بالاخره بعد از تلاشهای فراوان برای به انجام رساندن طرحی که بارها به مجلس رفت و برگشت، اولین شناسنامه فرزندی با مادر ایرانی روز گذشته در مراسمی به دست او رسید. هفته گذشته معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، از صدور اولین شناسنامه خبر داد. ابتکار نوشته بود: تلاشها به حاصل نشست و قانون اجرائی شد، اولین شناسنامه فرزند مادر ایرانی و پدر خارجی صادر شد. این مطالبه مادران ایرانی با تلاشهای مجلس دهم و دولت دوازدهم محقق شد. حالا روز گذشته ثمره این تلاش به دست دختری نوجوان رسید. در این مراسم رونمایی، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور با بیان تحویل نخستین شناسنامههای صادر شده به فرزندان حاصل از ازدواج مادر ایرانی با پدر خارجی، گفت: ۷۵هزار نفر از فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در سایت اداره کل اتباع پیش ثبت نام کردند. مهدی محمودی، با حضور در محل اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور با تحویل دادن اولین شناسنامه ایرانی فرزندان اتباع خارجی، گفت: امروز نخستین شناسنامههای صادر شده به فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با پدر خارجی تحویل داده شد. به گفته او، در گذشته و در سال ۸۵ ماده واحدهای در قانون وجود داشت که براساس آن به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی که بالای ۱۸ سال داشتند، شناسنامه اعطا میشد؛ این قانون خلأهایی داشت که مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت قانون اعطای تابعیت به همه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی توسط مجلس شورای اسلامی و همکاری سایر نهادها تصویب و به همه استانهای سراسر کشور ابلاغ و اعلام شد. از چهار ماه گذشته روند صدور شناسنامه به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی آغاز شده است و در اولین گام شناسنامه خانواده شهبازی، فرزندی که پدرش پزشک و مادرش پرستار بود و حین خدمت به بیماران کرونایی شهید مدافع سلامت شد، تقدیم شد. مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، افزود: در این طرح، ۲۸ هزار نفر زیر ۱۸ سال و ۴۷ هزار نفر، بالای ۱۸ سال نام نویسی کرده اند و هم اکنون ۱۰ هزار پرونده تکمیل شده است که این اقدام جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بین الملل و حقوق بشر هم قابل ارج و احترام است و امروز تمام کشورهای جهان از این اقدام ایران قدردانی و تشکر کردند.
محمودی درباره فرایند صدور شناسنامه گفت: یک فرایند سه ماهه از استعلام تا بررسی هویت طول میکشد و درنهایت بعد از اخذ تأییدیه های لازم کار صدور شناسنامه در سازمان ثبت احوال انجام میشود. طبق آمارهای به دست آمده، حدود ۳۵ هزار ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی انجام شده و فرزندان حاصل از این ازدواجها تابع این قانون خواهند بود. این قانون کلی است و برای همه کشورها قابلیت اعمال دارد و ما ثبت نامهایی از کشورهای اروپایی و آمریکایی هم داشتیم. ثبت نام برای اخذ شناسنامه از دو مجرای حضور در محل اداره کل اتباع، استانداریها، فرمانداریها، دفاتر خدمات اتباع خارجی و دیگری به صورت مجازی با ثبت مشخصات در سایت اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی (BAFIA) انجام میشود. با وجود صدور اولین شناسنامه، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران میگوید روند شناسنامه گرفتن این بچهها طولانی است. به گفته او، دلیل طولانی شدن فرایند اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی تقاضاهای بالاست و این کار را زمان بر کرده است. فقط در تهران در چند روز اول ۱۸ هزار خانوار تقاضا دادهاند. شاید بین ۶۰ تا ۶۵ هزار نفر فقط در تهران در چندماهه آینده متقاضی صدور شناسنامه داشته باشیم. منصور حاجی که در وبینار «قانون تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی (۱۳۹۸)» سخن میگفت، بیان کرد: بالاخره این قانون بعد از سالهای دراز و موانع قانونی ای که وجود داشت، با تأیید مجلس و شورای نگهبان به مرحله اجرائی رسید و با کمک دستگاههای مرتبط اولین شناسنامه در چند روز گذشته به نام دو نفر از فرزندان اتباع خارجی که با مادر ایرانی ازدواج کرده بودند، صادر شد؛ هر دو نفری که شناسنامه گرفتند، مادرشان عضو شهدای سلامت هستند و اخیرا مادرانشان را در راه سلامت از دست دادهاند. صدور شناسنامه برای فرزندانی که مادرانشان ایرانی هستند، قدم بزرگی برای تحقق حقوق شهروندی است. مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران بیان کرد: بخشی از این قانون، به حوزه اجتماعی مربوط میشود اما یک سیاست گذاری که در درازمدت، میان مدت یا کوتاه مدت وضع میشود، باید از شاخص های جامعه نگری خاص خودش برخوردار باشد و از زوایای گوناگون سیاست، اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار بگیرد. برخی نگرشهای بخشی دستگاهها باعث میشود دیدگاههای کارشناسی مختلفی درباره یک موضوع مطرح شود.
مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران درباره آیین نامه اعطای تابعیت ایرانی به این فرزندان توضیح داد و گفت: وزیر کشور در ۱۷ تیر ۹۹ آیین نامه را به استانداران ابلاغ کرد و ادارات کل اتباع موظف شدند در چارچوب قانون و ملاحظات موجود این فرایند را طی کنند که شامل چند مرحله است. حاجی افزود: خانوادهای را در نظر بگیرید که در آن مادر ایرانی و پدر خارجی است و دو یا سه فرزند دارند که باید دارای هویت مشخصی باشند. براساس قوانین، فرایند ما این طور تعیین شده که ابتدا باید در سایتی ثبت نام کنند. ما دفاتر خدماتی داریم که مانند دفاتر پیشخوان دولت به ارائه خدمات به اتباع خارجی میپردازند. اتباع محترم به این دفاتر مراجعه و فرمها را پر میکنند و اطلاعات مورد نظر در اختیارشان قرار میگیرد. اداره اتباع استانداری تهران در چارچوب قوانین، اطلاعات را در اختیار دستگاههای امنیتی قرار میدهد و آنها پس از استعلام که این افراد دارای سوء سابقهای نیستند، بلامانع بودن صدور شناسنامه را به ما اعلام میکنند که بعد از تکمیل فرمها برای ثبت احوال استان ارسال میشود و آنها مبادرت به صدور شناسنامه میکنند. مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران با اشاره به اینکه در کشور ما بوروکراسیهای اداری وجود دارد و تعاملات اداری زمانبر است، اظهار کرد: برخی نسبت به طولانی شدن فرایند اعتراض میکنند، اما به دلیل تقاضاهای بالا، کار زمانبر شده است. فقط در تهران در چند روز اول ۱۸ هزار خانوار تقاضا دادهاند. شاید بین ۶۰ تا ۶۵ هزار نفر فقط در تهران طی چندماهه آینده متقاضی صدور شناسنامه داشته باشیم. وضعیت اتباع با یکدیگر متفاوت است و برخی تصور میکنند باید دایره شمول قانون بسیار بالا باشد؛ در حالی که این طور نیست؛ ممکن است یک خانم ایرانی ازدواجش را به صورت رسمی ثبت کرده باشد ولی خانم دیگری فقط یک مجوز شرعی از دفتر مراجع گرفته باشد. یا کسی را داریم که اصلا همان را هم ندارد و فقط یک استشهادیه از اقوام دارد که شاهد عقدش بودهاند. همه این موارد را اداره کل اتباع با کمک دستگاه های مربوط بررسی و بعد از کارشناسی نسبت به صدور شناسنامه تصمیم گیری و موارد را تعیین تکلیف میکند. او در پاسخ به اینکه بعد از دریافت شناسنامه استفاده از سایر مزایا مانند دریافت کارت ملی، کارت بانکی و ارکان دیگر شهروندی چگونه خواهد بود؟ اظهار کرد: یک تفاوت تفسیری وجود دارد؛ یک تفسیر میگوید فرد ایرانی الاصل یعنی کسی که در ایران به دنیا آمده و پدر و مادرش ایرانی هستند، اما تفسیر دیگر میگوید یک ایرانی فردی است که تابعیت ایران را دریافت کرده است. با این حال تفاوتی بین این دو وجود ندارد. اگر فردی ایرانی محسوب شود، باید از همه امتیازات برخوردار شود.