نویسنده: دکتر فاطمه رجبی پور-پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران
یکی از راهکارهای عمده برای پیشگیری و کنترل کمبود ریز مغذی ها در کودکان ، مکمل یاری است. در کشور ما بر اساس نتایج بررسی های کشوری انجام شده کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در کودکان زیر دو سال کشور شایع است.
کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن با عوارض متعددی که بعضا غیر قابل جبران است همراه است. مطالعات نشان داده است که اثرات نامطلوب فقر آهن در دوران جنینی و دو سال اول زندگی کودک بر رشد و تکامل مغزی غیر قابل جبران است. تکامل و هماهنگ شدن حرکات کودکان کم خون به تاخیر می افتد و این کودکان در مدرسه نیز یادگیری کمتری دارند . ضریب هوشی این کودکان ۵ تا ۱۰ امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورد شده است. در کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن میزان ابتلا به بیماریهای عفونی بیشتر است، زیرا سیستم ایمنی آنها قادر به مبارزه مؤثر با عوامل بیماریزا نیست.
کمبود ویتامین A از دیگر مشکلات تغذیه ای شایع در جهان بشمار می رود. افزایش مرگ و میر در اثر بیماری به ویژه سرخک در کودکان مبتلا به کمبود ویتامین A گزارش شده است و خطر ابتلا به بیماری های تنفسی و اسهالی در این کودکان دو تا سه برابر بیشتر است. اختلال در سیستم خون سازی، کاهش رشد و افزایش ابتلا به بیماری ها به دلیل کاهش قدرت ایمنی بدن از دیگر عوارض و پیامدهای کمبود ویتامین A می باشد. کمبود ویتامین D نیز در شیرخواری منجر به بیماری «ریکتز» یا «راشیتیسم» می شود .براساس دستور عمل های وزارت بهداشت، به منظور پیشگیری و کنترل کمبود این ریز مغذی ها و کاهش عوارض نامطلوب آنها بر سلامت کودکان لازم است کلیه کودکان زیر دو سال مکمل های آهن، مولتی ویتامین و یا A و D را مطابق با پروتکل های تدوین شده مصرف نمایند.
مکمل های مورد نیاز کودکان شیرخوار
کودکان شیرخوار در کشور ما مکمل آهن، ویتامین A و D را بر اساس دستور عمل های موجود باید بطور روزانه مصرف کنند. در مورد مکمل آهن، بر اساس دستور عمل وزارت بهداشت، برای کلیه شیر خوارانی که با وزن طبیعی متولد می شوند) اعم از شیر مادر خوار و یا شیر خشک خوار (دادن قطره آهن از پایان ۶ ماهگی و یا همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲۴ ماهگی به میزان روزانه ۵/۱۲میلی گرم آهن المنتال توصیه می شود. برای پیشگیری از کمبود ویتامین A وD در کشور ما بر اساس برنامه کشوری تجویز روزانه قطره مولتی ویتامین و یا قطره A+D از روز پانزدهم پس از تولد تا حداقل ۱۲ ماهگی به میزان روزانه ۲۵ قطره که معادل ۱۵۰۰ واحد بین المللی ویتامین A و ۴۰۰ واحد بین المللی ویتامین D است، باید انجام شود. استفاده از نور مستقیم آفتاب) نه از پشت شیشه ( به مدت ۱۰ دقیقه در روز نیز برای تأمین ویتامینD ، بطوری که صورت و دست و پای کودک در معرض آفتاب قرار گیرد، توصیه میشود.
نحوه مصرف مکمل در کودکان نارس
در مورد مکمل آهن، برای کلیه شیر خوارانی که با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم متولد می شوند (اعم از شیر مادر خوار یا شیر خشک خوار) از زمانی که وزن آنها دو برابر وزن هنگام تولد می رسد تا پایان ۲۴ ماهگی قطره آهن به میزان روزانه ۵/۱۲میلی گرم آهن المنتال توصیه می شود. قطره مولتی ویتامین و یا A و D در کودکان نارس مانند کودکان طبیعی از ۱۵ روزگی باید داده شود.
آیا مصرف مکمل در کودکان شیر مادر خوار و شیرخشک خوار متفاوت است؟
تمام کودکان اعم از اینکه با شیر مادر و یا شیر مصنوعی تغذیه شوند، لازم است از مکمل های آهن ویتامین A و D و یا مولتی ویتامین استفاده کنند.
