کودک همسری
نویسنده: دکتر محمدرضا مهدوی-روان پژوهشگر
در پی انتشار فیلمی از جشن عقد یک دختر بچه روستایی کهگیلویه و بویراحمدی با مردی ۲۲ ساله که روز دوشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۸، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، رئیس دادگستری این استان از «منتفی و منحل شدن عقد تا زمان مقتضی با اخذ مجوز از دادگاه» خبر داد. در فیلم پخش‌شده، جشن ازدواج دختری حدوداً ۹ساله در روستای لیکک بهمئی نمایش داده می‌شود که لباس محلی عروسی به تن دارد و خانواده‌ها با شور و شعف درباره پرداخت «زیر لفظی» با هم چانه می‌زنند و شوخی می‌کنند و عاقبت دخترک «بله» را می‌گوید و همگان کل می‌کشند. این فیلم که انتشار آن با واکنش گسترده و پرحجم کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد، تازه‌ترین مورد از «کودک همسری» است که در ایران و اغلب در سکوت برگزار می‌شود. به گزارش خبرگزاری ایسنا، حسن نگین‌تاجی، رئیس کل دادگستری کهگیلویه و بویراحمد، با اعلام این‌که منحل شدن عقد در طی گفت‌وگوی مقام‌های قضایی شهر بهمئی با دختر بچه و داماد و خانواده‌های آنان انجام شده، اضافه کرد که «اقدام زوج، ولیِ زوجه و عاقد بر اساس ماده ۵۰ قانون حمایت از خانواده جرم بوده و جهت برخورد قضایی متناسب به دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان بهمئی و دادسرای ویژه روحانیت اعلام جرم شده است». بر اساس این ماده قانونی، «هرگاه مردی برخلاف مقررات ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود». همچنین اگر «ولی قهری، مادر، سرپرست قانونی یا مسئول نگهداری و مراقبت و تربیت زوجه در ارتکاب جرم موضوع این ماده تأثیر مستقیم داشته باشند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شوند. این حکم در مورد عاقد نیز مقرر است». بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی نیز «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح». سال گذشته، شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را با عنوان «مقابله با کودک همسری» برای افزایش سن قانونی ازدواج دختران به ۱۶ سال ارائه کرده بودند، اما کمییسون قضایی مجلس این طرح را رد کرد. این لایحه، برای مقابله با مخالفت‌های احتمالی، ازدواج دختران بین ۱۳ تا ۱۶ سال را نیز منوط به اجازه دادگاه با جلب نظر پزشکی قانونی، اجازه سرپرست و مصلحت دختر پیش بینی کرده بود. برخی مراجع تقلید افزایش سن قانونی برای دختران را منافی شریعت اسلام می‌دانند. برخی مخالفان نیز طرح «مقابله با کودک همسری» را در راستای «پیروی از اسناد بین المللی از جمله سند ۲۰۳۰» ارزیابی می‌کنند که با آن مخالفت شده است. بر اساس اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن، بیش از ۷۰ هزار دختر و پسر نوجوان زیر ۱۴ سال متأهل در ایران وجود دارد. سالنامه آماری سازمان ثبت احوال نیز نشان می دهد که در سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵، سالانه حدود ۴۰ هزار ازدواج در گروه ۱۴ سال و کمتر در ایران ثبت شده است.
