نویسنده: دکتر پیام آزاده، متخصص رادیوتراپی آنکولوژی- دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
به لطف پیشرفتهای پزشکی در طی سالهای گذشته شانس بقای بیماران مبتلا به سرطان پانکراس افزایش یافته است. به اعلام انجمن سرطان آمریکا، عوامل خطر خاصی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را بیشتر کنند؛ از قبیل: سن (۵۵ سال یا بیشتر)، جنس (مردان در معرض خطر بیشتری هستند)، چاقی، دیابت، سیگار کشیدن که سیگار یکی از مهمترین عوامل خطر است. علائم سرطان لوزالمعده با تأخیر خود را نشان میدهند: علائمی شامل کاهش وزن، یرقان، درد شکم تا مراحل نهایی بیماری معمولاً خود را نشان نمیدهند و زمانی ظاهر میشوند که تومور به اندازه کافی رشد کرده باشد. دیابت ناگهانی، تغییر در اشتها، تغییر در احساس مزه و چشایی، ملتهب شدن پوست در ناحیه دستها و گاهاً درد شکم، زردی چشم یا پوست، مدفوع کم رنگ و کیسه صفراوی بزرگ شده از علائم بروز سرطان لوزالمعده هستند و پزشکان توصیه میکنند که اگر بیشتر از یکی از این علائم را داشتید، حتماً در مورد تشخیص سرطان لوزالمعده اقدام کنید. ️شانس بقای بیماران با تشخیص به موقع بیشتر است. در سال ۲۰۱۲، انواع سرطان لوزالمعده هفتمین عامل مرگ ناشی از سرطان بود که در سطح جهان به مرگ ۳۳۰ هزار نفر در آن سال منجر شد. این بیماری بیشتر در کشورهای توسعه یافته رخ می‌دهد و این کشورها در سال ۲۰۱۲ شاهد ۷۰ درصد از موارد جدید این بیماری بوده‌اند. آدنوکارسینوم لوزالمعده، پیش آگهی بسیار ضعیفی دارد. در واقع، پس از تشخیص ۲۵ درصد افراد یک سال زنده می مانند و ۵ درصد نیز به مدت ۵ سال زنده خواهند ماند. اگر سرطان زود تشخیص داده شود، میزان بقای پنج ساله تا حدود ۲۰ درصد افزایش می یابد.
حال می خواهم به یک سؤال شایع پاسخ دهم و آن این است که آیا سرطان ارثی است؟
اصطلاح «ارثی بودن» از نظر پزشکی به مواردی گفته می شود که تعدادی از فرزندان شخص بیمار به آن مرض دچار شوند که برحسب وجود ژن غالب در والدین میتواند نصف فرزندان مبتلا شده و یک چهارم سالم و یک چهارم حامل ژن معیوب شوند. در سرطانها چنین وضعی کمیاب است و حداکثر کمتر از ۱۰ درصد موارد سرطانها ارثی هستند. بطورکلی هر وقت شخصی بخواهد به هر مرضی مبتلا شود، از جمله سرطان، در سلولهای وی تغییراتی پیدا میشود و در ژنهای مختص آن مرض هم تغییراتی پیش می آید، لذا اگر چه سرطان را ارثی و ژنتیک نمیدانیم، اما به هر حال سرطان با تغییرات ژنتیکی پیدا میشود. شما عزیزان، گاهی یک یا چند نوع از سرطانی را در یک خانواده بیشتر مشاهده میکنید و به این جهت است که گاه تصور میکنید سرطان ارثی است؛ اما چنین نیست. این موارد فامیلی و یا خانوادگی خوانده میشوند. بطور کلی، در چنین خانواده هایی احتمال بروز سرطان بیشتر از مردم عادی و در بعضی از سرطانها حداکثر تا چهار برابر است؛ اما ارثی مطابق تعریفی که در ابتدا گفته شد، نمیباشد. برای این اتفاق دلائلی وجود دارد، مثلاً این خانواده رفتار و عادات مشترکی دارند؛ غذاهای مشابهی مصرف میکنند، خلقیات روانی و معنوی مشابهی دارند و … اینها عوامل اصلی بروز خطر در آن خانواده هستند. یعنی ما نه تنها در قبال خودمان مسئولیم، بلکه در قبال همه نسل های آتی هم مسئولیت داریم.
