز بعد مقامات به سراغ او آمده و سنگر را بازداشت کردند و با قرار وثیقه سنگین، بالاخره او را آزاد کردند. سنگر صاف برگشت و کارش را ادامه داد. دوباره او را بازداشت کردند، این‌بار وثیقه سنگین‌تری تعیین کردند. سنگر خیلی زود خواهرش – اتل سنگر- را هم همراه خود کرد. دو خواهر خانه به خانه به سراغ زنان می‌رفتند، به آن‌ها آموزش جلوگیری از بارداری می‌دادند و کمک می‌کردند تا زنان بتواند کنترلی بر باروری بی‌رویه داشته باشند.
وقتی مارگرت برای بار سوم بازداشت شد، در دادگاه با صدای رسا گفت:«من به قانونی که زن را بیچاره میکند، احترامی نمی‌گذارم و هر روز این قانون را زیر پا خواهم گذاشت.» این‌بار او به ۳۰ روز حبس محکوم شد. تبلیغات و سروصدای رسانه‌ای پیرامون دادگاه سنگر بسیار بود و بیشتر از هرچیز به این کمک کرد که افراد بیشتری با تلاش‌های جنبش کنترل باروری آشنا و به کار آن‌ها علاقه‌مند شوند. در سال ۱۹۱۷ سنگر نشریه‌ی «Birth Control Review» را راه انداخت که اولین مرجع تخصصی در این حوزه بود.
بعد از جنگ جهانی اول، سنگر در سال ۱۹۲۱ «اتحادیه آمریکایی کنترل باروری» را بنیان گذاشت. بیانیه‌ی آن‌ها کوتاه و روشن بود:« بچه‌ها باید ثمره‌ی عشق باشند، نطفه‌ی آن‌ها با رضایت تام مادر بسته شده باشد، و تنها در حالتی متولد شوند که تولد آن‌ها سلامت مادرشان را دچار بحران و آسیب جدی نمی‌کند. هر زنی باید این آزادی و قدرت را داشته باشد که مانع از بارداری خود شود و نخواهد نطفه‌ای در او شکل بگیرد.»
سنگر کماکان با ریزودرشت نهادهای دولتی و پلیس درگیر بود و مدام در رفت‌وآمد و بازجویی و پلمپ و بازداشت موقت. در سال ۱۹۲۵ جان راکفلر معروف که علاقه‌مند فعالیت‌های او شده بود، مبلغ ۵ هزار دلار به «اتحادیه آمریکایی کنترل باروری» کمک مالی کرد و سال بعد نیز همین مقدار پول به آن‌ها اهدا کرد. این مبلغ هنگفت به سنگر و همکاران‌اش کمک موثری کرد تا فعالیت‌های خود را گسترش بدهند. در همین سال‌ها او به ژاپن، چین و کره سفر کرد تا با شیوه‌های آن‌ها برای بهداشت باروری و کنترل باروری آشنا شود. در ژاپن، سنگر با کاتو شیدزو، فمینیست معروف ژاپنی آشنا شد و همکاری کرد و دو زن باهم مقالاتی در لزوم حق زن بر بدن خود نوشتند.
مارگرت سنگر با ذکاوت تمام از ابتدا فهمیده بود بحث کنترل بارداری زنان، باید هر روز با صحبت کردن با مردم عادی همراه باشد، نه این‌که به بحثی روشن‌فکری و فلسفی بدل شود. تا آخر عمر به مزارع زنان کشاورز، خانه‌های زنان عادی، انجمن‌های گلدوزی و بافتنی زنان، خیریه‌های زنان مذهبی و …می‌رفت، با صبوری با آن‌ها حرف می‌زد، به سوال‌هایشان جواب می‌داد و کار واقعی مردمی می‌کرد.
در سال ۱۹۲۹ اتحادیه‌ی آن‌ها به دادگاه رفت تا قانون ممنوعیت تجویز شیوه‌های جلوگیری از بارداری را به چالش بکشد. دادگاه به ضرر آن‌ها حکم داد. سنگر اما ول‌کن نبود. چند بار دیگر به دادگاه‌های ایالتی مختلف رفتند تا سرانجام دادگاه در سال ۱۹۳۶ به نفع آن‌ها رای داد. پیروزی اتحادیه‌ی آن‌ها، انجمن پزشکان آمریکا را وا داشت تا یک سال بعد طی دستوری به همه‌ی پزشکان بگوید که زین‌پس می‌توانند و باید برای زنان متقاضی، شیوه‌های جلوگیری از بارداری را تجویز کرده و در اختیارشان قرار دهند. در سال ۱۹۴۲، دو سازمان «اتحادیه آمریکایی کنترل باروری» و «فدراسیون کنترل باروری آمریکا» با هم ادغام شدند و تحت عنوان تازه‌ی «International Planned Parenthood Federation» به ریاست مارگرت سنگر، اعلام موجودیت کردند و به زودی به بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی ارائه‌ی خدمات بهداشت جنسی، کنترل باروری و بعدها سقط جنین تبدیل شدند. سنگر تا ۸۰ سالگی خود در سمت ریاست این نهاد باقی ماند. او در سال ۱۹۶۶ بر اثر سکته قلبی در آریزونا درگذشت.
