شاید اگر نگوییم مؤثرترین، اما بدون شک «شهید بهشتی» یکی از شاخص ترین چهره های انقلاب بود که نقش زیادی در تاریخ انقلاب، پیش و پس از پیروزی ایفا کرد. سال ها پس از شهادتش اما هنوز جنبه هایی از شخصیت وی که شاید برای نسل سوم و چهارم انقلاب پر جاذبه ترین باشد، این بار نه از سوی رسانه های رسمی، بلکه در شبکه های اجتماعی معرفی می شود. از اینرو، امروز مراجعه به نظر شهید بهشتی درباره مسائلی که حل و فصل آن با فراز و نشیب های زیادی همراه است، می تواند به منزله کلیدی برای حل معمای بلاتکلیفی در جامعه باشد. در همین راستا، دکتر سید علیرضا بهشتی با بیان اینکه «شهید بهشتی ممنوعیتی برای ریاست جمهوری زنان قائل نبود» اظهار کرد: قبل از برگزاری رفراندوم قانون اساسی در یکی از جلساتی که در «حسینیه ارشاد» برگزار شد، شهید بهشتی در پاسخ به سؤال یکی از زنان حاضر در جلسه که بحث «ریاست جمهوری زنان» را مطرح کرده بود، گفت: “من خودم به این نتیجه نرسیدم که زنان نمی توانند رئیس جمهور شوند و هیچکدام از این ادله ای را هم که می آورند، دال بر این نمی بینم که ممنوعیتی برای حضور زنان در چنین عرصه هایی پیدا شود.” وی افزود: “این نظر شخصی شهید بهشتی بود اما از آنجا که برای تدوین قانون اساسی، ملاک رأی و نظر اکثریت بود، تنها کاری که ایشان توانستند انجام دهند؛ پیشنهاد واژه «رجل سیاسی» از میان واژگان «مردان» یا «رجال» بود. انتخاب این واژه نیز برای آن بود که راه باز بماند تا بعدها با گروه ها و بحث هایی که ایجاد می شود، این امکان فراهم شود تا بدون تغییر قانون، زنان نیز بتوانند کاندیدای ریاست جمهوری شوند.”
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: “تبلیغاتی که در رسانه های رسمی درباره شهید بهشتی صورت گرفته، تصویری ناقص از شخصیت ایشان را نشان می دهند. این امر ممکن است در برخی اوقات به سوء برداشت و سوء تفسیر منجر شود. اما فکر می کنم، طی سال های اخیر که به تدریج ۲۶ جلد از آثار ایشان منتشر شده، نسل جوان به تصویری واقع بینانه تر از شهید بهشتی دست یافته باشند. برای من جالب بود که در نمایشگاه کتاب امسال، بازدید بسیار زیادی از غرفه ایشان شد که انتظار چنین استقبالی را نداشتیم. بیشتر این استقبال از سوی سنین بین ۲۰ الی ۳۰ سال بود. نسل جوان هنوز جویای این مسأله هست که آیت الله بهشتی که بود و چگونه فکر می کرد؟ این نشان می دهد که تبلیغات رسمی به حد کافی آنها را ارضاء نکرده است.” وی با بیان اینکه، نمی خواهد بگوید که متولیان تبلیغات رسمی در قبال ارائه این تصویر ناقص از شهید بهشتی سوء نیتی داشتند، گفت: “به هرحال در تبلیغات رسمی، تصویری ناقص و درهم برهم از ایشان ارائه کردند. متأسفانه در بعضی اوقات نیز از ایشان استفاده ابزاری شده است. امیدوارم که به تدریج، چهره مرحوم بهشتی آنگونه که بود، از طریق آثار و اسنادی که منتشر می شود در دسترس مخاطبان قرار گیرد تا آنها بتوانند یک داوری منصفانه و عالمانه داشته باشند.”
ایشان در ادامه افزود: “در همین راستا، هیچ چهره تاریخی نیست که مورد بازخوانی مجدد قرار نگیرد. بدون شک ممکن است حقایق دیگر یا تفاسیر دیگری درباره آنها بدست آید که بازخوانی آن شخصیت ها را ضروری سازد، لذا بی تردید کشف حقایق تازه یا تفاسیر متفاوت در قبال چهره های تاریخی هیچ اشکالی ندارد. در آن سالهایی هم که مانع برگزاری دو همایش ما تحت عنوان «نگاهی دوباره» برای شهید بهشتی شدند و دانشگاه مفید و بنیاد نشر مقالات آن را منتشر کرد، تلاش ما این بود که ماوقع را به لحاظ انواع اسنادی که هست؛ ارائه کنیم. این وظیفه ماست که حقایق را منعکس کنیم. با این حال ممکن است افراد به داوری های متفاوتی درباره شخصیت ها برسند که فاقد اشکال است.” علیرضا بهشتی گفت: “این با روش و منش شهید بهشتی سازگار است که مورد نقد قرار گیرد و بررسی شود. بدون شک نه ایشان ادعای عصمت داشت و نه ما چنین ادعایی داریم که آقای بهشتی معصوم بودند. مهم این است که نقد ایشان، نقدی عالمانه و منصفانه باشد. تحولات اجتماعی در سال های گذشته نیز در شناخت بهتر شخصیت «شهید بهشتی» بی تأثیر نبوده است. شاید وقتی هرچه بیشتر آثار ایشان و نقل قول هایی که درباره موضوعات مختلف داشتند، منتشر شد، نسل جوان احساس نزدیکی فکری بیشتری به ایشان کردند. تا قبل از سال ۸۸ آنچنان کار تبلیغی مستقلی درباره شهید بهشتی انجام نشده بود، اما بعدها به دلیل گسترش شبکه های اجتماعی امکان این کار بیشتر فراهم بود. بدیهی است که تا قبل از این مسأله، تبلیغات درباره شهید بهشتی صرفاً از طریق صداوسیما انجام می شد اما بعدها ابزار تبلیغاتی متنوع تر و متعددتر شدند.” فرزند شهید بهشتی گفت: “در مسأله تدوین قانون اساسی با آنکه تدوین این قانون صرفاً بنابر نظر شخصی شهید بهشتی نبود و هفتاد و اندی نفر در این موضوع نقش داشتند، اما در برخی موارد می بینیم که آقای بهشتی دوراندیشی هایی داشت. منتها به دلیل آنکه در اقلیت بود، به آن توجهی نشد. برخی موضوعات نیز به دلیل بی تجربه گی بود، شاید اگر تدوین قانون اساسی امروز رقم می خورد، به شکل دیگری انجام می شد. مهم این بود که در آن زمان، این قانون بر مبنای یک اجماع میان خبرگان که آن زمان تنها فقها نبودند، بلکه غیر فقها نیز در آن حضور داشتند؛ شکل گرفت. اتفاقاً آقای بهشتی از کسانی بود که در جلسات آخر اصرار داشت، راه برای تجدیدنظر در قانون اساسی همچنان باز بماند. منتها در آن زمان نیز اکثریت نپذیرفتند، البته شاید شرایط خاص سیاسی و اجتماعی بود که موجب شد تا اکثریت چنین موضوعی را نپذیرند.” این استاد دانشگاه افزود: “آقای بهشتی می گوید که خود این قانون اساسی، مشروعیتش را از مردم می گیرد، بنابراین اگر روزی مردم در یک رفراندوم رأی دهند که این قانون نباشد، طبیعتاً مشروعیتی نخواهد داشت و شما نمی توانید جلوی این کار را بگیرید. با اینکه نمی توان گفت که آقای بهشتی هر چه گفتند درست بود یا خیر، ولی به هرحال به نظر میرسد که برای ایشان مهم بود که یک جامعه و حکومت قانون مدار وجود داشته باشد.”
منبع: جماران
